― pul va banklar ‖ fanidan 2017/2018 o‗quv yili uchun mo‗ljallangan

Qo„shimcha  omillar.      Moliyaviy  inqirozning  birinchi  bosqichida  boshqa 

omillar  ham  muhim  o‗rin  egallaydi.  Masalan,  ba‘zi  moliyaviy  inqirozlarda 

(masalan  Meksika  inqirozi)  qo‗shimcha  yuzaga  keltiruvchi  omil  sifatida  xorijiy 

davlatlarning  foiz  stavkalarini  oshishi,  darvoqe  AQSHda  qattiq  monetar 

siyosatning  amalga  oshirilishi  xizmat  qilgandir.Foiz  stavkalarning  ko‗tarilishi 

yuqori  riskka  ega  firmalaning  baland  foiz  stavkalarda  to‗lovlarni  amalga 

oshirishiga 

olib 

keladi. 

Yomonlashgan 

tanlov 

muammosi 

yanada 

murakkablashadi.  Jumladan,  yuqori  foiz  stavkalar  firmalarning  pul  oqimini 

qisqartirib,  ularni assimetrik muammo chuqurlashgan tashqi kapital bozorlardan 

fondlarni izlashga majbur qiladi.Xorijiy mamlakatlarda foiz stavkalarning oshishi 

ichki  foiz  stavkalarning  ko‗tarilishiga  olib  keladi.  Natijada  tanlovning 

yomonlashishi va psixologik risk muammosini chururlashtiradi 

Aktivlar  bozori  rivojlanayotgan  davlatlarda  rivojlangan  davlatlar  singari 

yirik  bo‗lmaganligi  bois,  moliyaviy  inqiroz  sharoitida  past  o‗ringa  egadir. 

Qimmatli qog‗ozlar bozorida aktivlarning narxi tushishi, shubhasiz, firmalarning 

sof 

qiymatini 

pasaytiradi 

va 

tanlovning 

yomonlashuvi 

muammosini 

chuqurlashtiradi. Firmalarning sof qiymatini tushib ketishi qarz beruvchilar uchun 

yo‗qotishlar o‗rnini qoplash uchun ta‘minotning pastligiva yuqori psixologik riskni 

muammosini 

yuzaga 

keltiradi. 

Firmalarning 

egalari 

inqirozdan 

oldin 

shug‗ullangan  riskli  faoliyatini  cheklashganida  ko‗rilishi  mumkin  bo‗lgan  zarar 

ham  kamroq  bo‗lar  edi.  Aktivlar  narxining  tushishi  bevosita  tanlovning 

yomonlashishi  va  psixologik  risk  muammosini  yomonlashtiradi  va  aktivlarning 

xisobdan  chiqarilishibanklarning  balansi  holatini  bilvosita  yomonlashishigaolib 

keladi.  

Rivojlangan 

davlatlarda 

bo‗lgani 

kabi 

rivojlanayotgan 

davlat 

iqtisodiytushkunlik holatiga tushib qolgan bo‗lsa yoki yirik firmalar bankrotlikka 

uchrasa,  odamlarda  investitsion  loyihalardan  oladigan  daromadlar  to‗g‗risida 

shubhalar paydo bo‗ladi. Rivojlanayotgan davlatlarda sezilarli nobarqaror siyosiy 

tizimning mavjudligi noaniqliklarning yana bir manbasi hisoblanadi. Noaniqliklar 

oshib borsa, qarz beruvchilar uchun yaxshi va yomon kredit riskini ajratib olish va 

pul  qarz  bergan  firmalarning  faoliyatini  monitoring  qilish  juda  qiyinlashadi.  Bu 

holat  yanada  tanlovning  qiynlashishi  va  psixologik  risk  muammosini 

chuqurlashishiga olib keladi.  

Ikkinchi bosqich. Valyuta inqirozi.