Ҳ. Р. Очилов, Э. О. Тургунбоев жиноят ҳУҚУҚИ (умумий қисм)

Қилмиш
деб
- жиноят қонуни билан қўриқланадиган 
ижтимоий муносабатларга зарар етказадиган ёки шундай зарар 
етказиш реал хавфини вужудга келтирадиган ижтимоий хавфли, 
ҳуқуққа хилоф, онгли, иродавий, аниқ ва мураккаб, хусусиятига 
кўра: фаол (актив) ва нофаол (пассив) хулқ атвор (ҳаракат ёки 
ҳаракатсизликка) айтилади. 
Енгиб бўлмас куч таъсирида (табиат ҳодисалари ёки табиий 
рефлекслар таъсири остида) содир этилган қилмиш ижтимоий 
хавфли қилмиш сифатида баҳоланмайди.
6.2. Ҳаракат ёки ҳаракатсизлик жиноят объектив томонининг 
зарурий белгиси сифатида. 
Қилмиш
 
- ҳаракат;
- ҳаракатсизликдир.
Ҳаракат бу
- шахснинг ижтимоий фаол (актив) хулқ атвори; 
Ҳаракатсизлик эса -
шахснинг нофаол хулқ атвори бўлиб, 
шахс ўзига қонун ёки бошқа қонун ости норматив ҳужжатлари 
асосида юклатилган вазифаларни бажармасликда ифодаланадиган 
пассив хулқ атвори тушунилади. 
Ҳаракатсизлик орқали содир қилинган қилмиш учун 
жиноий жавобгарлик
- шахс ўзи бажариши шарт бўлган 
вазифаларини реал имконияти бўла туриб бажармаса ва шунинг 
натижасида жиноят қонуни билан қўриқланадиган объектларга 
зарар етказилгандагина келиб чиқади. 
Ҳаракатсизлик орқали содир этилган жиноятларда оқибат 
келиб чиқмаса шахсни жиноий жавобгарликка тортиб бўлмайди.
Ҳаракатсизлик натижасида 
жиноий жавобгарлик келиб 
чиқиш шартлари 
- шахсга қонун ёки бошқа норматив 
ҳужжатлар 
билан 
мажбуриятларнинг 
юклатилганлиги; 
- ушбу мажбуриятларни бажариш учун реал 
имкониятларининг мавжудлиги; 
- шахс ўз мажбуриятини бажармаслиги 
оқибатида 
жиноят 
қонуни 
билан 
қўриқланадиган 
объектларга 
зарар 
етказилганлиги. 

---

-33-