163
16.6-jаdvаl
Yagona baxolar qonuni
sotuvchi
Ichki
narx
Valyuta
kursi
Dollarda
Xisoblash
Dollardagi
narxi(paritet)
Amerika
190
190
Angliya
116
1,65
116*1,65
191,4
Yaponiya
20000
110
20000/110
181,82
Angliya
116
1,5
116*1, 5
174,0
The Ekonomist jurnali tomonidan chop etiladigan Big Mak indeksi ikkita
davlat pul birligining xarid qilish paritetini (XQP) o‘lchashning norasmiy yo‘li
bo‘lib, turli mamlakatlardagi bir xil narxdagi tovarlarga nisbatan valyuta kurslarini
tadqiq qilishga, valyuta kursi nazariyasini yanada aniqroq baholanishiga yordam
beradi. Dastlabki ishlab chiqarilgan kuni 1967 yilda big-mag 47 tsent turar edi.
Keyingi yilda u Amerika standartiga aylandi va narxi 49 sentni tashkil etdi. 1986
yildan boshlab The Economist jurnali Big Mac Index xisoblab e'lon qiladi va u
paytda uning narxi$1.60 etdi. U paytda 15 mamlakat narxlari berilardi.
Bu indeksning nomi ―Mc Donald‘s‖ restorantlar tizimida sotiladigan ―Big
Mac‖ gamburgeri nomidan olingan. Big Mak indeksi 1986-yilda Ekonomist jurnali
muxbiri Pam Vudel tomonidan yarim hazil ko‘rinishida birinchi marta
tanishtirilgan edi va shundan buyon har yili jurnalda nashr ettirilib kelinadi.
Tadqiqotchilar tomonidan bitta big mak mahsuloti sotib olish uchun
mamlakatdagi o‘rtacha ishchi sarflashi mumkin bo‘lgan vaqt miqdori va boshqa
ko‘rsatkichlar qo‘shilib Big Mak indeksi to‘g‘risidagi g‘oya boyitildi. Indeks
163
. Fredric S. Mishkin. The Economics of Money, Banking and Financial Markets. P.-480
P
130
mahalliy ish haqqi singari faktorlar asosida o‘rtacha ishchining xarid qobiliyati va
boshqa ko‘rsatkichlarni nisbatan haqqoniyroq ko‘rsatib beradi.
Valyuta kursi harakatini oldindan bashorat qilishning usullaridan biri shuki,
har ikkala valyutada ham tovar va xizmatlar savati bir xil narxda bo‘lishi uchun
valyutalar kursi tabiiy ravishda o‘rnatilishi kerak. Big Mak indeksida keng
tarmoqli restorantlar tizimida sotiladigan big mak burgeri tovar va xizmatlar
savati vazifasini bajaradi. Aynan big mak tanlanganing sababini dunyoning
ko‘plab mamlakatlari bo‘ylab keng tarqalgan ―McDonald‘s‖ restorantlari
tarmog‘i orqali narxlar to‘g‘risida yetarlicha malumot olishning imkoniyati
mavjudligi va boshqalar orqali ko‘rsatish mumkin. Shu asoslarga ko‘ra indeks
ko‘plab mamlakatlar valyutalarini taqqoslash imkoniyatini beradi.
Kеyingi yildа u аmеrikа stаndаrtigа аylаndi vа nаrхi 49 tsеntni tаshqil
etdi. 1986 yildаn bоshlаb The Economist jurnаli Big Mac Indexхisоblаb e‘lоn
qilаdi vа u pаytdа uning nаrхi $1.60 еtdi. U pаytdа 15 mаmlаkаt nаrхlаri
bеrilаrdi.
Do'stlaringiz bilan baham: |