yillarda shaharlararo telefon, telegraf aloqalarining keng tarmoqlari vujudga keldi. Kabel
shaharlari bilan koaksial kabeli orqali bog’landi. 1971 yilda Toshkentda shaharlararo
kuchli avtomatik telefon stantsiyasi ishga tushirildi. 1972 yilda Samarqand, Buxoro,
Termiz, keyinroq Namangan,Qarshi, Farg’onada AMTS-IM tipidagi shaharlararo
avtomotik stantsiyalar ishga tushirildi. Natijada shahar telefon tarmoqalarining 160 ming
abonenti o’z telefonlaridan kod yordamida shaharlararo avtomatik telefon aloqasi bilan
bog’lanish imkoniyatiga ega bo’ldi. 1985 yilda shaharlardagi telefon stantsiyalarining
abonent telefonlari soni 953,9 mingtaga etdi. Kolxoz va sovxozlar telefonlashtirildi. 1985
yilda respublikada 4166 pochta, telegraf va telefon aloqasi korxonalari ishladi.
Radio eshittirish tarmoqlari kengaydi. 1956 yil 5 noyabrda O’zbekistonda birinchi
vodiysi, Samarqand viloyati ham televizion ko’rsatuvlar bilan ta’minlandi. 1977 yilda
Samarqand va Andijonga Toshkent televideniesining ikki programmasini rangli tasvirda
uzatishga erishildi. 1978-1979 yillarda Toshkentda balandligi 350 metrli televizion
Xulosa qilib aytganda, Respublika sanoati bir tomonlama rivojlantirildi, boshqa
rux, volfram molibden kabi nodir metallar xomashyo sifatida boshqa mintaqalarga olib
ketilardi. Paxta, kanop mahsulotlarining mo’l-ko’lligi engil sanoatni ustun darajada
rivojlantirish va katta daromad olish imkoniyatini berardi, ammo bu imkoniyatlar nazar-
pisand qilinmadi. Respublika aholisi boy tabiiy resurslardan, og’ir mehnat evaziga
etishtirilayotgan qimmatbaho paxta xomashyosidan bahramand bo’lolmadilar.
Respublikada anchagina sanoat korxonalari qurilgan bo’lsada, ular mustaqil
ravishda tayyor mahsulot ishlab chiqaraolmas edi. Bu korxonalarda tayyorlanadigan
mashinalar, asbob-uskunalar uchun zarur bo’lgan butlovchi qismlar mintaqalardan
keltirilar edi, Respublika korxonalari Ittifoqning g’arbiy respublikalaridagi korxonalarga
qaram edi.
70-yillarga kelib chuqur turg’unlik holatiga mahkum bo’lgan O’zbekiston
iqtisodiyotining tahlili shundan dalolat beradiki, bunda sanoat ishlab chiqarishini
rejalashtirishda ilmiy aniqlik, real yondashuv, mantiqiy izchillikning yo’qligi asosiy
sabablardan biri bo’lganligi shubhasizdir. Mustabid sovet hokimiyati belgilagan
8,9,10,11,12 - besh yilliklar rejalarining norealligi, noizchilligi, etarli ilmiy
asoslanmaganligi, konkret hayot amaliyoti bilan bog’lanmaganligi oxir-oqibatda ularning
oldindan barbod bo’lishiga olib keldi. Buning oqibatida xo’jalik tarmoqlarida zo’riqish,
uzilish holatlari yuz berdi, ishlab chiqarish quvvatlari to’la ishga solinmadi, mehnat
unumdorligi muttasil kamayib bordi, milliy daromad salmog’i 3-4 baravarga kamayib
ketdi. 80 yillarga kelib O’zbekistonning eksport salohiyati keskin pasaydi. Buning
natijasida respublikaning eksport balansida sanoat mahsulotining salmog’i atigi 11 foizni
tashkil etardi, xolos. Respublika sanoat ishlab chiqarishidagi bunday turg’unlik,
nomutonosiblik holatlarining yuzaga kelishi, ishlab chiqarish quvvatlarining qisqarib,
uning salohiyat darajasining pasayib borishi oqibatda O’zbekiston iqtisodiyotining
umumiy holatiga, aholi keng ijtimoiy qatlamlarining turmush darajasiga salbiy ta’sir
etmasdan qolmadi.
Ijtimoiy ehtiyojlar uchun mablag’lar taqsimlashning qoldiq printsipi va taqsimotda
tekischilik tartibining ustun bo’lishi ijtimoiy adolatsizliklarning avj olishiga bois bo’ldi.
Ijtimoiy tanglik ichkilikbozlik, giyohvandlik, poraxo’rlik singari salbiy illatlarning keng
yoyilishiga olib keldi. Ijtimoiy munosabatlarda mehnatni rag’batlantirish tizimi buzila
bordi. Ko’p hollarda yuqori malakali mehnatga haq to’lash kamsitildi. Bu aholining
mehnatga qiziqishi va faolligiga salbiy ta’sir ko’rsatdi.
Ijtimoiy hayotning barcha jabhalarida jiddiy etishmovchiliklar, og’riq nuqtalar
yaqqol ko’zga tashlanib bordi. Iqtisodiyot va ijtimoiy turmushning tobora yorqin
namoyon bo’layotgan inqiroziy holatlarini bartaraf etish, O’zbekistonni yuqori taraqqiyot
darajasiga olib chiqish uchun yangicha yo’l tutish zaruriyati to’liq etilgan edi.
244
