# Alaliya qanday nutq nuqsoni?

# Alaliya qanday nutq nuqsoni?

+ Bolaning ona qornida yoki ilk rivojlanish davrida ma’lum bir sabablarga ko’ra nutqning rivojlanmay qolishi.

- Nutq apparatining innervatsiyasi buzilishi natijasida kelib chiquvchi nuqson.
- Og’iz apparatida tanglay sohasida yoriqlik mavjudligi sababli nutqning tushunarlilik xususiyatining yo’qolishi
- Bolaning ona qornida yoki ilk rivojlanish davrida ma’lum bir sabablarga ko’ra mavjud nutqning yo’qolishi.

# “Alaliya” atamasi grekcha so’zdan olingan bo’lib …….. degan ma’noni anglatadi. Nuqtalar o’rniga qo’yilishi kerak bo’lgan so’zni toping?

- nutqning qisman buzilganligi
- ovoz buzilishi
+ nutqning yo‘qligi
- nutq kamchiligi

# Alaliya nutq nuqsoni o’rtacha hisobda aholining necha foizini tashkil etadi?

- 1%
+ 0,1%
- 0,2%
- 0,6-0,2%

# Qaysi olim alaliya va afaziya terminlarini bir-biridan farqlashga urinib, alaliyani mogilaliya bilan taqqoslaydi?

+ I. Frank
- A. Kussmaul
- M.E. Xvatsov
- R. Koen

# Artikulyatsiya imkoniyatining butunlay yo’qligi sifatida tarixda qaysi nutq nuqsoni dislaliyaga taqqoslanadi va keyinchalik haqqoniy ravishda antartriya nomini oladi?

- Afoniya
- Disleksiya
- Rinolaliya
+ Alaliya

# Tarixda “lalopatiya” atamasini fanga kiritgan olimni belgilang?

+ A. Kussmaul
- I.Frank
- N.N. Traugott
- E. Freshels

# Alaliya diqqat va xotiraning yetarli emasligi natijasi ekanligini ta’kidlagan olim kim edi?

- A. Treytel
- M. Berri
+ A. Libmann
- M. Zeeman

# Alaliyada nutqiy va nutqiy bo’lmagan belgilar kuzatilib, ulardan qay biri ushbu nuqsonda yetakchilik qiladi?

- Nutqiy bo’lmagan
- Nutqiy bo’lmagan psixologik holatlar
+ Nutqiy bo’lgan belgilar
- Nutqiy bo’lgan til operatsiyasining shakllanmaganligi belgilari

# Alaliya nutq nuqsonida nutqning qaysi tarkibiy qismlari buzilgan bo’ladi?

- Grammatik
+ Barcha tarkibiy qismlar
- Leksik
- Fonematik

# Alaliyani nutqiy bo’lmagan kamchiliklari sirasiga qaysi belgilar misol bo’la oladi?

- Fonemalarni farqlashdagi qiyinchiliklar
- Bog’langan nutqning yo’qligi
+ Motor va sensor belgilar
- Fonematik eshituvning yo’qligi

# Alaliya nutq nuqsonida sensomotor konsepsiyada nima deyiladi?

- Nutqning shakllanmaganligi, idrok va nutqiy bayonni yuzaga kelishi jarayonining til operatsiyasining shakllanmaganligi bilan bog’liq.
- Asosiy kamchiliklar motor, sensor, psixopatik belgilar yuzasidan kelib chiqadi.
- Psixik faoliyatning ayrim ko’rinishlaridagi patalogiya alaliya nutq nuqsonini kelib chiqishiga zamin yaratadi.
+ Alaliyada nutq shakllanmaganligi sensomotor funksiyalar: eshituv agnoziyasi, appraksiyalar tufayli kelib chiqadi.

# Alaliya nutq nuqsonida psixologik konsepsiya qanday ta’riflanadi?

- Asosiy kamchiliklar motor, sensor, psixopatik belgilar yuzasidan kelib chiqadi.
- Nutqning shakllanmaganligi, idrok va nutqiy bayonni yuzaga kelishi jarayonning til operatsiyasining shakllanmaganligi bilan bog’liq.
- Alaliyada nutq shakllanmaganligi sensomotor funksiyalar: eshituv agnoziyasi, appraksiyalar tufayli kelib chiqadi.
+ Psixik faoliyatning ayrim ko’rinishlaridagi patalogiya alaliya nutq nuqsonini kelib chiqishiga zamin yaratadi.

