|
II. BAP. Tiykarģi bólim
II.1. Tayarlaw gruppalarinda oyinlar
Shıǵarmalar boyınsha ápiwayı úzindilerdi saxnalastırıwda bala obrazdı sáwlelendiriw ushın oǵan málim ańlatpa quralları (sesler uyǵınlıǵı, júz-háreketi, belgi) uyretiledi. Hár bir bala ról oynap atirģanda áwele dóretpe qaharmanıń sezim sezim jaǵdayın seziwi hám túsiniwi, basqa personajlar menen róldi munasábetke kirisiwinde ózin tutıwı qábiletileri qáliplestiriwi kerek. Teatrlastirilģan oyınlarda obrazlı oyınshıqlardan, laydan, papemashe, plastilindan ǵárezsiz jasalǵan oyınshıqlardan paydalanıw maqsetke muwapıq esaplanadı. Saxnalastırılǵan hár qanday oyın tiykarında balanıń biliw processinde shıdamlılıq - sezimiy ózgesheligi shıǵarmadaǵı gózzallıqtı sezim etiwi kónlikpesin tuwrı qáliplestirip barıwǵa bólek itibar qaratıw kerek. Mısalı, tárbiyashi balalarǵa oqıp ertek kitapsha syujetiniń óz sózlerin menen gúrriń etken halda, saxna ssenariysin dúzedi, oǵan uyqas quwırshaqlardı tańlap, qatnasıwshılar ortasında talqılap, róldı bolıp aladı. Syujetti rólge kirip, tuwri hám ańlatpalı etip aytiwi kerek. Syujettegi quwırshaqlar hatti-háreketin ózlestiriwi hár bir ıma-ishara - belgi hám mimikasin kórsete biliwi kerek.
Róldı izbe-izlikte orınlaw, quwirshaqlardiń birin-ketin shıǵıwın kórsetiw. Saxna oyını processinde bala bir hádiyse menen basqasın bólegi, ideyalardı sınap kóriwi, qátelerin dúzetiwi, jobalar dúziwi, onı ámelge asırıw olardıń intellektual rawajlanıwına alıp keledi. Tayarlıq toparındaǵı balalarda mektepke unamlı munasábetti tárbiyalaw boyınsha balalar baqshasinda maqsetli islerdi aparıw, social hám kognitiv aktivlikti asırıwǵa, olarda balalardı mektep turmısına tabıslı tartıw ushın zárúr bolǵan integrativ pazıyletlerdi maqsetli qáliplestiriwge járdem beredi. Usınıs etilgen material jumıstıń túrli formaları hám usıllarınan paydalanıwdı óz ishine aladı : temanı rawajlantıratuǵın ortalıqtı jaratıw, ata-analardıń pedagogikalıq tálimi, oqıtıwshılar hám baslanǵısh klass oqıwshıları menen óz-ara munasábetler.
Mektepke tayarlıq - bul mektepge shekemgi
jastaǵı balanıń turmısındaǵı qıyın dáwir. Mektepke kirisiw hám tálimdiń baslanǵısh dáwiri balanıń turmıs tárizi hám iskerligin qayta qurıwǵa alıp keledi.
Kishkene adam kútiw jaǵdayında : júdá zárúrli hám ózine tartatuǵınlı zat keledi, lekin ele uǵımsız. Balanıń pútkil turmıs tárizi tupten ózgeredi (rejim, úlkenler hám qatarlaslar menen baylanıs ózgeriwi, intellektuallıq júk muǵdarı artpaqtası). Balanıń mektepke munasábeti mektepke barıwdan aldın qáliplesedi. Jánede bul jerde mektep haqqında maǵlıwmat jáne onı ata-analar hám balalar baqshasi oqıtıwshıları tárepinen usınıs etiliwi zárúrli ról oynaydı. Kóplegen ata-analar mekteptiń sezimiy ózine tartatuǵınlı túsin jaratılıwina háreket qıladı : " Siz artıqmash oqıwshı bolasız", " Siz jańa doslar asırasiz", " Oqıtıwshılar siz sıyaqlı sanalı adamlardı jaqsı kóredi". Úlkenlerdiń pikirine kóre, olar bunıń menen balada mektepke qızıǵıwshılıq oyatadı.
Haqıyqattan da, kewilli qızıqlı shınıǵıwǵa dúzilgen bala, hátte kishi, unamsız sezim-sezimlerdi (jerkenish, kúnshillik, kúnshillik, tınıshsızlıq ) bastan keshirgen halda, uzaq waqıt dawamında úyreniwge qızıǵıwshılıqtı joytıwı múmkin. Mektepte bunday sezim-sezimler ushın júdá kóp sebepler ámeldegi ulıwma tabıs fonında áwmetsizlikler, sinfdoshlar arasında dos tabıwdaǵı qıyınshılıqlar, oqıtıwshınıń bahası hám ata-analardıń ádetiy maqtawları ortasındaǵı saykes emeslik hám basqalar. Bir qatar avtorlar mektepke unamlı munasábetti keleshekte tabıslı úyreniw shárti retinde tárbiyalaw zárúr ekenligin aytıp otedi (J. A. Komenskiy, J. Lokk, J. J. Russo, I. G. Pestalozsi, N. A. Dobrolyubov, K. D. Ushinskiy, A. S. Simonovich, E. I. vodovoz, E. I. S. Makarenko). Awa, hám búgingi kúnde ámeliyat tiykarınan balalardı mektepke intellektuallıq tayarlawǵa qaratılǵan hám " oqıwshınıń ishki pozitsiyasi" in qáliplestiriwge kem itibar beredi. Sonlıqtan, ádebiyatlar hám ámeliyat maǵlıwmatlarınıń teoriyalıq analizi bizdi hár qıylı jumıs formaları hám usıllarınan paydalanǵan halda, temanı rawajlantıratuǵın ortalıqtı jaratıw arqalı tayarlıq toparındaǵı balalarda mektepke unamlı munasábetti tárbiyalaw boyınsha maqsetli islerdi ámelge asırıwǵa isentiredi, ata-analardıń pedagogikalıq tálimi, baslawish tálim oqıtıwshıları menen óz-ara munasábetleri arqalı orinlanadi. Solay etip, bulardıń barlıǵı " Jaqında mektepke" qısqa múddetli joybarında anıq sáwlelendiriliwi múmkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
