*/ V /*v • •.* • j menejment nazariyasi 0‘quv qollanma 0‘zbekist0n respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi

2.
 
MENEJMENTNI BAHOLASH KO‘RSATKICHLARI VA 
KRITERIYASI
 
Menejment  qarorlarini  qabul  qilish  uchun  firma  xo‘jalik  faoliyati 
ko‘rsatkichlarini  tahlil  qilishi  juda  muhimdir.  Ulami  uchta  asosiy 
guruhlarga  bo‘lish  mumkin:  baholovchi  ko‘rsatkichlar,  ishlab 
chiqarish xarajatlari ko'rsatkichlari, nisbiy ko‘rsatkichlar.
 
Baholovchi  ko'rsatkichlar.
  Ulardan  eng  muhimlari:  oborot  (tovar 
oboroti yoki sotishlar hajmi); yalpi foyda; shartli-sof foyda; shartli-sof 
mahsulot;  qarzlar  va  kreditlar  bo'yicha  foizlar  to‘langandan  keyingi 
foyda;  soliqlar  to‘langandan  keyingi  foyda;  yangi  kapital  kiritmalar 
kiritilishi  amalga  oshirilgandan  keyingi  likvidlik;  dividendlar 
to‘langandan  keyingi  likvidlik.  Ularning  barchasi  firma  ichidagi 
boshqaruvda  ishlab  chiqarish,  korporatsiyaning  moliyaviy  holatini 
nazorat  qilish  va  qarorlami  ishlab  chiqish  va  qabul  qilish  uchun  bir 
xilda  muhimdir.  Bu  ko'rsatkichlar  asosida  rahbariyat  shunday 
axboratlami  oladiki,  ular  xuddi  firma  holatini  yaxshi  tomonga 
o'zgartirishi  mumkin  bo'lgan  qarorlami  ishlab  chiqish  uchun  asos 
bo'ladilar.  Ulardan  ba’zi  birlari  mehnatni  rag'batlantirish  tizimini 
ishlab chiqishda ham muhim rol o'ynaydilar.
 
Firmaning  oboroti  sotishlaming  umumiy  hajmi,  ya’ni  iste’mol- 
chilarga  sotilgan  tovarlar  va  xizmatlaming  qiymati  kabi  belgilanadi. 
Uni  o'zgarishida  uni  hisoblab  chiqiladigan  davr  muhimdir,  bu 
ko'rsatkichga  inflyatsion  jarayonlar  kuchli  ta’sir  ko'rsatishlari 
mumkin.  Shuning  uchun  uni  o'zgarmaydigan  narxlarda  o'lchash 
yaxshiroqdir. 
Oborotning 
hajmi 
kororporatsiyalaming 
sotish 
bo'linmalarida  mehnatai  meyorlashtirishva  rag'batlantirish  uchun 
asos sifatida bo'ladi.
 
Agar  kompaniya  oboroti  miqdoridan  xarid  qiligan  xom  ashyo, 
materiallar,  yarimfabrikatlar,  boshqa  xarajatlar  chiqarib  tashlansa, 
unda