Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

Бетон таркибини ҳисоблаш. Кам цемент сарфлаб сифатли бетон 
қоришмасини тайёрлаш учун, аввало, унинг таркибини тўғри 
ҳисоблаш зарур.
Бетон таркибини ҳисоблаш, 1 м1 бетон учун сарфланадигап 
цемент ( Ц), сув (С), кум (Қ) ва йирик тўлдиргич (Ш) оғирликла- 
рини аниқлаш ишлари тажриба йўли билан аниқланади.
Бетон қоришмасини тайёрлаш ва ташиш
Иншоотларни индустриал усулда куриш заводларда тайёрлан­
ган йиғма темир-бетон элементларни монтаж қилишга асосланган. 
Аммо, курилишда яхлит бетон ва темир-бетон ишлатиш ҳам мақ- 
садга мувофиқ.
Бетон қоришмасини тайёрлаш жараёнида куйидаги ишлар ба- 
жарилади: қолипни йиғиш ва тайёрлаш, тарозида тортиш ва бетон 
қоришмасини тайёрлаш, қоришмани қолипларга жойлаш учун уни 
ташиш ва қотиш даврида бетонни намлаб туриш. Бу ишлар транс-
328

---

портёрлар, элеваторлар, бункерлар, дозатор ва бетон қорғич маши­
на ускуналари билан жиҳозланган махсус қурилмаларда бажарила- 
ди. Катга ҳажмдаги қурилиш иншоотлари учун бетон қоришмаси шу 
жойга қурилган кичик бетон заводларида тайёрланади. Ашёларни 
қорғич барабанда қориштириш вақти аввало бетон қоришмасининг 
хусусиятига, цементнинг хилига ва қорғич барабани сиғимига бог- 
лик. Қониқарли бетон қоришмасини олишда 12.5-жадвалдаги кўрсат- 
кичлардан фойдаланиш тавсия этилади.
12.5-жадвал
Бетон қоришмасининг хусусиятлари
Бетон қоришмасининг ёйилувчан­
лиги ва цемент микдори
Қорғич барабан сиғими, л
3 0 0 - 5 0 0
1000
1500
2 2 5 0
3 0 0 0
Энг қулай қориштириш вақти. сек
Конуснинг чўкиши, 5см .дан кўп, 
цемент микдори 2 5 0 кг/м^ дан кўп
45
60
90