# Ma’lum konsepsiyalarda alaliya mexanizmlari shartli ravishda qanday turlarga bo’linadi?

+ Sensomotor, psixologik va til bilan bog’liq bo’lgan turlarga
- Eshituv va ko’ruv agnoziyasida farqlanuvchi turlarga
- Psixo-fiziologik va senso-motor turlarga
- To’liqsiz eshituv idroki, ko’ruv idroki buzilishi va psixik faollikning buzilishi bilan farqlanuvchi turlarga.

# Motor alaliya bu?

- bu organik buzilish hisoblanmagan nutq kamchiligi.
+ Fonetik esjituv normada bo’lgan holda, talaffuzda kamchilik bo’lishi
- Fonematik eshituv normada bo’lmagan holda, talaffuzdagi kamchilikning bo’lishi
- Bu organik bo’lgan ruhiy kasallik

# Alaliyaning an’anaviy konsepsiyasi nimalar bilan bog’liq?

+ Kinetik va kinestetik apraksiyalar
- Kinetik va appraksik praksiyalar
- Sintetik va organik konsepsiyalar
- Genetik va anatomik apraksiyalar

# Afferent alaliyada nutq buzilishlari mexanizmlari qaysi apraksiyaga bog’liq?

- Efferent apraksiya
- Afzaiya analogiya apraksiyasi
+ Kinestetik apraksiya
- Kinetik apraksiya

# Efferent alaliya nutq buzilishlari mexanizmlari qaysi apraksiyaga bog’liq?

- Afferent apraksiya
+ Kinetik
- Kinestetik
- Gomologik

# Sobotivich fikriga ko’ra motor alaliya qanday nuqson?

- Faqat fonematik eshituv yuzasidan kelib chiquvchi nuqson
+ Asosiy kamchilikni tilning belgi shaklini egallashdagi , ya’ni nutqning yuzaga kelish jarayonida belgilardan foydalanish va uni mos kelishidagi buzilishlar tashkil etadi.
- Bolada faqat leksik-grammatik qurilish aspektlarida nuqson kuzatiladi
- Bu nuqson faqatgina psixofiologik mexanizmlar buzilishidagi kamchilik hisoblanadi

# Motor alaliyada kuzatiladigan nutqiy bo’lgan belgi to’g’ri ko’rsatilgan javobni toping?

- Xotira va diqqat yetishmovchiligi
+ Leksik va grammatik qurilishdagi kamchiliklar
- Dinamik muvozanatning buzilishi
- Parezlarning kuzatilishi

# Motor alaliyada kuzatiladigan nuqtiy bo’lmagan belgi to’g’ri ko’rsatilgan javobni toping?

- Fonematik eshituvdagi kamchiliklar
- Leksik –grammatik so’z qurilishidagi kamchiliklar
+ Parezlarning mavjudligi
- Bola lug’atining kambag’alligi

# Alaliyada nutqning yo’qligi yoki to’liq shakllanmaganligi bolaning ruhiy rivojlanishiga qanday ta’sir ko’rsatadi?

- Ta’siri yo’q
+ Ruhiy jarayonlar kechikishiga olib keladi.
- Xotiraning kuchayishiga olib keladi
- Bolaning lug’ati kengayadi

# Bola 4-sinfda o’qiydi. Lug’ati kambag’al, o’zi uchun odatiy bo’lib qolgan so’zlarni faqat 1-bo’ginini talaffuz qilib ayta oladi, ruhiy jarayonlari kechikkani sababli o’zlashtirish darajasi past. Boladagi nuqson nomini toping?

