" s h a r q " n a sh r iy o t -m a t b a a a k s iy a d o r L ik k o m pa n iy a si bosh t a h r ir iy a t I

6 )  Tarixiy  materialistik  nazariya. 

D avlatning  vujudga  kelishi 

to ‘g‘risidagi 

tarixiy  m aterialistik  nazariya

  asoschilari  K.Marks  (1818— 

1883),  F.Engels  (1820—1895)  va  V.I.Lenin  (1870— 1924)  hisoblanadi. 

Unga  ko‘ra,  davlat  hokimiyatning  muayyan  taraqqiyot  bosqichida,  bir- 

biriga  qarama-qarshi  sinflarning  vujudga  kelishi,  hukm ron  sinflarning  ezi- 

luvchi  sinflar  ustidan  o ‘rnatilgan  hokimiyatini  saqlab  qolish  maqsadida 

mulk  egalari  tom onidan  o ‘rnatilgan.

Kishilik jamiyati  taraqqiyotida  shunday  davrlar b o ‘lganki,  unda  davlat 

mavjud  bo‘lmagan.  Insonlar teng  ravishda  m ehnat  bilan  shug‘ullanganlar, 

um um iy  mulkdan  ulush  olganlar.  M ehnat  taqsimoti,  ortiqcha  moddiy 

n e ’m atlam ing  vujudga  kelishi,  uning  alohida  shaxslar  q o ‘lida  to ‘planishi 

natijasida  xususiy  mulk  va  shu  asosda  mulkdorlar  sinfi  paydo  bo ‘ldi. 

Jamiyat  ikki  qarama-qarshi  sinflarga  —  boylar,  kambag‘allarga  b o ‘linib, 

boylar  o ‘z  hokimiyatlarini  o ‘rnatish,  quyi  sinfni  tutqinlikda  tutib  turish 

maqsadida  davlatni  tashkil  etadilar.

Kishilik  jamiyati  taraqqiyoti  —  bu  ijtimoiy-iqtisodiy  formatsiyalar 

taraqqiyotidir.  Davlat  tarixiy  nuqtai  nazardan  quldorlik  davlati  sifatida 

vujudga  keladi.  U nd an  keyin  feodal,  buijua  davlatlari  almashadi.  Ushbu 

davlatlarning  barchasi  ekspluatatorlik  davlatlari  b o ‘lib  hisoblanadi. 

Proletar  inqilobi  tufayli  xususiy  mulk,  sinflar,  davlat  tugatilib  sinfsiz, 

davlatsiz  kommunistik jamiyat  quriladi.