 alisher navoiy

 ALISHER NAVOIY. 
1441-yilning 9- fevralida ahirot shahrida tug`ildi.

Iroqning Taft shahrida yashadi.

1452 – yilda yana Hirotga qaytdi.

Sa`diyning “ Guliston” , “ Bo`ston”, Farididdin Attorning Mantiq uttayr

( Qush tili ) ni to`liq yod oldi.

Xo`ja Yusuf Burxondan musiqa ilmini o`rgandi. Tarix , adabiyot, xusnixat va boshqa

ilmlarni ham o`zlashtira bordi.

Yirik shoirlardan biri Lutfiy yosh Alisherga ustozlik qildi.

Orazin yopqoch ko`zimdan sochilur har laxza yosh,

Bo`ylakim , paydo bo`lur yulduz, nihon bo`lg`och quyosh.

Bu ajoyib g`azaldan hayratga tushgan Lutfiy : “ Agar mumkin bo`lganda edi, men turkey

va forsiyda yozgan o`n ikki ming she`rimni shu bir g`azalga alishgan bo`lardim ” , degan ekan.

Navoiy Samarqandga keldi. U Fazlulloh Abulayz va Aloyi Shoshiy darslarida qatnashdi,

turli suhbatlarda ,g`azalxonliklarda, masala muhokamalarida ishtirok etib, bilimini boyitdi. Shoir Samarqanddagi hayotini umrbod esdan chiqarmadi, do`stlarini unutmadi.

1469 – yilda Hirotga qaytdi. 1472 – yilda amirlik ( Vaziri a`zam ) darajasiga yetganda,

tarixchi Abdurazzoq Samarqandiy, Davlatshoh , Muhammad Olim Samarqandiy va musiqa ustozi DarvishAhmad Samarqandiyga doimo yordam berib turdi.

Uning tashabbusi bilan juda ko`p binolar : maktablar, musofirxonalar , maqbaralar,

masjidlar,madrasalar, kasalxonalar, kutubxonalar, qurildi,bog`lar barpo qilinib, hovuz va

ariqlar qazildi.Mashhur tarixchi Xondamirning yozishicha , Alisher Navoiy Xalosiya xonaqohida har yili kishilarga ikki mingga yaqin po`stin, bosma chakmon, ko`ylak – lozim,

taqya va kavush ulashar ekan.

1501 – yilning 3 – yanvarida vafot etdi.

A s a r l a r i :

1. « Badoyi ul bidoya » ( «Badiiylik ibtidosi» )

2. « Navodir un nihoya » ( «Behad nodirliklar»)

3. «Xamsa», besh kitob. U quyidagi dostonlardan iborat:

a) 1483 – y. « Hayratul - abror» ( «Yaxshi kishilarning hayratlanishi»)

b) 1484 – y . «Farxod va Shirin», « Layli va Majnun», « Sab`ai sayyor».

v) 1485 – y. « Saddi Iskandariy» ( « Iskandar devori»).

4. 1488 -1501 yillarda . « Tarixi muluki - ajam » ( Ajam shohlari tarixi ).

5. 1490- y. «Holoti Sayyid Hasan Ardasher ».

6. 1491 – y. « Risolai muammo».

7. « Majolis un nafois».

8. 1492 – 94 – y. « Xamsat ul mutaxayyirin». ( Besh hayrat ).

9. 1492 – y. « Munshaot ».

10. « Mezoun ul avzon». ( Vaznlar o`lchovi )

11. «Holoti Paxlavon Muhammad».

12. 1496 –y. « Nasoim ul muhabbat». ( Muhabbat shabadasi )

13. « Xazoin ul maoniy».( Ma`nolar xazinasi ).

14. «Devoni Foniy.»

15. 1489 – 99 –yillar. «Lison ut tayr.» ( Qush tili ).

16. « Muhokamat ul lug`atayn.» ( Ikki til haqida nmuhakama )

17. 1500 –y. « Mahbub ul qulub.» ( Ko`ngillarni sevgani. )

18. «Vaqfiya.» ( 1482 – yil.)

19. « Nazm ul javohir.» ( Gavharlar tizmasi, 1485 – yil.)

20. «Siroj ul muslimin.» ( Musulmonlik nuri. 1488- yil.)