- Dislaliya
- Disgrafiya
- Disleksiya
+ Alaliya

# N.N. Traugott ma’lumotiga ko’ra, motor alaliyada 70% bolalar qanday nutqiy malakaga ega bo’ladilar?

- Nutqni umuman tushunmaslik
+ O’ziga qaratilgan nutqni tushunishi
- O’ziga qaratilgan nutqni tushunish biroz pasaygan
- O’ziga qartilgan nutqni yomon tushunadilar

# N.N. Traugott ma’lumotiga ko’ra, motor alaliyada 20% bolalar qanday nutqiy malakaga ega bo’lishlari qayd etilgan?

+ O’ziga qaratilgan nutqni tushunish biroz pasaygan
- Nutqni umuman tushunmaslik
- O’ziga qaratilgan nutqni kech tushunishi
- Tushunishda qiynalishi

# Nutqni lingvistik bezash shakllanmaydi-tovush-bo’g’in va morfem qurilish. Ushbu holat qaysi nutq nuqsonida kuzatiladi?

- Dislaliya
- Disgrafiya
- Rinolaliya
+ Alaliya

# Strukturali agramatizm nima?

- So’zdagi eng kichik birliklarning yo’qligi
- Faoliyat mexanizmlarining kamligi
+ So’z tartibililigining buzilishi, ketma-ketlikning buzilishi
- So’z boyligining kamligi

# Nutqda ichki operatsiyalar nima?

- Nutqni bayon etish
- O’ziga qaratilgan nutqni tushunish
+ So’zlarni tanlash va bayon qilish rejasini tuzish
- To’g’ri javob yo’q

# Semantik agramatizm nima?

- Gap qurilishidagi qiyinchiliklar
+ So’z ahamiyatining diffuz kengayishi, assotsiativ xarakterdagi almashtirishlar
- Kommunikativ faoliyatning buzilishi
- Uzatish va qaytish aloqalarining yo’qligi

# Alaliyada ishning boshlang’ich bosqichi nimadan boshlanadi?

- Gaplarni tuzishdan
- Grammatik qurilishdan
+ Muloqotga ehtiyoj hissini uyg’otishdan
- Bog’langan nutqni

# Alaliyada korreksion ish tizimida musiqa bilan birgalikda so’z va harakatlar turli mashqlarda uyg’unlashishi nima deb ataladi?

- Musiqiy korreksiya
- Logo musiqiy mashq
+ Logoritmika
- Musiqa jo’rligi

# Alaliyada korreksion ish tizimida frazali nutq qaysi bosqichda olib boriladi?

- Birinchi bosqichdan
+ Ikkinchi bosqichdan chunki bu murakkab jarayon hisoblanadi
- Bu bosqichga kiritilmagan
- Tayyorlov bosqichida

# Alaliyada korreksion ish bosqichining 3-bosqichida qanday ish olib borilishini ko’rsating?

- So’zlarni to’g’ri talaffuz qilish
+ Mustaqil nutqni shakllantirish
- Grammatik qurilish
- Fonematik eshituvni yaxshilash

# Predmetlar bilan harakatlarni bajara turib bolalar ularni nutqlashrtirishini qanday tushunasiz?

- Bola biror bir predmetni nomlaydi
- Bola o’zi yaxshi ko’rgan predmetlarni nomma-nom aytadi
+ Bola biror bir harakatni bajarayotib, aynan shu harakatni nomlaydi ya’ni; sut ichayotib, “Men sut ichayapman” deydi
- Gap ustida ishlashda uning mazmunini gapirib beradi.

# Sensor alaliyaning asosiy belgisi?

- Nutqning yo’qligi
- Motor sohasidagi kamchiliklar
+ Nutq-eshituv analizatori ishining buzilishi
- Tovushlar talaffuzidagi kamchiliklar

# Bola o’ziga qaratilgan nutqni eshitadi ammo tushunmaydi bu…nuqsoni bilan xarakterlanadi?

- Dislaliya
+ Sensor alaliya
- Motor alaliya
- Rinolaliya

# Traugott fikricha sensor alaliya nuqsoniga ega bo’lgan bolalar necha metrdan eshitadilar lekin nutqni tushunmaydilar?

- 4m
+ 6m
- 3m
- 2m

# Alaliyaning bu turida predmet(harakat) va uni ta’riflovchi so’z o’rtasida bog’liqlik kuzatilmaydi?

+ Sensor
- Motor
- Diffuz
- Psixomotor

# Sensor alaliyali bolalar ko’pincha qaysi nuqson bilan almashtiriladilar?

- Aqliy zaiflik
- KNB
+ Zaif eshituvchilik yoki karlik
- RRS

# Sensor alaliyaning zaif eshituvchilik nuqsonidan farqi nimada?

- Farqga ega emas
- Noma’lum farqlar mavjud
+ Sensor alaliyada vaziyatga va uzatilinayotgan signallarga qarab goh eshitadi, goh eshitmaydi, zaif eshituvchilarda esa ma’lum o’zgarmas eshituv detsibell mavjud.
- Tafakkur jarayonlarida

