Ҳ. Р. Очилов, Э. О. Тургунбоев жиноят ҳУҚУҚИ (умумий қисм)

Жиноят содир қилиш воситаси эса
– шахс жиноят содир 
қилишни ёки жиноят изларни йўқотишни осонлаштириш учун 
ишлатадиган ташқи дунё неъмати. 
Одатда, жиноят содир қилиш воситаси билан жиноят 

---

-35-
объектига тўғридан-тўғри зарар етказилмайди ва ушбу белги 
жиноят содир қилиш воситасини жиноят содир қилиш қуролидан 
фарқловчи асосий хусусият ҳисобланади. 
Жиноят объектив томони факультатив белгилари муайян 
жиноят таркибининг зарурий ва зарурий бўлмаган белгилари 
бўлиши мумкин.
Агарда ЖК Махсус қисм моддаси диспозициясида ушбу 
белгилар тўғридан-тўғри кўрсатилган бўлса, улар зарурий белги 
сифатида эътироф этилади. Факультатив белги жиноятнинг зарурий 
белгиси ҳисобланмаганда эса, жиноятни квалификациясига таъсир 
этмасада, жазо тайинланашда жавобгарликни оғирлаштирувчи ёки 
енгилаштирувчи ҳолат сифатида ҳисобга олиниши мумкин. 
 
7 - Мавзу: ЖИНОЯТНИНГ СУБЪЕКТИВ ТОМОНИ 
 
7.1. Жиноят субъектив томони тушунчаси ва унинг белгилари. 
Жиноят таркибининг субъектив томони
- Жиноят 
қонунида жиноят деб белгиланган ижтимоий хавфли қилмишни 
содир этган шахснинг ўз қилмишига бўлган руҳий муносабати 
тушунилади.
Субъектив томон белгилари қуйидагиларни ташкил этади: 
- айб; 
- мотив; 
- мақсад. 
Айб - 
субъектив томон зарурий белгиси, 
мотив 
ва
 мақсад 
эса 
- факультатив белгиси саналади.
Жиноят таркибида субъектив томоннинг бўлмаслиги жиноий 
жавобгарликни истисно қилади. Жиноятнинг субъектив томонини 
тўғри аниқлаш жиноятчи шахснинг ижтимоий хавфлилиги 
даражасини аниқлашда муҳим аҳамият касб этади. 
Жиноятни 
квалификацияси 
қилишда