" s h a r q " n a sh r iy o t -m a t b a a a k s iy a d o r L ik k o m pa n iy a si bosh t a h r ir iy a t I

declaratoruo  precedent 

d eb  n o m la n ib ,  u  mavjud 

holatlarni  tartibga  soluvchi,  asoslantiruvchi  m a n b a   b o ‘lib,  m uayyan  ish 

b o ‘yicha  sudning  oldin  qabul  qilingan  hukm iga  asoslangan  h o ld a  boshqa 

ijtimoiy  m u n o sab atlarn i  tartibga  solish  u c h u n   avvalgisini  n a m u n a ,  etalon 

sifatida  q o ‘llaydi.

Ikkinchi  h o la td a  s o ‘z  yangi  n o rm a   h aqida  b o rm o q d a .  N im a   u c h u n  

sud  qarori  pretsed e n t  sifatida  n o rm ag a  aylanishi  m u m k in ?   C h u n k i,  h a- 

y o td a  h u q u q d a n   tashqari  pretsed e n t  h a m   katta  rol  o ‘ynaydi.  H aq iq atd an  

h a m ,  kishilar  d o im o   hayotiy  tajribaga  asoslanadilar.  Bu  holat  m u s u lm o n  

huquqidagi  asosiy  m a n b a la rd a n   biri  —  Hadisi  sharifni  eslatadi.

S h u n d ay   qilib,  sud  qarorlari  xususiy  ishga  taalluqli  b o ‘lib,  ikki  yoqla- 

m a   aham iyatga  ega  b o ‘lishi  m um kin:

birinchidan,

  sud  faoliyati  natijasida  m a ’lum   bir  hodisani  hal  qilish 

m u m k in ;

ikkinchidan,

  bu  sud  qarori  kelgusida  b o ‘ladigan  hodisalarga  ham   xuddi 

shu  qarorni  n a m u n a   sifatida  ishlatish  im konini  beradi.

Ikkinchi  h o ld a  sud  qarori  h u q u q   norm asi  b o ‘lib  xizm at  qiladi,  c h u n ­

ki  u  oldingi  qabul  qilingan  qarorga  (pretsedentga)  asoslanadi.

21 3

---

DAVLAT  VA  H U Q U Q   NAZARIYASI

Y uqorida  t a ’kidlanganidek,  sud  am aliyoti,  y a ’ni  sud  pretsede nti  h u q u q  

shakli  hisoblanadigan  m a m lak a t  Angliyadir,  shu  bois  yuridik  pretsedent 

bir  vaqtda