# Sensor alaliyada alaliyada idrok qilish imkoniyati nimalarga bog’liq?

- Tovush ta’sirlovchilarining kirish tempi
- Tovush sifatiga
- Intervalning borligiga
+ Barchasiga

# Giperakuziya nima?

- Atrofdagi tovushlarga befarqlik
- Nonutqiy tovushlarga befarqlik
+ Atrofdagilar befarq bo’lgan tovushlarga sezgirlikning oshishi
- Psixik jarayonlarning buzilishi

# Bolada soatning chiqqilashiga o’ta sezuvchanlik bor. Bu uni fikrini bo’ladi, asabiylashtiradi, toliqtiradi. Bu holat qaysi nuqsonda kuzatilinadi?

- Dislaliya
- Disgrafiya
- Aqliy zaiflik
+ Sensor alaliya

# Akustik agnoziya nima?

+ Jaranglanishning manbadan uzilishi
- Fonemalarni almashtirish
- Nutqda tovushning yo’qligi
- Barcha buzilishlarning uyg’unlashuvi

# Normal rivojlanuvchi bolada mazmun aloqasi 3-5 marotaba duch kelishdan so’ng o’rnatiladi. ……. nuqsoniga ega bo’lgan bolalarda esa bu holat 20-25 marotabadan so’ng vujudga keladi. Nuqson nomini toping?

- Motor alaliya
+ Sensor alaliya
- Rinolaliya
- Dislaliya

# Exolaliya nima?

- So’zning ma’nosini tushunish
+ Ayni vaqtda idrok qilingan va idrok qilinmagan so’zlarning aks-sadodek takrorlanishi
- O’ziga qartilgan nutq
- So’lakning ko’p miqdorda ajralishi

# Logorreya nima?

+ Nutq komponentlarining haddan ziyod ortib ketishi
- Ko’p miqdorda so’lakning ajralishi
- O’ziga qaratilgan nutqni tushunish
- Normal holat

# Perseveratsiya nima?

+ Nutqda ma’lum bir iboralarni qayta-qayta takrorlash
- Nutqni tushunmaslik
- Fonematik idrokning shakllanishi
- So’zlarning aks-sadodek takrorlash

# Parafaziya nima?

- So’z ma’nosini bilmaslik
+ So’zlarni almashtirish
- Gap tuza olish qobiliyati
- Nutqiy malakalarni shakllanishi

# Eliziya nima?

+ So’z qismlari tovushlarni tushurib qoldirish
- So’zlarni almashtirish
- Ovozdagi kamchilik
- Nutqiy qoloqlik

# Qaysi nutq nuqsonining korreksion ishida bolaga nutqiy va nonutqiy siganllarning kirishi cheklanadi?

- Afaziya
+ Alaliyaning sensor turida
- Disgrafiya
- Rinolaliya

# Qaysi olim sensor alaliyaning korreksion ish tizimida jimjitlik bilan birgalikda ko’ruv ochligini ham tashkil qilishlik kerak ekanligini aytgan?

- Bobov
- Lomonosov
+ Freshels
- Luriya

# N. I. Jinkinning sensor alaliyani korreksiyalashdagi fikrini toping?

- Bolada ekspressiv nutq impessivdan ustun
- Bolada o’yin faoliyatidan mehnat faoliyatiga o’tish foydaliroq
+ So’zlarni qaytarish va yodlash o’rniga, uni turli fikrlovchi misollarda qo’llashga, ongli tanlashni amalga oshirishni tavsiya etgan
- Bolalarga iboralarni o’rgatish muvaffaqiyat kalitidir

# Qaysi nuqson sababli eshituv va tushunish malakalarining yo’qligi sababli ikkilamchi disgrafiya va disleksiya nuqsonlari kelib chiqadi?

- Dislaliya
+ Sensor alaliya
- Rinolaliya
- Diskunsiya

# “Alaliya potogenezida raxit, ilk bolalikda ovqatning, uyqisizlikning buzilishi oqibatida kelib chiqadi” degan fikrni bildirgan va uning fikrini ko’pchilik nualliflar to’g’ri deb bilmagan olima kim edi?

