№ hujjat ҳ O`z. Varaq Sana imzo varaq 5321400 ngkst

Bajardi

: 

  Ochilova D.U. 

Neftni  termik  qayta  ishlashning  asosiy  jarayonlari  bu  termik  kreking, 

piroliz va kokslash hisoblanadi.  

Termik  jarayonni  o’tkazish  sharoitlariga  qarab  xomashyo  turli  agregat 

holatlarda  bo’ladi:  piroliz  gaz  fazali  reakstiya  kabi  o’tadi,  neft  qoldiqlarini 

kokslash  suyuq  fazada  amalga  oshadi,  og’ir  xomashyoning  termik  krekingida 

gaz va suyuq faza mavjud bo’lishi mumkin. 

Termik  kreking.  Termik  kreking  jarayonini  sanoatda  1912  yildan 

boshlab  qo’llayapti.  Uning  dastlabki  vazifasi  bo’lib  avtomobil  benzinini  olish 

bo’lgan.  Ammo  motor  yoqilg’isining  sifatiga  talablar  oshgani  sababli  60– 

yillarda uning o’rnini katalitik kreking to’liq egalab oldi.  

Hozirgi  vaqtda  og’ir  qoldiqlarining  termik  krekingini  vakuumli  gazoyl 

(termogazoylning) 

yoki 

kam 

qovushqoqligi 

qozonxona 

yoqilg’isini 

(mazutning–kreking–qoldiqning) olish maqsadida neft qayta ishlashlanadi.  

Termik  krekingning  turli–tuman  sxemalari 

mavjud.  Qozonxona 

yoqilg’isining  asosan  qovushqoqligini  pasaytirishga  yo’naltirilgan  termik 

kreking  varianti  dunyo  amalyotiga  «visbreking»  (engil  kreking)  nomini  olgan. 

Jarayon 450 –480 

0

C yaroratda 2–5 MPa bosim ostida amalga oshiriladi. Bunda 

barqaror  bo’lmagan  oltingugurt  saqlagan  birikmalar  (vodorod  sulfid,  sulfidlar, 

disulfidlar) ning qisman chiqarib yuborishi amalga oshiriladi. Xomashyo bo’lib 

neft  qoldiqlari  –  yarim  gudronlar,  gudronlar,  asfaltlar  ekstraktlar,  katalitik 

krekingning  og’ir  gazoylari  xizmat  qiladilar.  Visbrekingning  asosiy 

mahsulotlari  uglevodorodli  gaz,  kreking–benzin,  kerosin–gazoylli  frakstiya, 

termogazoyl va kreking qoldiq.  

Quyida  termik  kreking  jarayonida  kreking  qoldiq  (1)  va  termogazoy 

(2)ning maksimal chiqilishi bilan mahsulotlarning (% da) chiqishi keltirilgan: 

Asosan  C

1

–C

3

  uglevodordlar  bilan  ifodalangan  termik  kreking  gazi  ko’p 

miqdorda  to’yinmagan  uglevodorodlarni  saqlaydi.  Uni  neft  kimyosi 

xomashyosi yoki yoqilg’i sifatida ishlatiladi. 

 

 

Mahsulotlar 

Kreking qoldiq 

unumi % (1) 

Termogazoyl 

unumi % (2) 

Uglerodli gaz 

2,5 

9,0 

Barqarorlashishining boshi 

3,4 

3,0 

Kreking –benzin  

14,2 

25,0 

Kerosin –gazoylli frakstiya  

3,9 

– 

Termogazoil 

– 

22,0 

Kreking –qoldiq 

74,4 

39,0 

Yo’qotishlar 

1,6 

2,0 

---

 

 

 

№ hujjat 

ҳ 

  O`z. 

 

 Varaq 

Sana 

imzo

 

varaq 

 

5321400 – NGKST

 

Fozilov S.F.  

Rahbar: