*/ V /*v • •.* • j menejment nazariyasi 0‘quv qollanma 0‘zbekist0n respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Ishlab chiqarishni boshqarish 
- bu ijodiy jarayon, o‘ziga xos bir san’at. U 
rahbaming  xilma-xil  ish  usullarida  namoyon  bo‘ladi.  Bu  usullar  esa  rahbarga 
ushbu  sohada  tadbirkor  kishilaming  fikrini  turli  kanallar  orqali  aniqlash  va  bu 
ijobiy fikrlardan boshqarish jarayonida foydalanish imkoniyatini beradi.
 
U  o‘z  fikrlarini  har  bir  kishining  ongiga  yetkazish  uchun  ham  ma’lum 
xislatlarga ega bo'lishi kerak.
 
Rahbar suhbatdoshini shunday tinglay bilishi lozimki, suhbat natijasida ish 
haqida  eng  ko‘p  darajada  foydali  axborot  olishi  kerak.  Bunga  esa 
boshqarishning, ayniqsa, o‘z qo‘li ostidagilaming fikrlariga, so‘zlariga, taklif va 
tanqidlariga  e’tibor  bilan  munosabatda  bo‘lgandagina  erishish  mumkin. 
Bo‘ysunuvchi yushga ma’lum ishini bevosita bajaradi va bu ishni boshqalardan 
ko‘ra yaxshiroq biladi.
 
Shuning uchun rahbar o‘z qo'l ostidagilar bilan suhbat qilganida o‘zi uchun 
ayniqsa  qimmatli  bo‘lgan  axborotni  olishni  mo‘ljallashi  kerak.  Buning  uchun 
ochiq  gaplashish  shartini  yaratishi  lozim.  Begonalar  bo‘lmasligi  lozim,  telefon 
qo‘ng‘iroqlarini cheklash va hokazolar talab qilinadi.
 
Murakkab 
axborot 
tizimlari 
axborotni 
qayta 
ishlashning 
mexanizatsiyalashtirish  va  avtomatlashtirish  darajasi  bo‘yicha  turlarga 
ajratiladi.  Birinchi  guruhga  qo‘lda  yoki  eng  oddiy  mexanizmlar  yordamida 
qayta ishlanuvchi axborot tizimlari kiradi. Ikkinchi guruhga axborotni to‘plash, 
qabul  qilish  va  qayta  ishlashda  mexanizatsiya  keng  qo‘llaniladigan  axborot 
tizimlari kiradi. Uchinchi guruhga ma’lumotlarni tizimli mexanizatsiya vositasi 
bilan  birga  avtomatlashtirish  elementlarini  qo‘llab  qayta  ishlash  va  to‘plash 
qo‘llanilgan axborot tizimlari kiradi.
 
Axborot qabul qilish, uzatish va qayta ishlash siklining avtomatlashtirilgan 
axborot tizimi to‘rtinchi guruhni tashkil etadi.
 
Axborotni  qayta 
ishlashda  qo‘llaniladigan  boshqaruv  tizimlari 
avtomatlashtirilgan  boshqaruv  tizimi  (ABT)  nomini  olgan.  ABT  quyidagi 
vazifalami bajaradi:
 
-
 
axborot qabul qilish;
 
-
 
axborotni qayta ishlash;
 
-
 
axborotni yig‘ish va saqlash;
 
-
 
boshqamv tashkilotiga axborot berish;
 
164

---

 
-
 
ijrochilarga buyruq uzatish.
 
Ilg‘or axborot tizimini loyihalashtirish jarayoni quyidagi vazifalami amalga 
oshirishga asoslanishi lozim:
 
-
 
korxonada  mavjud  axborot  tizimini  tahlil  qilish,  axborotning  asosiy 
yo‘nalishlarini o‘rganish;
 
-
 
axborot tizim ining iqtisodiy-modelini ishlab chiqish;
 
-
 
zarur axborot hajmi va mazmunini aniqlash;
 
-
 
axborot to‘plash va qayta ishlash uchun texnikaviy vositalami aniqlash;
 
-
 
axborotni qayta ishlash texnologiyasini yaratish;
 
-
 
axborot vujudga kelishi va foydalanish davriyligini belgilash;
 
korxonada qollaniladigan axborot uchun shifrlar tizimini
 
yaratish;
 
axborotni 
uzatish 
va 
qayta 
ishlashni 
avtomatlashtirish 
va 
mexanizatsiyalashtirish  qulay  bo‘lishi  uchun  standart  malumotlami 
loyihalashtirish;
 
-
 
loyihalashtirish jarayonida olingan barcha materiallami tartibga solish va 
rasmiylashtirish.
 
Bozor  sharoitida  ishlab  chiqarish  axborot  tizimlarini  ular  rivojlanishi  va 
loyihalashtirishga tizimli yondashish asosida majmuiy tashkil etishni talab etadi. 
Bu talablarga ma’lumotlami qayta ishlashning integratsion tizijni javob beradi. 
Uni  turli  darajadagi  zamonaviy  kompyuterlar,  inson  mashina  tizimini  har 
tomonlama qoilash asosida loyihalashtirish mumkin.