” mavzusida kurs ishi

YAIM₂₀₂₀ = 155+150+165+45+70+100 = 685 mlrd. so’m

c) SIM hajmi quyodagi formula yordamida aniqlanadi:

SIM _­= YAIM – A
2016 yil uchun:
SIM₂₀₁₆ = 500 – 110 = 390 mlrd. so’m
2017 yil uchun:
SIM₂₀₁₇ = 580 – 125 = 455 mlrd. so’m
2018 yil uchun:
SIM₂₀₁₈ = 613 – 140 = 473 mlrd. so’m
2019 yil uchun:
SIM₂₀₁₉ = 635 – 145 = 490 mlrd. so’m
2020 yil uchun:
SIM₂₀₂₀ = 685 – 155 = 530 mlrd. so’m
d) MD hajmi quyidagi formula yordamida aniqlanadi:
MD = SIM – T_e
2016 yil uchun:
MD₂₀₁₆ = 390 – 70 = 320 mlrd. so’m
2017 yil uchun:
MD₂₀₁₇ = 455 – 80 = 375 mlrd. so’m
2018 yil uchun:
MD₂₀₁₈ = 473 – 100 = 373 mlrd. so’m
2019 yil uchun:
MD₂₀₁₉ = 490 – 120 = 370 mlrd. so’m
2020 yil uchun:
MD₂₀₂₀ = 530 – 150 = 380 mlrd. so’m

e) aholi jon boshiga to’g’ri keladigan yalpi ichki mahsulot miqdori quyidagi formula yordamida aniqlanadi:

2016 yil uchun:
A₂₀₁₆ =500/15= 33.3 ming so’m/kishi
2017 yil uchun:
A₂₀₁₇ =580/16= 36.25 ming so’m/kishi
2018 yil uchun:
A₂₀₁₈ =613/17= 36.06 ming so’m/kishi
2019 yil uchun:
A₂₀₁₉ =635/18= 35.28 ming so’m/kishi
2020 yil uchun:
A₂₀₂₀ =685/19= 36.05 ming so’m/kishi
Hisoblab topilgan ko’rsatkichlarni jadvalga joylashtiramiz:
1-jadval
Asosiy makroiqtisodiy ko’rsatkichlar

№	Ko’rsatkichlar nomi	O’lchov birligi	Yillar					2020 yilda 2016 yilga nisbatan o’zgarish
			2016	2017	2018	2019	2020	+,-	%
1	Yalpi ichki mahsulot	mlrd. so’m	500	580	613	635	685	185	137
2	Sof ichki mahsulot	mlrd. so’m	390	455	473	490	530	140	135,9
3	Milliy daromad	mlrd. so’m	320	375	373	370	380	60	118.7
4	Aholi soni	mln. kishi	15	16	17	18	19	4	126.7
5	Aholi jon boshiga to’g’ri keladigan yalpi ichki mahsulot	m.s./kishi	33.3	36.25	36.06	35.28	36.05	2.75	108.2

2. 2030 yil uchun YAIM hajmi va aholi sonining prognozini o’rtacha mutloq qo’shimcha o’sish yordamida prognozlash usulida hisoblash:
1) Mutloq qo’shimcha o’sish quyidagi formula yordamida aniqlanadi:
_{ }y_t= y_t- y_t-1
Bu yerda: y_t – dinamika qatorining joriy darajasi;
y_t-1 – dinamika qatorining oldingi darajasi.

Shu formuladan foydalanib, YAIM hajmining 2016 – 2020 yillar davomidagi mutloq qo’shimcha o’sish miqdorini topamiz:

_{ }YAIM₂₀₁₇ = YAIM₂₀₁₇ – YAIM₂₀₁₆ =580-500 = 80 mlrd.so’m
_{ }YAIM₂₀₁₈ = YAIM₂₀₁₈ – YAIM₂₀₁₇ =613-580 = 33 mlrd.so’m
_{ }YAIM₂₀₁₉ = YAIM₂₀₁₉ – YAIM₂₀₁₈ =635-613 = 21 mlrd.so’m
_{ }YAIM₂₀₂₀ = YAIM₂₀₂₀ – YAIM₂₀₁₉ =685-635 = 50 mlrd.so’m

