ko‘rinishida zarb qilina boshlagan. 1933 yilning mart oyiga qadar Xitoyda
R.Barr. Aforementioned work. Page 237.
lyan(XIV-XIX asrlarda muomalada bo‘lgan kumush valyuta) pul birligi sifatida
ishlatilgan. Bojxona bojlari va soliqlari yuanda hisob-kitob qilingan. Xitoy Xalq
banki tashkil topganidan keyin pul islohoti o‘tkazildi. 1955 yilga kelib eski pullar
yangi pullarga 10000:1 nisbatda almashtirildi
68
.
Yuan so‘zi ―dumaloq tanga‖ degan ma‘noni anglatadi. Sin sulolasi birinchi
bo‘lib shu shakldagi dumaloq tangalarni (960-1279) zarb etishgan va bu tangalar
bronzadan yasalgan. So‘ng esa Min sulolasi (1368-1644) qog‘oz pullarni birinchi
bo‘lib muomalaga chiqarishgan va bu tanga va qog‘oz pullarda asosan
imperatorlarning suratlari aks etgan.
Xitoy tarixida qog‘oz pullar 7 marta emissiya qilingan:
1935-yildagi pul islohotida 1 dollar= 3.36 yuan;
1946-yildagi pul islohotida 1 dollar=3350 yuan;
1948-yildagi pul islohoti 0.222179lik toza oltindan iborat bo‘lgan. 3 mln
fabi=1 oltin yuan. 1 kumush yuan=500mln oltin yuanga.
1974- yilda boshqa valyutalar bilan pul ayirboshlash jarayonini Gongkong
dollari orqali amalga oshirgan. Banknotalar:
1948- yili 1-dekabrda Xalq banki 1- banknotani chiqardi va ular 100,1000
yuanlik.
1949-yilda muomalaga chiqarilgan 200, 500, 5000 va 10000 yuanlik
banknotalarning 62 ta variantlari mavjud bo‘lgan.
Keyingi banknotalar 1955-yilda Xitoy iqtisodiyotining ochilish munosabati
bilan muomalaga chiqarilgan va ular Jenbeli deb atalgan va bu banknotalar faqat
mamlakat miqyosida amal qilgan.
3-nusxasi 1962-yilda 4-nusxasi 1987-1997 yillar oralig‘ida 5- nusxasi 1999-
yilda muomalaga chiqarildi. So‘nggi banknota 2005-yilda chiqarilgan va unda
5,10,50,100 kupyuralar muomalaga chiqarildi
69
.
. 1949 yildan keyin o‘zining uzoq tarixli davlat ixtisoslashtirilgan chet el almashuv
va savdo banki Xitoy chet el almashuv operatsiyalarini va chet el savdo aloqalarini
rivojlantirish hamda iqtisodiy infratuzilmani ta‘minlashni boshqarishga mas‘ul
bo‘ldi. 1994 yilda bank to‘liq davlat tijorat bankiga aylandi. 2004 yilning avgust
oyida Bank of China Limited birlashtirildi. Bank the Hong Kong Stock Exchange
va the Shanghai Stock Exchangelarni 2006 yilning iyun va iyul oylarida ro‘yxatga
kiritdi va dastlabki A-Share
70
va H-Share71ni yuritadigan birinchi Xitoy tijorat
bankiga aylandi. 2014 yilda bank yana Global Systematically Important Bank
sifatida loyihasi tuzildi. Keyingi to‘rt yil ichida Global Systematically Important
Bank sifatida yakka moliyaviy institut sifatida ishlashi tuzib chiqiladi
72
.
68
History of CPB.
www.cpb.com
69
Home of CPB.
www.cpb.org
70
Izoh: A-share – bankning kapitalidagi mahalliy investitsiya ulushlari, har birida RMB ning
nominal qiymati o‘z aksini topgan. U SSE(The Shanghai Stock Exchange) da ro‘yxatdan o‘tgan
(kodi: 601988).
71
Izoh: H-share - bankning kapitalidagi xorijiy investitsiya ulushlari, har birida RMB ning
nominal qiymati o‘z aksini topgan. U Hong Kong Stock Exchangeda ro‘yxatdan o‘tgan va Hong
Kong dollarida savdo qilinadi (kodi: 3988).
72
Annual report 2014 China.
www.cpb.com
Xitoy banki tomonidan e‘lon qilingan 2014 yil yakunlari bo‘yicha quyidagi
rasmlarga e‘tibor bersak.
Do'stlaringiz bilan baham: