|
10-
rasm. Menejment nazariyasining kelib chiqishi va uning
bilimlarini tabaqalash
Boshqaruvning differensiyalanish darajasi qanchalik yuqori va
integratsiyasi murakkab boisa, integratsiya koeffitsiyenti shunchalik oshib
boradi.
Ba’zi
hollarda
boshqaruv
differensiatsiyasi
va
integratsiyasi
tendensiyalari o‘rtasida ziddiyat ham bo‘lishi mumkin. Bu ziddiyat integratsiya
imkoniyatlari bilan differensiatsiya jarayonlarini cheklashda o‘zini namoyon
qiladi. Bundan tashqari, ba’zi hollarda, differensiatsiyalash jarayonining
imkoni bo‘lmaydi, chunki u menejment tizimining yo‘q qilinishiga olib kelishi
mumkin
32
. Boshqarishning differensiatsiya va integratsiyalashuv jarayonlari
uning ixtisoslashuvi va, natijada, malakasini oshirish bilan davom ettirish.
32
А. М. Лялина Теория менеджмента: Учебник для вузов. Стандарт 3-го поколения. - СПб.: Питер, 2009. - 87 с.: ил.- (Серия «Учебник
для вузов»).
117
Boshqaruvni integratsiyalash uni differensiatsiyalash singari quyidacha
omillar guruhi tomonidan aniqlanadi:
1.
Umumiy boshqaruv faoliyati tizimida insonlami birlashtiradigan
menejmentning maqsadi va missiyasi.
Jamoa maqsadi- faoliyatning eng muhim integratsion omili bo‘lib, bu
faoliyat ikkiga bolinadi. Maqsad -holatga, yakuniy natijalarga, pozitsiyaga
erishishning umumiy istagi hisoblanadi.
2.
Menejment metodologiyasi va uni tashkil etish. Menejmentning
asosiy xususiyatlaridan biri boigan metodologiyasi boiib, u maqsadga erishish
vositalari va usullariga muvofiqligini aks ettiradi. Boshqaruv faoliyatida har
doim ta’sir qilish vositalari va usullarini tanlash, muhim omillami,
cheklovlami, ustuvorliklarni hisobga olish, haqiqatni baholash imkoniyatlari
mavjud boiadi. Bulaming barchasi menejment integratsiyasiga ta’sir qila
olmaydi.
Ammo metodologiya menejmentni tashkil qilish bilan chambarchas
bogiiq, ya’ni muammolami hal qilishning belgilangan tartibidir.
Metodologiya va menejmentni tashkil etish o‘rtasidagi munosabatlar
muammolami hal qilish texnologiyasi, boshqaruv qarorlarini qabul qilish va
amalga oshirish texnologiyasida namoyon boiadi.
3.
Menejment strategiyasi va taktikasi.
Menejmentning asosiy funksiyalari strategiya va taktikaga boigan
ehtiyojni o‘z ichiga oladi. 0‘z missiyasiga ega boigan tashkilot, samarali
nazorat va muvaffaqiyatli motivatsiya bilan bogiiq boigan ehtiyotkorlik bilan
rejalashtirish, o‘z navbatida, muhim integratsion omil boigan menejment
strategiyasi va taktikasining kombinatsiyasini tavsiflaydi.
4.
Rasmiy va norasmiy menejmentning kombinatsiyasi.
Bu kombinatsiya ham menejmentning obyektiv xususiyatlaridan biridir.
Rasmiy va norasmiy menejmentning muvaffaqiyatli, aniq, samarali
kombinatsiyasi integratsionda katta salohiyatga ega.
Menejmentni integratsiyalashning ushbu omillarini hisobga olish va
baholash uning tavsiflarida o‘z ifodasini topadi.
5.
Samarali boshqaruv talablari va uning alohida funksiyalarini
ixtisoslashtirish imkoniyatlari bo'yicha menejmentni differensiyalash darajasi.
