Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

фальт-бетон қоришмаси учун ишлатиладиган қуюқ битумнинг 
маркалари - БНД 90/130, БНД 60/90; БНД 40/60; БН 9Q/130, БН 
60/90. Қоришмани йўлга ётқизиш вақтида унинг ҳарорати 130— 
160°С тенг бўлади.|
Илиқ асфальт-бетон учун суюқ ёки ним қуюқ битумлар ишла­
тилади (БНД 130/200, БНД 200/300,); унинг йўлга ётқизилаётган- 
даги ҳарорати 60—90°С га тенг бўлиши керак^Илиқ асфальт-бетон 
қоришмасининг йўлга зичлаб ётқизилгандан кейинги мустаҳкам- 
лиги совугандан кейин лойиҳадаги мустаҳкамлигининг 80 %ини 
ташкил этиши керак. Юзаси силлиқ майда ва йирик тўлдиргичлар- 
ни илиқ асфальт-бетон ишлаб чиқаришда тавсия этилмайди. Илиқ 
асфальт-бетоннинг иссиқ хилига қараганда сувга ва совуққа чи­
дамлилиги паст бўлади. Илиқ асфальт-бетонни йўлга ётқизиш пай- 
тида тўлдиргич юзасига ёпишган битум пардасининг қалинлиги 
0,01 мм. га тенг бўлади.
Совуқ асфальт-бетон учун маркаси МГ 70/130 ёки СГ 70/130 
га тенг бўлган суюқ битум ишлатилади. Бундай асфальт-бетоннинг 
ишлатилаётгандаги ҳарорати атроф-муҳит ҳароратига тенг бўлиши 
керак, аммо +10°С дан паст бўлмаслиги лози^.
Агар зарурият бўлса, илиқ ва совуқ асфальт-бетонлар заводдан 
чиқаётган ҳароратда (80— 100°С) ҳам йўлга ётқизилиши мумкин. 
Асфальт-бетоннинг қуйидаги турлари мавжуд:
— зичлигига (ғоваклигига) кўра — ғоваклиги 3—5 %га тенг 
бўлган — зич ва ғоваклиги 6— 10 %ли ғовак тузилишдаги асфальт- 
бетонлар;
— зичлаш услубига кўра оғир катоклар, тебраткичлар ва шиб­
баловчи ускуналар воситасида зичланадиган ва қуйма асфальт-бе­
тонлар;
413

---

— 
тулдиргичларнинг маида-йи- 
риклигига қараб йирик донали (ша­
гал ёки чақиқ тош йириклиги — 5— 
40 мм) ва майда донали (қумлар —
5—20 мм) асфальт-бетон (17.2-расм).
Иссиқ ва илиқ асфальт-бетонлар 
ишлаб чиқариш да йирик донали 
тўлдиргичларни ишлатиш мумкин.