 Гиёҳларнинг халқ табобатида қўлланилиши

Гепатитни даволашда гиёҳларнинг ишлатилиши 
Кўнглим қаттиқ, тилим аччиқ, ўзим золим,
Қуръон ўқиб амал қилмас, ёлғoн олим.
Fapи6 жоним сарф айлайин, йўқдир ҳолим,
Ҳақдин қўрқиб, ўтга тушмай пишдим мано, 
Ахмад Яссавий 
 
«Ўткир гепатит» касаллиги номи билан жигарнинг катта бир гуруҳ 
инфекцион касалликлари тушунилиб, улар токсик ёки аллергик 
кўринишларда бўлиши мумкин. Буларнинг ичида асосий ўринни Боткин 
касаллиги деб номланган вирусли гепатит эгаллайди. Бу касалликни даволаш 
учун стационар даволаниш талаб қилинади. Сурункали гепатитда 
фитотерапия, яъни, гиёҳлардан фойдаланиш жигар хужайраларидаги модда 
алмашинувини яхшилаш ҳисобига унинг фаолиятини яхшилашга қаратилган. 
Сурункали гепатитни даволаш узоқ муддат, баъзида бир неча йиллар давом 
этади. Гиёҳларнинг дамламаларини ичиш эса антибактериал, ўт хайдовчи, 
шамоллашни тузатувчи ва спазмолитик таъсир қилиб, жигар тўқималаридаги 
салбий ўзгаришларнинг олдини олади. 
Ўткир гепатитда беморга 2-6 ҳафта 5-диета тайинланади. Бемор учун 
тайёрланадиган барча овқатлар қайнатилган ва майдаланган холда 
пиширилади. Беморнинг тез-тез, кунига 5-6 мартадан кам-камдан ва аниқ 
вақтларда овқатланиши талаб қилинади. Ичиладиган суюқлик миқдори эса 2-
2,5 литргача кўпайтирилади. Кўнгил айниганда, қусилганда, қорин шишиб 
кетганда, ич кетганда, ич қотганда ва овқатдан кўнгил айнишида истеъмол 
қилинадиган ёғлар миқдори 50 граммгача камайтирилади.
Сурункали гепатитда ҳам беморга 5-диета тайинланади ва кўп овқат 
ейиш маън қилиниб, овқатланиш режимига риоя қилиш қатъий назорат 
қилинади. Таомномадан ёғли гўштлар, балиқ маҳсулотлари, дудланган 
маҳсулотлар, мариновка қилинган сабзавотлар, аччиқ қўшимча овқатлар, 

---

Do’stlar, qadrdonlar va farzandlar uchun 
Professor Ayupov Ravshan Xamdam og’lidan tuhfa 
45 
хамирли овқатлар ва эфир мойларига бой бўлган сабзавотлар чиқариб 
ташланади. Таомномадаги ўсимлик ёғларининг миқдори 50% гача 
кўпайтирилади. Алкогол ичимликлар ичиш эса қатъиян маън қилинади.