Ў з б е к и с т о н р е с п у б л и к а с и о л и й ва ў рта м а Х су с т а ъ л и м в а з и р л и г и

X БОБ. МУОМАЛА ХАРАЖАТЛАРИ ВА МОЛИЯВИЙ
НАТИЖАЛАР ҲИСОБИ
1-§. МУОМАЛА ХАРАЖАТЛАРИ ВА МОЛИЯВИЙ НАТИЖАЛАР
ХИСОБИНИНГ ВАЗИФАЛАРИ
Республикамизда амалга оширилаётган иқтисодий ислоҳотлар ҳар бир
тармоқдан тежамкорлик билан фаолият кўрсатишни талаб килмокда.
Тежамкорликнинг тўғри ташкил килиниши корхона ва ташкилотларда иктисодий
маданият қандай жорий қилинишидан келиб чиқади. Савдо ташкилотларининг
хужалик фаолияти бевосита халқ истеъмол товарларини ишлаб чикарувчи ва уларни
истеъмолчиларга етказиб бериш орқали амалга оширилади. Халқ истеъмоли
товарларини ишлаб чиқариш тармокларидан истеъмолчиларга етказиб бериш
тегишли харажатларни талаб килади ва бу харажатлар йиғиндиси савдодаги муомала
харажатлари деб айтилади.
Республикамизда дастлаб савдо, маиший хизмат корхоналари
хусусийлаштирилди. Бунинг окибатида савдо фаолияти фақат тайёр махсулотни
сотиш билан чегараланмасдан, балки товар ишлаб чиқариш, бозорни арзон, сифатли
харидоргир товар билан тўлдириш билан боғлиқ бўлса, яъни махсулот таннархига
киритилса, бир туркум харажатлар ишлаб чиқарилган товарни сотиш, истеъмолчига
етказиб бериш билан боғликдир. Бундай харажат турларини савдо ишлаб чикариш
хиссадорлик жамиятлари мисолида кўришимиз мумкин.
Савдода харажатларни камайтиришга каратилган чора ва тадбирлардан бири
меҳнат унумдорлигини ошириш, мавжуд асбоб-ускуналардан самарали фойдаланиш,
иш вақтидан унумли фойдаланиш каби омиллар сабаб булади. Бундай омиллар
билан бирга савдо харажатларига талаб ва таклифни ўрганиш хам таъсир килади.
Товарлар харакатини тезлаштириш, унинг пулга айланишини жадалроқ амалга
ошириш харажатларни камайтирувчи омиллардир.
Савдодаги харажатларни камайтиришда ички ва ташқи омилларга алоҳида