“ budjet hisobi ” fanidan O’quv–uslubiy majmua

moliyaviy natijalarni mablag’larni
shakllanishi 
manbaalari bo’yicha shakllantiradi va yakuniy moliyaviy natijani aniqlaydi. 
Budjet hisobini tashkil etish moliya organlari va budjet tashkilotlarini rahbarlari 
tomonidan belgilangan tartibda amalga oshiradi. 
 5.Budjet hisobini horijiy mamlakatlarda yuritish amaliyoti.
Mamlakatlarning davlat 
tuzilishining turli tumanligi budjet tuzilmalarining turi va modellari turli bo’lishining bosh 
omili hisoblanadi.Masalan tarihanshakllangan monarhiya tizimida budjet yagona hazina 
jamgarmasidan iborat bo’lgan,uning shakllanishi yoki ishlatilishi yakka tartibda hal 
qilingan.Shu ma’noda budjet tizimlarining rivojlanishi davomida uch turdagi modellar 
mavjudligi aniqlangan. 
Davlat tuzilishida Markaz va mintaqalarning tuzilishiga qarab barcha davlatlarni unitary 
va federal turlariga tacniflasrdahi mumkin.Unitar davlatlarda budjet tizimi ikki bo’g’indan
yani davlat budjeti va ko’p sonli mahalliy budjetlardan iborat.Federal tuzilishga ega bo’lgan 
mamlakatlardada davlat tuzilishi ikki shaklda bo’lishi mumkin-federasiya va 
konfederasiya.Shunga mos ravishda davlatning budjet qonunchiligi uch pog’onadan iborat 
bo’ladi.Ayrim olimlar mamlakatlarda ham uch pog’onali budjetlar amal qilishini 
ta’kidlashadi. 
Unitar davlatlar tarkibiga O’zbekiston ,Qozogiston,Yaponiya,Shedsiya,Fransiya va 
boshqalarni misol qilib ko’rsatish mumkin. 
Federativ mamlakatlarning budjet tizimi uchta pog’onadan iborat bo’ladi-davlat
budjeti(federal budjet yoki markaziy hukumat budjeti),federasiya a’zosi budjeti va mahalliy 
budjetlar.ushbu 
shaklda 
budjet 
tizimiga 
ega 
bo’gan 
davlatlarga
Rossiya,AQSH,Kanada,Meksika va boshqalar kiradi. 
Xuddi shu tamoyil boshqa federal davlatlarda budjet tizimlari qurilgan va. Zamonaviy 
sharoitda hokimiyat va nazorat qilish markazlashtirish tendentsiyasi, hukumat asosiy vazifasi 
hal siyosati shakllantirishda federatsiya a'zolarining roli sezilarli darajada kamayadi. Qachon 
bir federal budjet tizimi, bir unitar kabi, har bir individual birligi, mustaqil faoliyat 
ko'rsatmoqda. etakchi roli markaziy hukumat uchun moliyaviy asos hisoblanadi federal 
budjeti, tegishli.
Zamonaviy xorijiy mamlakatlarni federal budjeti quyidagi asosiy