" s h a r q " n a sh r iy o t -m a t b a a a k s iy a d o r L ik k o m pa n iy a si bosh t a h r ir iy a t I

Birinchidan,

  u  q o n u n   ch iqaruvchi  org an n in g   huqu q iy   qoida 

o ‘rnatish  xususidagi  am r-fa rm o y ish i,  irodasi,  qaro rin i  m ustahkam laydi;

217

---

DAVLAT  VA  H U Q U Q   NAZARIYASI

ikkinchidan,

  real  hayotga  q a t ’iy  va  m u n ta z a m   huquqiy  t a ’sir  etish  shakli, 

vositasidir.  Q o n u n   norm alarin in g   mavjudligi  n o rm a tiv -h u q u q iy   aktda 

n a m o y o n   b o ‘ladi.

Q o n u n n in g   normativligi  d eganda,  uning  b a rc h a   u c h u n   u m u m iy - 

m ajburiy  qoida,  davlat  talabining  ifodasi  ekanligani  h a m   tu s h u n is h   lozim. 

Boshqacha  aytganda,  q o n u n n in g   normativligi  undagi  bir  xil  q o id a n in g  

b a rc h a   u c h u n   n o r m a ,  m e ’yor,  m e z o n   darajasiga  k o ‘ta rilishidadir. 

Q o n u n d a   m u s ta h k a m la n g a n   qoida  h a m m a   o ‘xshash  hollarda  bir  xil  talab 

sifatida  ta k ro r-ta k ro r  am al  qilaveradi.  H a r  q an d ay   h u q u q   a m ald a  b ir-b iri­

ga  teng  boMmagan  h ar  xil  o d a m larg a  bir  xildagi  m asshtabni  tatbiq  qi- 

lishdir.  Bu  yerda  “ n o r m a ”  —  lo tin ch a  “ n o r m a ”  s o ‘zid an   o lingan  b o ‘lib, 

m e ’yor,  qoida,  aniq  k o ‘rsatm a,  n a m u n a ,  o ‘lc h am   dem akdir.  U n in g   u m u ­

miy  va  m a v h u m   tabiati  h a m   a n a   shunda.  N o rm ativ lik   esa  m uayyan 

harakat,  faoliyat  va  m u n o s a b a tn in g   faqat  n o rm a   talabi  asosida  am alga 

oshirilishidir.  Q o n u n n in g   normativligi  u n d a   ifodalangan  davlat  irodasi­

ning  q a t’iyligi,  ustunligi  va  oliyligi  bilan  c h a m b a rc h a s   bogMiqdir.  A y n an  

shu  irodaning  im perativ  (b o ‘ysundiruvchi)  m a z m u n i  q o n u n   vositasi  bilan 

u m u m iy   yurish-turish  va  xulq -atv o r  m e zo n larin i  belgilaydi.

D em ak,  q o n u n n in g   normativligi:  1)  u n in g   davlat  h okim iyat  m a z m u - 

nidagi  oliy  irodani  ifoda  etishida;  2)  eng  m u h i m   ijtimoiy  m u n o sab atlarn i 

tartibga  solishga  qaratilganligi  va  b u n d a y   tartibga  solishning  q a t ’iy 

chegarasini  belgilashida;  3)  h a m m a   u c h u n   bir  xil  u m u m m a jb u riy   harakat 

qoidasini  o ‘rnatishida  va  lozim   b o ‘lganda,  davlat  majburlov  kuchi  bilan 

t a ’m inlanganligida;  4 )  maxsus  vakolatli  davlat  organi  to m o n id a n   alohida 

belgilangan  tamoyil  asosida  yaratilishidadir.