“ пул ва банклар

3.5.Кейнсчилик назариясининг кейинги ривожланиши 
Ъзининг 1936 йилда чоп этилган, 
- 
"Иш билан бандлик, фоиз ва 
пулнинг умумий назарияси" машхур китобида Джон Мейнард Кейнс классик 
ёндашишдан бош тортди, айланиш тезлигининг доимий эканлиги 
тўғрисидаги ва пулга бўлган талаб назариясини ишлаб чиқди , процентли 
ставкаларнинг ролини алоҳида эътиборга олиб, бу пулга бўлган талаб 
назарияси ликвидликни устун кўрилиши деб номланадиган назария“нега 
аҳоли пулни ушлаб туради?“ деган саволга жавоб беради. У тахмин қилдики 
пулга талаб 3 та сабаб орқали изоҳланади : трансакционли, спекулятив ва 
эҳтиёткорлик мотиви
38
. 
Трансакцион мотив
Классик ёндашишга кўра аҳоли пулни алмашиниш воситаси сифати 
ўзида ушлаб туради (ҳар кунги трансакцион амалларни бажариш учун).
Классик ёндашиш амалига кўра Кейнс таъкидлаб ўтдики пулга бўлган 
талабнинг бу таркиби авваламбор трансакция даражаси билан белгиланади. 
Классикларнинг фикрига қўшилган ҳолатда трансакция даражаси 
даромадга пропорсионал, Кейнс тахмин қилар эдики пулга бўлган талабни 
ташкил қиладиган трансакция даромадга пропорсионал. 
Эҳтиёткорлик мотиви
Классикларнниг назариясидан ташқарига чиққан ҳолда Кейнс 
аниқладики одамлар ҳар кунги эҳтиёжларини бажаришдан ташқари 
кутилмаган вазиятлар учун ҳам пулни сақлашади. Фараз қиламиз сиз авалдан 
стереосистема сотиб олмоқчисиз ва у сотиладиган дўконни топдингиз ҳам 
дейлик у процентга сотилар экан.. Агар сизда кутилмаган вазиятлар учун 
пул бўлса сиз уни ҳозироқ сотиб оласиз, агар бундай пул бўлмаса сиз сотув 
имтиёзларидан фойдалана ололмайсиз. Кутилмаган вазиятлар учун бўлган 
пуллар бундан ҳам ёқимсизроқ товарларни ва хизматлар учун ҳам керак 
38
The economics of money, banking and financial markets / Frederick S. Mishkin, European 
edition, 2013. Page 449.
О 

---

бўлиб қолиши мумкин мисол учун автомобиль ремонти учун ёки даволаниш 
учун. 
Кейнс тахмин қилардики, пул миқдори кутилмаган вазиятлар учун, 
авваломбор кутилаётган трансакция амалларининг даражасига боғлиқ, 
кутилаётган трансакция даражаси эса даромадларга пропорсионал.