+ Yu. A. Florenskaya
- N.I Krasnogarskiy
- S.S. Korsakova
- R.Koen

# Dizartriya terminiga berilgan to’g’ri izohni belgilang.

- Grekcha dis-qisman, arthon-nutq degan ma’noni bildiradi.
+ Grekcha dis-qisman, arthon-biriktirish degan ma’noni bildiradi.
- Lotincha dis-yo’q, arthon-biriktirish degan ma’noni bildiradi.
- Lotincha dis-qisman, arthon-biriktirish degan ma’noni bildiradi.

# 1888-yili Govers dizartriyani necha shaklga ajratdi?

+ 2 shakl:serebral va bulbar
- 3 shakl:serebral, bulbar va piramidali
- 4 shakl: piramidali, ekstrapiramidali, peshona-pontionli va serebellyar
- 3 shakl: piramidali, ekstrapiramidali va bulbar

# Dizartriyani neyroanatomik tomondan mukammal tasniflagan olimni belgilang

- Govers
- Froeschels
- Morgulis
+ Peocher

# Peocher tomonidan dizartriya qanday turlarga bo’linadi?Po’stloqosti dizartriyaPo’stloqli dizartriyaPedenkulyar dizartriyaSerebelyar dizartriyaDiensefal dizartriyaMezeensefal dizartriyaPsevdabulbar dizartriyaBulbar nuklear dizartriyaPereferik dizartriyaChuqur sezuvchanlikning yo’qolishi bilan kechuvchi dizartriyaMiyaning aralash sikastlanishlaridagi dizartriyaEpilepsiya paytidagi dizartriyaMiasteniyadagi dizartriyaPo’stloqosti ekspressiv afaziyadagi dizartriya

- 1,2,4,8
- 10, 11, 12, 13, 14
- 1, 2,7, 9
+ Yuqoridagilarning barchasi

# L. B. Litvak dizartriyaga artikulyatsion buzilishlar bilan bir qatorda nima(lar)ni kiritdi?

- Ritm buzilishlarini
- Nutq ravonligi buzilishini
- Nutq tempi buzilishlarini
+ Ritm, temp va ravonligi buzilishlarini.

# Dizartriyaga bag’ishlangan dastlabki konferensiya qachon o’tkazilgan?

+ 1982yilda
- 1882-yilda
- 1888-yilda
- 1811-yilda

# Dizartriyani bosh miyaning jarohatlanish lokalizatsiyasiga ko’ra tasniflagan olimni aniqlang

- Litvak
+ Pravdina
- Govers
- Pirogov

# Eydinova va Pravdinalarning fikricha dizartriya bolalar serebral falaji bilan kasallangan bolalarning necha foizida kuzatiladi?

+ 65-85%
- 15-35%
- 99%
- 90%dan yuqorisida

# Bolalarda dizartriyani namoyon bo’lishi qaysi yo’nalish(lar)da o’rganiladi?

- Klinik
- Neyrolingvistik
- Psixologo-pedagogik
+ A, B va C

# Apraksiya so’ziga berilgan to’g’ri tarifni aniqlang.

+ Maqsadga yo’naltirilgan harakatni bajara olmaslik
- Sog’lom a’zo harakatlanish vaqtida falajlangan a’zoning beixtiyoriy qo’shimcha harakatlanishi
- Suyak, mushak va paylardagi gipertonus
- Harakatlarning yo’qligi

# Falajlik so’ziga berilgan to’g’ri tarifni aniqlang.

- Maqsadga yo’naltirilgan harakatni bajara olmaslik
- Sog’lom a’zo harakatlanish vaqtida falajlangan a’zoning beixtiyoriy qo’shimcha harakatlanishi
- Suyak, mushak va paylardagi gipertonus
+ Harakatlarning yo’qligi

# Spastika so’ziga berilgan to’g’ri tarifni aniqlang.

- Maqsadga yo’naltirilgan harakatni bajara olmaslik
- Sog’lom a’zo harakatlanish vaqtida falajlangan a’zoning beixtiyoriy qo’shimcha harakatlanishi
+ Suyak, mushak va paylardagi gipertonus, reflekslar faolligi
- Harakatlarning yo’qligi

