Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

иш латиш мумкин бўлган 
технологиялардан
167

---

кўпроқ фойдаланиш керак. М асалан, ғишт ишлаб чиқаришда бир 
йўла каолин ва кулни ишлатиш, сопол тахтача ишлаб чиқариш да 
қолип сифатида иш латилган аралашма ва каолинни ишлатиш 
мумкин. Р есп убли кани нг каолинга бўлган талаби жуда катта. 
Ангрендаги иккиламчи каолин захираси собиқ итгифоқдаги умумий 
миқдорнинг 42 %ини ташкил этар эди. Ш унга қарамасдан, рес- 
публикага юз минглаб тонна каолин, ўтга чидамли ғишт, юқори 
вольтли чинни изоляторлар ва бошқа буюмлар четдан келтирилган. 
Бундай маҳсулотларни ишлаб чиқаришни ўзимизда ташкил этса 
бўлади. Бизда каолиннинг асосий истъемолчилари қуйидаги йўна- 
лишдаги корхоналар бўлиши мумкин: цемент, сопол ишлаб чиқа- 
риш, ўтга чидамли буюмлар ишлаб чиқариш, коагулянт ва глино­
зем, қоғоз, чи нни -ф аянс ҳамда ишлаб чиқариш саноати. К аолин­
ни нг истеъмолчиларидан бири Ангрен қурилиш ашёлари комби- 
нати ҳисобланади. У республикадаги оқ портландцемент ишлаб 
чиқарадиган ягона корхона саналади.
Ўрта Осиё цемент саноати учун йиллик 400—500 млн.т гли- 
ежни асосан Ангрен кони етказиб беришини эътиборга олсак, це­
мент учун каолинни ишлатишнинг аҳамияти яна ҳам ортиб кетади. 
Глиеж захираси йилига тахминан 150 минг тоннага камайиб бор- 
мокда ва қўшимчага бўлган талаб фақатгина 30 %гача қондирил- 
моқда.
«Қурилиш аш ёЛИТИ» ОАУ олимлари сопол сифатини яхш и- 
лашда шихтага саноат кулидан ташқари 40 % микдорида каолин 
қўшиш мумкинлигини асослаб бердилар. Юқори сифатли чинни - 
ф аянс буюмлар ишлаб чиқаришда иккиламчи каолинни ишлатиш 
мумкинлигини М осквадаги сопол буюмлар института ва Тош кент 
чинни заводила олиб борилган ишлар тасдикдайди. Бугунги кунда, 
Ангрен конидаги иккиламчи каолинни, плиталар, чинни идишлар 
ишлаб чиқаришдагина ишлатмокда. Агар, сопол буюмлар комбина- 
тида йилига 1,5—2 ,0 млн. тон н а микдорда ҳар хил пардозбоп 
қўшилмалар билан қайта иш ланган каолин концентратлар ишлаб 
чиқариш муаммоси ҳал этилса, Ўрта О сиёга Россиядан каолин 
келтирилишига барҳам берилади.
Ў збеки стонга йилига ўтга чидамли ғиштдан 240 минг тонна ва 
ўтга чидамли тупрокдан 40 минг тоннагача келтирилиши катта 
йўл харажатларини келтириб чиқармокда. Ҳозирги кундаги қайта
168

---

ишлаб бойитилган Ангрен каолинини ўтга чидамли буюм олишда 
ишлатиш мумкин. Ҳақиқатдан, илмий-амалий изланиш натижасида 
олинган маълумотларга кўра бойитилган каолинни шамот буюмлар 
олишда ишлатиш мумкинлиги исботланди.