Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

Асфальт-бетон қоришмасини тайёрлаш технологияси
Асфальт-бетон заводларида қоришма ишлаб чиқаришни таш­
кил қилиш ва зарурий ашёлар билан таъминлаш бўйича икки хил 
технология мавжуд. Биринчи хил технологияда конлардан майда 
ва йирик минерал кукун каби тўлдиргичлар тайёр қилиб келтири­
лади. Иккинчи хил технологияли табиий тоғ жинсларини қайта 
ишлаб тайёрланган ашёлар асосида ишлайдиган асфальт-бетон за- 
водлари тасарруфига битум сақлагич ҳовузлар, уни эритувчи қозон- 
лар, насос станциялари, асфальт-бетон қоришмасини ишлаб чи- 
қариш цехи, минерал кукуни тайёрлайдиган тегирмон, завод ичи­
да минерал тўлдиргичларни сакдаш майдонлари, электр энергияси 
ва буғ таъминоти хўжалиги, хом ашёларни ва тайёр асфальт-бетон 
қоришмаларини узлуксиз синаб турувчи тажрибахона, механик таъ­
мирлаш устахонаси, ходимларнинг хавфсизлилигини таъминлаш 
бўлимлари киради. Асфальт-бетон қоришмасини тайёрлашнинг тех­
нологик схемаси 17.7-расмда кўрсатилган.
Минерал кукуни тайёрлаш учун табиий тош махсус ўчокдарда 
қуритилади ва юмалоқ чўян солинган айланувчан тегирмонда ту­
йилади. Минерал кукун усти берк омборхоналарда ёки силосларда 
сакданади. Асфальт-бетон қоришмасини тайёрлашда қуйидаги 
ишлар бажарилади: минерал тўлдиргичлар тайёрланади (олдиндан 
тортиш, қуритиш, қиздириш ва яна тортиш); битумни тайёрлаш­
да уни ҳовуздан эритувчи қозонга солинади, битумдаги нам ва сув 
буғлатилади, кейин ишчи ҳароратгача қиздирилади ва керак бўлса 
сирти фаоллаштирилган модда қўшилади ва қорғичга солишдан 
аввал тортилади; минерал тўлдиргичлар битум билан қориштири- 
лади ва ўзи ағдарувчи автомобилга ёки йиғувчи бункерга солинади.
Асфальт-бетон қорғичнинг иш унуми 25—50 ёки 100—200 т/с.га 
тенг. Ҳозирги кунда асфальт-бетон заводларининг автоматлар во-
428

---

17.7-расм.