] axborot tizimlari va texnologiyalari

Xususiyati va ifodalanishi

Qarorlar qabul qilishni qo'llab-quwatlash tizimlari va ularga muvofiq axborot texnologiyalari asosan amerikalik olimlaming sa’y-harakati bilan 1970-yillar oxiri — 80-yillar boshida yuzaga keldi. Bunga shaxsiy kompyuterlar, amaliy dasturlaming standart paketlarining keng tarqalganligi, shuningdek sun’iy intellekt tizimlarini yaratishdagi muvaffaqiyatlar imkon yaratdi.

Qarorlar qabul qilishni qo‘llab-quwatlashning axborot texno­logiyalarining asosiy xususiyatlari inson va kompyuter o'zaro aloqasini tashkil etishning sifat jihatidan samarali uslubidir. Bu texnologiyaning asosiy maqsadi bo‘lgan qarorlar ishlab chiqish iteratsion jarayon natijasida ro‘y beradi (3.13-rasm), unda quyidagi­lar ishtirok etadilar:

• 
  hisoblash bo‘g‘ini va boshqaruv obyekti rolida qaror qabul qilishni qo‘llab-quwatlash tizimi;
  
• 
  kompyuterda kirish ma’lumotlari topshirig‘ini beruvchi va olingan hisoblash natijalarini baholovchi boshqaruv bo‘g‘ini sifatidagi inson.
  

Iteratsion jarayon yakuni inson ixtiyoriga ko‘ra ro‘y beradi. Bunda axborot tizimining foydalanuvchi bilan birgalikda qarorlar qabul qilish uchun yangi axborotni yaratishga qodirligi haqida gapirish mumkin.

Uning bu xususiyatiga qo'shimcha tarzda quyidagi jihatlarini ko‘rsatish mumkin:

• 
  tartiblashmagan vazifalami hal etish;
  
• 
  kompyuter ma’lumotlariga kirish va uni qayta ishlash an’anaviy uslublarining matematik modellari hamda ular asosida vazifalami hal etish uslublari imkoniyatlari bilan uyg‘unlikda olib borish;
  
• 
  kompyuterdan malakasiz foydalanuvchiga e’tibomi qaratish;
  
• 
  mavjud texnik va dasturiy ta’minot, shuningdek foydalanuv­chi talablarining o‘ziga xosliklariga moslashish imkoniyatlarini beruvchi yuqori moslashuvchanlik.
  

Yangi boshlang‘ich ma’lumotlarni kiritish

3.13-rasm. Iteratsion jarayon sifatida qarorlar qabul qilishni qo‘llab- quwatlashning axborot texnologiyasi

Qaror qabul qilishni qo‘llab-quwatlashning axborot texnolo­giyasi boshqarishning istalgan darajasida foydalanilishi mumkin. Bundan tashqari boshqarishning turli darajalarida qabul qilinuvchi qarorlar tez-tez muvofiqlashtirilib turilishi lozim. Shu bois tizim va texnologiyalarning muhim funksiyasi boshqarishning turli darajalarida qarorlar qabul qiluvchi shaxslami muvofiqlashtirishdir.