― pul va banklar ‖ fanidan 2017/2018 o‗quv yili uchun mo‗ljallangan


-mavzu. Tijorat banklari funksiyalari va ularning operatsiyalari



Download 4,72 Mb.
Pdf ko'rish
bet226/339
Sana31.12.2021
Hajmi4,72 Mb.
#258318
1   ...   222   223   224   225   226   227   228   229   ...   339
Bog'liq
pul va banklar

 

 

13-mavzu. Tijorat banklari funksiyalari va ularning operatsiyalari 



REJA: 

13.1  Tijorat  banklari  faoliyatini  tashkil  qilish  va  uning  iqtisodiy  va  huquqiy 

asoslari 

13.2 Tijorat banklarining funksiyalari va ularning mohiyati 

13.3 Tijorat banklarining passiv operatsiyalari 

13.4 Tijorat banklarining aktiv operatsiyalari 

13.5 Tijorat banklarining noa‘nanaviy operatsiyalari 

 

13.1.Tijorat  banklari  faoliyatini  tashkil  qilish  va  uning  iqtisodiy  va 

huquqiy asoslari 

 

  



 

aniqli  iqtisodchi  olimlar,  jumladan  Lavrushin  ―tijorat  banki  –  bu  tashkilot 

emas  balki  korxona  deb  hisoblaydi.  Ularning  fikriga  ko‘ra  tijorat  banklari  ham 

mahsulot yaratadi. Tijorat banklari nomoddiy shaklga ega bo‘lgan mahsulotlarni 

yaratadi. Misol: depozit va kredit.  

Lekin amaliyotda tijorat banklarini kredit muassasasi va kredit tashkiloti deb 

atash  keng  tarqalgan.

 

Boshqa  moliyaviy  institutlar  ko‘plab  moliyaviy  xizmatlarni 



taklif  qilishlariga  qaramasdan,  faqatgina  banklar  bir  paytning  o‘zida  depozitlar 

qabul qiladi va shular hisobidan ssudalar beradi.  

  Depozit  mahsulotlariga  talabga  ko‘ra  yoki  ba‘zi  so‘rovdan  so‘ng  haq 

to‘lanadi.  Depozitlar  banklar  foydani  maksimallashtirish  uchun  boshqarilishi 

kerak  bo‘ladigan  majburiyatlar  hisoblanadi.  Shuningdek,  ular  ssuda  orqali 

yaratilgan  aktivlarni  asosini  tashkil  qiladi.  Shunday  qilib,  bu  faoliyatning  asosi 

depozitchilar va qarz oluvchilar o‘rtasidagi vositachilik jarayonidir.

129

 

 Tijorat  banklarining  yuridik  shaxs  sifatidagi  o‘ziga  xos  maqomni  quyidagi  

holatlarda yaqqol namoyon bo‘ladi. 

Tijorat  banklari  butun  iqtisodiyotda  subektlari  hamda  aholini  kreditlaydigan 

qudratli moliya institutlari hisoblanadi. Bugungi kunda ularning kreditlarisiz biror 

bir  mamlakatda  iqtisodiy  o‘sishni  ta‘minlash  va  uy-joy  muammosini  hal  qilish 

                                                 

128


 Frederic S.Mishkin. The economics of money, banking and financial markets. Pearson Education Limited pp. 

2013. pp. 361-363 

129

 Shelagh Hefferman. Modern banking. John Wiley&Sons. Ltd. 2005.p.1 



T  


 

mumkin  emas.  Tijorat  banklari  aholiga  va  xo‘jalik  yurituvchi  subekt,  hisob-kitob 



kassa xizmat ko‘rsatadigan moliyaviy institut hisoblanadi. 

Tijorat  banklari  faoliyati  davlat  tomonidan  qattiq  nazorat  qiladigan  moliya 

institutidir. Davlat odatda tijorat banklari faoliyatini Markaziy bank orqali nazorat 

qiladi. Bunday qattiq nazoratning asosiy sababi banklarga depozitlar va omonatlar 

berish huquqini berilganligidir. 

Tijorat  banklari  shartnoma  asosida  mijozlarga  moliyaviy  xizmatlar 

ko‘rsatadigan kredit institutlari hisoblanadi.  

  Bu  moliyaviy  xizmatlarning  bahosi  bank  va  mijoz  o‘rtasidagi  kelishuvga 

asoslandi.  Hech  qaysi  davlat  organi  bank  xizmatlari  bahosini  shakllanish 

jarayonida aralashishiga haqqi yo‘q. 

Tijorat  banklari  mijozlarning  bankka  jalb  etilgan  mablag‘larini  sir  tutishi  ni 

kafoltlaydigan  moliya  institute  hisoblanadi.  Bu  kafolatlar  bank  siri  to‘g‘risidagi 

qonunda o‘z ifodasini topadi. 

Tijorat  banklari  ishlab  chiqarish,  sug‘urta  va  savdo  faoliyati  bilan 

shug‘ullanish man etilgan instituti. 

Tijorat  banklarining  jalb  qilingan  mablag‘lar  doirasida  kredit  resurslarini 

tashkil  qilish  va  ishlash  tamoyili  bank  faoliyatining  poydevori  hisoblanib,  uning 

depozit va omonatlar jalb qilishga bo‘lgan qiziqishlarini oshiradi, passivlarni jalb 

qilish bo‘yicha raqobat muhitining yuzaga kelishiga asos bo‘ladi. Undan tashqari 

chetdan jalb qilingan va qo‘yilgan mablag‘lar mutanosibligi banklarda depozitlarni 

jalb  etishga  qiziqishni  kuchaytiradi  va  bu  mablag‘lardan  unumli  foydalanishga 

asos  yaratadi.  Tijorat  bankning  ikkinchi  va  asosiy  tamoyillaridan  biri  bu 




Download 4,72 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   222   223   224   225   226   227   228   229   ...   339




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish