" s h a r q " n a sh r iy o t -m a t b a a a k s iy a d o r L ik k o m pa n iy a si bosh t a h r ir iy a t I

Ikkinchi  bosqich  —  qonun  loyihasini  muhokama  qilish.

  Q o n u n   loyi­

hasini  m u h o k a m a   etish  q o n u n   yaratish  ja ra y o n in in g   m u h im   bosqichidir. 

Bu  bosqich  q o n u n   ch iqaruvchi  organga  q o n u n   loyihasi  ta q d im   etilib,  u 

sessiya  kun  tartibiga  kirgach  boshlanadi.  Q a ro r  topga n  a n ’anaga  k o ‘ra, 

q o n u n   loyihasi  ikki  xil  ta rz d a   m u h o k a m a   qilinadi:  aksariyat  hollarda, 

u m u m iy   qoidaga  b in o a n ,  p a rla m e n t  —  0 ‘zbekiston  Respublikasi  Oliy 

Majlisi  Q o n u n c h ilik   palatasining  majlislarida  m u h o k a m a   etiladi;  m a m ­

lakat  hayotining  o ‘ta   m u h im   masalalarini  tartibga  solishga  qaratilgan 

q o n u n la rn in g   loyihalari  esa  keng  xalq  m u h o k a m asig a  chiqariladi.  Barcha 

q o n u n   loyihalarini  u m u m x a lq   m u hoka m asiga  q o ‘yish  majburiy  qoida 

em as.  U m u m x a lq   m u h o k a m a la ri  s o ‘nggi  yillarda  q o n u n c h ilik   tajribasida 

keng  q o ‘llanilayotgan  d e m o k ra tik   institutdir.

Q o n u n   loyihasi  a w a l   p a rla m e n t  m u h o k a m asig a  q o ‘yiladimi  yoki 

u m u m x a lq   m u h o k a m asig a  kiritiladim i,  degan  savolga  aniq  javob  berish 

m ushkul.  C h u n k i  p a rla m e n t  b a ’zi  loyihalarni  a w a l   o ‘zi  birinchi  o ‘qishda 

m u h o k a m a   etib,  z a ru r  b o ‘lsa,  uni  u m u m x a lq   m u h o k a m asig a  kiritish 

u c h u n   m a tb u o td a   e ’lon  qilish  t o ‘g ‘risida  q a ro r  qabul  qiladi.  B a’zan  esa, 

p a rla m e n t  loyihani  u m u m x a lq   m u h o k a m a s ig a   chiq arib ,  m u h o k a m a  

yakunlarini  an iqlaganidan  keyingina  uni  o ‘z  m u h o k a m a s id a n   o ‘tkazib, 

qabul  qiladi.  H a r   q a n d a y   holatda  h a m   u m u m x alq   m u h o k a m a s id a n   o ‘tgan 

q o n u n   loyihasi  y an a  p a rla m e n t  m u h o k a m a s id a n   o ‘tadi,  aks  h o ld a  loyiha 

q o n u n   sifatida  qabul  qilinmaydi.

U m u m x a lq   m u h o k a m asi  aslida  q o n u n   loyihasi  yuzasidan  xalq  bilan 

b o ‘ladigan  bevosita  kengashuv,  m aslahatlashuvdir.  Q o n u n   loyihalarini 

u m u m x a lq   m u h o k a m asig a  kiritish  xalq  o m m a s i  tajribasini  m ujassam - 

lashtirish,  ja m o a tc h ilik   fikrini  aniqlash  va  q o n u n d a   xalq  m anfaatlari, 

xohish-irodasini  t o ‘la -t o ‘kis  aks  ettirish  im k o n in i  beradi.

0 ‘zbekiston  K onstitutsiyasining  9-m o d d asig a  muvofiq,  jam iyat  va 

davlat  hayotining  eng  m u h im   masalalari  xalq  m u h o k a m asig a  ta q d im   eti­

ladi.  Bu  q o id a  m u h im   q o n u n   loyihalariga  h a m   taalluqli.  U m u m x a lq  

m u h o k a m a s in i  am alga  oshirishning  protsessual,  tashkiliy jihatlari  “ Q o n u n

243

---

DAVLAT  VA  HU Q U Q   NAZARIYASI

loyihalarining  u m u m x a lq   m u h o k a m asi  t o ‘g ‘risida”gi  q o n u n d a   o ‘z  ifodasi­

ni  to p g a n .  G a p   q o n u n   lo y ih asin i  xalq  m u h o k a m a s ig a   c h iq a ris h  

t o ‘g ‘risidagi  q aro rn i  kim,  qaysi  organ  qabul  qilishi,  b u   h a q d a   tashabbus 

bilan  chiqishga  kim lar  vakolatli  ekanligi  xususida  b o rm o q d a .  M asalan, 

ushbu  q o n u n g a   k o ‘ra,  q o n u n   loyihasini  u m u m x a lq   m u h o k a m asig a  c h i q a ­

rish  haqidagi  taklifni  q o n u n c h ilik   tashabbusi  h u q u q i  subyektlari  kiritishi 

m u m k in .  Loyihani  b u n d a y   m u h o k a m a g a   chiqarish  t o ‘g ‘risidagi  qarorni 

esa  respublika  parla m enti  qabul  qilishga  haqli.

Q o n u n   loyihasini  dastlabki  ta rzda  k o ‘rib  ch iq ish d a  fraksiyalar  va  d e ­

p u ta tlar  guruhlari  ishtirok  etishga  haqli.  Q o n u n   loyihasini  dastlabki  ta rz ­

d a  k o ‘rib  chiqish  natijalari  asosida  m a s ’ul  q o ‘m ita   uni  Q o n u n c h ilik  

palatasi  majlisining  kun  tartibiga  kiritish  yoki  q o n u n   loyihasini  kiritgan 

organga  (shaxsga)  qaytarish  t o ‘g ‘risida  Q o n u n c h ilik   palatasining  K engashi 

oldiga  m asala  q o ‘y a d i”  (2 8 -m o d d a).

Q o n u n   loyihasining  asosiy  m u h o k a m asi  Q o n u n c h ilik   palatasining 

majlislarida  am alga  oshiriladi.  Q o n u n c h ilik   palatasi  q o n u n   loyihasini, 

q o id a  tariqasida,  u c h   o ‘qishda  k o ‘rib  chiqadi.

Q o n u n   loyihasini  Q o n u n c h ilik   palatasi  majlislarida