U menejment tizimining tavsiflari - struktura, darajalar, aloqalar soni,
markazlashtirish (vakolatlami taqsimlash) va boshqalar bilan ifodalanadi.
Inson faoliyatini differensiyalash haqida gapirganda differensiyalashning
ma’lum chegaralari mavjud.
Differensiyalashning optimal chegarasini aniqlash mumkin. Bunda
optimallik mezonlari sifatida: fiziologik omillar, tashkiliy imkoniyatlar,
mehnat unumdorligi va samaradorligi, ixtisoslashuv imkoniyatlari va shartlari,
integratsiya talablari va cheklovlari qaraladi.
6.
Qadriyatlar tarkibi, aniqrog‘i, uyg‘unlik, maqsadga muvofiqligi,
birgalikdagi faoliyat tizimini tashkil etuvchi turli shaxslarning umumiyligi.
Qadriyatlar maqsadga erishish yollarini va vositalarini aniqlaydi. Ziddiyatli
qadriyatlar bilan faoliyatning integratsiyasini amalga oshirish va uni
boshqarish jarayonlariga erishish qiyin. Qadriyatlar menejment mexanizmining
asosiy omillaridan biri hisoblanadi..
7.
Kompitent
33
li tizim ham menejment integratsiyasida katta ahamiyatga
ega.
Kompitentli bolmagan menejment odamlar faoliyatini xar khnishlardaga
ajratadi, ular boshqaruv faoliyatida kutilmagan, ba’zan sun’iy muammolami
keltirib chiqaradi. Bunday boshqaruv odamlami birlashtira olmaydigan,
maqsadga va unga erishish vositalariga mos kelishini ta’minlaydigan "ko‘r-
ko‘rona" boshqaruvdir.
8.
Birgalikdagi faoliyatning oraliq natijasi yoki maqsadga erishish
jarayonida bosqichma-bosqich natijalar ham birlashtiruvchi omil hisoblanadi.
Bu birlashma haqiqatini va foydasini aks ettiradi.
Boshqamv natijasi integratsion ahamiyatga ega, chunki u faoliyatning
izchilligini ta’minlaydi, bu faoliyat integratsiyasi bilan umumiy natijaga
erishish
mumkin.
Natijada
integratsiya
imkoniyatlari
aniqlanadi.
Boshqaruvning integratsiyasi qanday bolishidan qat’iy-nazar, agar u haqiqiy
natijaga olib kelmasa va o‘z-o‘zidan mavjud bo‘Isa, unda ertami- kechmi
jamoaviy (birgalikdagi) mehnat tizimi buziladi. Buning natijasida korxona
inqiroz holatiga keladi, o‘z-o‘zidan daromadlar pasayada, mahsulot sotilmaydi,
33
Kompitent- (лат,
competere
—mos kelish, yaqishlashmoq) -bu mutaxassisning (xodimning) muayyan kasbiy vazifalami hal qilish
qobiliyati. Манба:
https://ru.wikipedia.org/wiki/
Компетениия (управление персоналом)
119
119
ish haqi kamayadi va hokazo. Shu bilan birga, samarali ishlarga qiziqish
kamayadi, intizom buziladi, mahsulot yoki xizmat sifati kamayadi.
9.
Menejmentning integratsiyasi va uning turini tavsiflaydi. Misol uchun,
eng katta integratsiya salohiyati ega bo‘lgan loyiha boshqaruvi, strategik
menejment va motivatsion menejment turlarini o‘z ichiga oladi.
10.
Menejeming o‘ziga xos xususiyatlarini va boshqariladigan odamlar
guruhining xususiyatlarini tavsiflovchi menejmentning integratsiyasi va uning
uslubini aks ettiradi. Juda muvaffaqiyatli shaxslar bor, lekin ular yaratish,
qurish, shakllantirish uchun juda muvaffaqiyatsizdirlar. Bu ulaming barcha
faoliyatiga ta’sir qiladi va muayyan menejment uslubini yaratadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