Shu formuladan foydalanib, aholi sonining 2016 – 2020 yillar davomidagi mutloq qo’shimcha o’sish miqdorini topamiz:

_{ }AS₂₀₁₇ = AS₂₀₁₇ – AS₂₀₁₆ =16-15 = 1 mlrd.so’m
_{ }AS₂₀₁₈ = AS₂₀₁₈ – AS₂₀₁₇ = 17-16 = 1 mlrd.so’m
_{ }AS₂₀₁₉ = AS₂₀₁₉ – AS₂₀₁₈ = 18-17 = 1 mlrd.so’m
_{ }AS₂₀₂₀ = AS₂₀₂₀ – AS₂₀₁₉ = 19-18 = 1 mlrd.so’m

2) O’rtacha mutloq qo’shimcha o’sishni aniqlash uchun quyidagi formuladan foydalaniladi:
_{ }
Bu yerda: ∆y_t – zanjirli mutloq qo’shimcha o’sish;
n – davriy qatorning uzunligi.

Shu formuladan foydalanib, YAIM hajmining o’rtacha mutloq qo’shimcha o’sish miqdorini aniqlaymiz:

Ushbu formuladan foydalanib, aholi sonining o’rtacha mutloq qo’shimcha o’sish miqdorini aniqlaymiz:

3) O’rtacha mutloq qo’shimcha o’sish yordamida prognozlash uchun quyidagi formuladan foydalanish mumkin:

_{ }
Bu yerda: y_n – qatorning oxirgi n-nuqtaning haqiqiy miqdori (qatorning yakuniy darajasi);
_{ } – qatorning (n+L)-darajasidagi prognoz miqdori;
L – prognoz qilinayotgan davr uzunligi;
_{ } – y₁, y₂, …, y_n davriy qator uchun hisoblangan o’rtacha mutloq qo’shimcha o’sish miqdori.
Shu formuladan foydalanib, YAIM hajmining 2030-yil uchun prognoz miqdorini hisoblaymiz:

YAIM₂₀₃₀= 685+10*23.5=920 mlrd.so’m
2030-yilda YAIM hajmi 920 mlrd. so’mni tashkil qilishi prognoz qilinmoqda.
Ushbu formuladan foydalanib, aholi sonini ham 2030-yil uchun hisoblash mumkin:
AS₂₀₃₀= 19+10*23.5=920 mlrd.so’m

2030-yilda aholi soni 11,4 mln. kishini tashkil qilishi prognoz qilinmoqda.

3. Iqtisodiy o’sishni tavsiflaydigan ko’rsatkichlarni hisoblash:
a) YAIMning o’sish sur’ati quyidagi formula bilan aniqlanadi:

_{ }
Bu yerda:
O’s – real yalpi ichki mahsulotning o’sish sur’ati;
YAIM₀ – bazis yilidagi real yalpi ichki mahsulot;
YAIM₁ – prognoz yilidagi real yalpi ichki mahsulot.
Bizning olgan ma’lumotlarni foydalanib, ushbu ko’rsatkichni hisoblaymiz:

YAIMning o’sish sur’ati 39,5%ni tashkil qilgan.

b) aholi jon boshiga YAIMning o’sish sur’ati quyidagi formula bilan aniqlanadi:

_{ }
Bu yerda:
A_YAIM – aholi jon boshiga to’g’ri keladigan yalpi ichki mahsulotning o’sishi;
AS₁ – prognoz yilidagi ahoi soni.

Bizning ma’lumotlar asosida ushbu ko’rsatkichni hisoblaymiz:

Aholi jon boshiga YAIM ning o’sish sur’ati 20,6 ming so’m/kishini tashkil qilgan.

c) YAIM yillik o’sishi quyidagi formula bilan aniqlanadi:

Bizning ma’lumotlar asosida ushbu ko’rsatkichni hisoblaymiz:

YAIM yillik o’sishi 139,5%ni tashkil qiladi.