*/ V /*v • •.* • j menejment nazariyasi 0‘quv qollanma 0‘zbekist0n respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi

•
 
tizimli yondoshuv asoslarini ishlab chiqishdi;
 
•
 
yaxlit  tizim  bilan  uning  qismlari  munosabatlari  masalalarini  ko‘rib 
chiqishdi;
 
bir qancha o‘zgaruvchi omillarnshg boshqaruvga tasirini 
o‘rganishdi.
 
Bu  maktab  namoyondalari  (amerikalik  CH.  Barnard,  G.  Saymon) 
zamonaviy  menejmentda  quyidagi  to‘rt  yondoshuvni  asoslab  beradi  Tizimli 
menejmentning  maqsadi  qaror  qabul  qilish  jarayonini  elekgron  hisoblash 
texnikasi  hamda  eng  yangi  matematik  usul  va  vositalami  qoilagan  holda 
tadqiq  qilishdir.  Tizimli  menejment  qarorlaming  oqilonaligini  ta’minlashni 
o‘z oldiga vazifa qilib qo‘yadi.
 
Hozirgi  kunga  qadar  vaziyatli  yondoshuv  boshqaruvning  nazariy 
tushunchalarini to‘g‘riligini rad etmaydi. Bu tashkiliy qarama-qarshiliklar va 
ulami  bartaraf  etish  haqidagi  fikrlaming  bir  usuli  sifatida  qaralishi  kerak.  U 
barcha tashkilotlar uchun umumiy boigan boshqaruv jarayoni konsepsiyasini 
inkor  etmaydi,  ammo  umumiy  jarayon  bir  xil  bo‘lsa-da,  menejer 
tashkilotning missiyasiga erishish uchun foydalanadigan ta’siming o‘ziga xos 
usullari butunlay boshqacha boiishi muinkinligini ta’kidlaydi.
 

---

 
Shunday  qilib,  vaziyatli  yondoshuv  tashkilotning  maqsadiga  erishishi 
uchun muayyan texnik  va ilmiy  istiqbollami  muayyan vaziyatlarga samarali 
bogiaydi.
 
Optimal yechim- bu korxonaning o‘zidagi muhim(ichki o‘zgaruvchi) va 
atrof-muhit(tashqi o‘zgaruvchi)dagi omillarining funksiyasidir.
 
Vaziyatli yondoshuvning metodologiyasi to‘rt bosqichli jarayon sifatida 
taqdim etilishi mumkin
20
.
 
1.
 
Rahbar  menejer  samaradorligini  oshiruvchi  professional  boshqaruv 
vositalari  bilan  tanish  boiishi  kerak:  tizimli  tahlil,  rejalashtirish  va  nazorat 
qilish usullari, qaror qabul qilishning miqdoriy usullarini,
 
2.
 
Boshqaruv  konsepsiyasi  va  metodlarini  har  bir  muayyan  vaziyatga 
tatbiq  etilganda  o‘z  kuchli  va  zaif  tomonlarini  yoki  qiyosiy  xarakteristika 
berishini.  Menejer  ushbu  texnikani  yoki  konsepsiyani  qoilashning  ijobiy  va 
salbiy oqibatlarini oldindan bilishi kerak.
 
3.
 
Menejer vaziyatni to‘g‘ri talqin qilishi kerak. Berilgan vaziyatda qaysi 
omillar  eng  muhim  ekanligini,  bir  yoki  bir  nechta  o‘zgaruvchining 
o‘zgarishiga qanday ta’sir qilishi mumkinligini to‘g‘ri aniqlash kerak.
 
4.
 
Menejer  eng  kam  salbiy  ta’sirga  ega  boigan  va  muayyan 
vaziyatlarga  nisbatan  kamchiliklarga  ega  boigan  muayyan  amaliyotlami 
bogiashi  va  shu  bilan  tashkilotning  maqsadlari  sharoitlarida  eng  samarali 
tarzda erishilishini ta’minlashi kerak.
 
80  yillarda  kuchli  boshqaruv  vositasi  sifatida  tashkiliy  madaniyatning 
ahamiyati  ortib  bordi.  Dastlab,  ushbu  g‘oya  Yaponiyada  shakllangan  boiib, 
nafaqat Yapon korxonalarida, balki AQSH va G‘arbiy Yevropada ham keng 
tarqalgan. Umuman olganda, madaniyat, xususan, boshqaruvning odamlarga 
nisbatan  ta’sir  kuchi  bilan  tashkilotga  nisbatan  ta’sir  kuchi  teng  boiadi  va 
samarali  boshqamv  vositasi  sifatida  ishlatiladi.  Progressiv  o‘zgarishlar 
asosini  salohiyatli  insonlar,  uning  ongi  va  madaniyati  yotadi.  Tashkilotdagi 
insoniy  xatti-harakatlaming  madaniy  stereotip
21
lari  ishlab  chiqarish 
faoliyatining yakuniy natijalariga bevosita ta’sir ко‘rsatishi isbotlangan.
                     
20
 
https://lektsii.org/13-l
 1377.html 
21
  Stereotip- ichki ideallar bilan taqqoslash asosida ishlab chiqilgan voqealarga nisbatan yaxshi munosabat. 
74 

---

28
 Manba: https://studfiles.net/preview/3053927/
 
74 
 
Vaziyatli  yondoshuv  usuli  tashkilotlar  va  tashkilotlaming  o‘zlari 
o'rtasidagi  vaziyatlarning  farqlariga  qaratilgan  bo‘ladi.  Demak,  Vaziyatli 
yondoshuvining asosiy tushunchasi-bu “holat, ahvol” tushunchalaridir
28
.