*/ V /*v • •.* • j menejment nazariyasi 0‘quv qollanma 0‘zbekist0n respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Resurslami  taqsimlash. 
Resurslami  taqsimlash  -  bu  shunday  ijtimoiy 

---

197 
 
tizim  parametridirki,  muayyan  vaqt(oniy  taqsimot)  yoki  muayyan  vaqt 
intervali(integrallashgan  resurslami  taqsimlash)da  koфorativ  munosabatlar 
tizimining  har  bir  ishtirokchining  qoiga  kiritgan  turli  xil  resurslar  miqdori 
orqali aniqlanadi.
 
Tashkilotdagi  har  qanday  harakati  resurslami  taqsimlash  bilan  bogiiq. 
Albatta,  ayitish  lozimki,  bu  tashkilotning  kelajagini  belgilaydi  -  KMI  ning 
muayyan gumhlari uchun jozibador boigan zaruriy choralar ko‘riladi.
 
Turli  xalqaro  tashkilotlar  ham  korporativ  boshqaruv  tushunchasiga  -
avtoritet  mavqega  ega  boigan  o‘z  ta’riflarini  ishlab  chiqishgan.  Jahon 
bankining  ta’rifiga  ko‘ra,  кофогаПу  boshqaruv  -  xo‘jalik  jamiyatlariga 
investitsiyalami  jalb  qilish  va  samarali  ishlab  chiqarish  faoliyatini  amalga 
oshirishga  imkon  beradigan  qonunchilik  hujjatlari  majmuiga  tegishlidir. 
Aksionerlik  jamiyatlarini  boshqarish  strukturasi  (aksionerlaming  umumiy 
yigilishi,  kuzatuv  kengashi,  ijroiya  organi,  taftish  komissiyasi,  ichki  va  tashqi 
audit) korporativ boshqaruv tizimidagi elementlaridan biri hisoblanadi.
 
Har  qanday  tizim  resurslaming  muayyan  tuzilishiga  ega.  Ijtimoiy 
tizimning  resurs  bazasi  кофогайу  aloqalar  ishtirokchilari  tomonidan 
o‘tkaziladigan resurslar bilan shakllantiriladi.
 
Tashkilotning  resurs  bazasi  ijtimoiy  tizimning  maqsadli  funksiyasini 
amalga oshirish uchun korporativ aloqalar ishtirokchilari tomonidan
 
198 
o‘tkaziladigan 
resurslami 
ifodalaydi. 
Ushbu 
resurslaming 
ba’zilari 
asosiy(ularsiz,  maqsadli  funksiyani  amalga  oshirish  mumkin  emas),  ba’zilari 
yordamchi(ular  maqsadli  funksiyani  yanada  samarali  amalga  oshirishga  hissa 
qo‘shadilar,  ammo  ularsiz  ham  kam  samarali  amalga  oshirilishi  mumkin) 
hisoblanadi.
 
Resurslar iqtisodiy faoliyat davomida ishlatilishi darajasiga qarab quyidagi 
guruhlarga boiinadi:
 
1.
 
Birja (almashinish) jarayonida sarflangan resurslar;
 
2.
 
Iste’mol  qilinmaydigan  resurslar,  ammo  yangilanib  turishni  va 
moslashishni talab qiladi;
 
3.
 
Ishlatilmaydigan resurslar.
 
Resurslaming  birinchi  guruhi  (sarflangan  resurslar)  -  bu  pul;  xom  ashyo, 
komponentlar yoki tovarlar (savdo tashkiloti uchun); inson mehnatidir.
 
Ikkinchi guruh resurslariga, masalan:
 
•ushbu  tizimda  va  ushbu  sharoitlarda  nima  qilish  kerakligi  va  qanday 
amalga oshirilishi haqidagi ma’lumotlardir.
 
•ijtimoiy kapitalning markasi(brendi), imidji va boshqa elementlari - ularga 
ijtimoiy  jarayonlarning  dinamikasi,  raqobatchilaming  harakati  va  boshqalar 
kiradi.
 
•bozomi,  mahsulotni,  mijozlami  o‘rganish tufayli  bozoridagi  o‘zgarishlar, 

---

 
mijozlar  ehtiyojlarini  dinamikasini,  mahsulot  takomillashtirish  va  yangilash 
yangilab borish.
 
Ushbu  resurslaming  guruhlari,  o‘z-o‘zidan,  maqsadli  funktsiyani  amalga 
oshirish  jarayonida  o'zgarmaydi  (sarflanmaydi),  ammo  ulaming  xususiyatlari 
o‘zgarishi  mumkin.  Misol  uchun,  axborotga  doimo  dolzarb  ma’lumotlarni 
qo‘shib  yangilani  borishi  kerak.  Ijtimoiy  kapitalning  brendi  va  boshqa 
elementlari pul oqimini yaratish jarayoniga ta’sir qilishi mumkin.
 
Iste’mol  qilinmaydigan  resurslar  qaralayotgan  tizimda  foydalanish 
jarayonida o‘zgarmaydi. Xususan, tijorat faoliyatida:
 
1.
 
Tashkilot  faoliyatini  tashkil  etish  uchun  foydalaniladigan  binolar, 
qurilishlar va inshootlar;
 
2.
 
Qaror  qabul  qilish  uchun  asos  boiib  xizmat  qiluvchi  asosiy  bilim  va 
boshqa ma’lumotlar;
 
3.
 
0‘tkazilgan  tajribalar  haqida  maiumotlar  —  bu  o'tmishning 
o‘zgaruvchanligi  tufayli  o‘zgarmasligi  bilan  xaraterlanadi.  Maiumotlar  turli 
xarakterlarga  ega  boiishi  mumkin,  ammo  qanday  boiishidan  qat’iy  nazar 
maiumotlar o‘zgarmaydi;

---

 
4.
 
Qaror qabul qilishning texnologiyalari, tamoyillari va usullari.
 
Resurslaming turlari bo‘yicha tasnifi quyidagi 11-jadvalda keltirilgan.
 
Intellektual  resurslar  insonning  mavjud  axborotlar  asosida  tashkilotning 
faoliyati uchun zarur boigan yangi shakllanish qobiliyatini belgilaydi. Shu bilan 
birga, u bilan bogiiq tushunchalami to‘g‘ri va o'z o‘mida izohlash lozim boiadi.
 
Har  qanday  biznes  rejani  amalga  oshirish  uchun  albatta,  sannoya  - 
boshlangich  kapital  boiishi  shart.  Kapitalni  oddiy  tilda  tadbirkorlikka  tikilgan 
maium  miqdordagi  pul  deb  atash  mumkin.  Uning  bahosi  foyda,  iqtisodiy 
manfaatdorlik  bilan  oichanadi,  albatta.  Ammo  yana  shunday  kapital  turi  borki 
uni hech narsa bilan qiyoslab boimaydi. Bu ijtimoiy kapitaldir.
 
 
jamiyatda  shaxsiy  manfaatlami  qondirish  maqsadida  biror-bir  sohada  o‘zaro 
munosabatlarga  kirishgan  kishilar  o‘rtasida  barcha  foydalanishi  mumkin 
bo‘lgan  qadriyatlar,  qoidalar  majmui  shakllanadi.  Aynan  shu  jarayon  ijtimoiy 
kapitaldir. -
 
Ijtimoiy  kapital  -  ham  shaxsiy,  ham  jamoaviy  faoliyat  unumdorligini 
oshiradi.  0‘z  navbatida  u  jismoniy  kapital  va  inson  kapitalidan  tashkil  topadi. 
11-jadval