# Patologik sinekiziyaga berilgan to’g’ri ta’rifni aniqlang.

- Maqsadga yo’naltirilgan harakatni bajara olmaslik
+ Sog’lom a’zo harakatlanish vaqtida falajlangan a’zoning beixtiyoriy qo’shimcha harakatlanishi
- Suyak, mushak va paylardagi gipertonus
- Harakatlarning yo’qligi

# Praksis so’ziga berilgan to’g’ri tarifni aniqlang.

+ Harakat
- Harakatlarning qisman saqlanishi
- Harakatlarning yo’qligi
- Barcha javoblar to’g’ri

# Parez so’ziga berilgan to’g’ri tarifni aniqlang.

- Harakat
+ Harakatlarning qisman saqlanishi
- Harakatlarning yo’qligi
- Barcha javoblar to’g’ri

# Spastika so’zining tarjimasi nima?

- Cho’zilmoq, uzilmoq
- Egilmoq, sinmoq
+ Cho’zilmoq, egilmoq
- Cho’zmoq, sinmoq

# Dispraksiya so’ziga berilgan to’g’ri tarifni aniqlang.

+ Maqsadga muvofiq harakatlarning qisman buzilishi
- Kerakli artikulyatsion a’zo harakatini aniqlash
- Harakatlarni nazoratlash va dasturlashning buzilishi
- Barcha javoblar to’g’ri

# Kinestetik dispraksiya so’ziga berilgan to’g’ri tarifni aniqlang

- Maqsadga muvofiq harakatlarning qisman buzilishi
+ Kerakli artikulyatsion a’zo harakatini aniqlash
- Harakatlarni nazoratlash va dasturlashning buzilishi
- Barcha javoblar to’g’ri

# Kinetik dispraksiya so’ziga berilgan to’g’ri tarifni aniqlang

- Maqsadga muvofiq harakatlarning qisman buzilishi
- Kerakli artikulyatsion a’zo harakatini aniqlash
+ Harakatlarni nazoratlash va dasturlashning buzilishi
- Barcha javoblar to’g’ri

# Quyida berilgan terminlarni o’z ma’nosi bilan birlashtiring1.Dispraksiya2. Kinestetik dispraksiya3. Kinetik dispraksiyaa- Kerakli artikulyatsion a’zo harakatini aniqlashb- Harakatlarni nazoratlash va dasturlashning buzilishic- Maqsadga muvofiq harakatlarning qisman buzilishi

- 1-a, 2-b, 3-c
- 1-b, 2-c, 3-a
+ 1-d, 2-a, 3-b
- 1-d, 2-b, 3-a

# Quyidagi terminlarni o’z ma’nosi bilan birlashtiring1 Falajlik 2 Apraksiya 3 Patologik sinekiziya 4 Spastikaa- Maqsadga yo’naltirilgan harakatni bajara olmaslikb- Sog’lom a’zo harakatlanish vaqtida falajlangan a’zoning beixtiyoriy qo’shimcha harakatlanishic- Suyak, mushak va paylardagi gipertonus, reflekslar faolligid- Harakatlarning yo’qligi

- 1-a, 2-b, 3-d, 4-c
+ 1-d, 2-a, 3-b, 4-c
- 1-d, 2-b, 3-a, 4-c
- 1-d, 2-a, 3-c, 4-b

# Dizartriyani keltirib chiqaruvchi sabablarni aniqlang

- Gipoksiya, erta tug’ilish, asfiksiya
- Rezus-faktorning mos kelmasligi
- Neyroinfeksiyalar, sariqlik, vaksinani notog’ri qabul qilish
+ Barcha javoblar to’g’ri

# Quyidagi hollardan qaysi holatlar dizartriyaga sabab bo’lishi mumkin?

- Rezus faktorning mos kelmasligi va ona yoshining 30yoshdan yuqoriligi
- Oilada 2 tillilik, neyroinfeksiyalar, vaksinani notog’ri qabul qilish
+ Neyroinfeksiyalar, asfiksiya, vaksinani noto’gri qabul qilish
- Toksikoz, intoksikatsiyalar, pedagogik qarovsizlik

# Dizartriyaga sabab bo’lmaydigan holatlarni aniqlang

+ Oilada ikki tillilik, pedagogik qarovsizlik, giperapeka
- Pedagogik qarovsizlik, neyroinfeksiyalar, notog’ri vaksinatsiya
- Giperapeka, asfiksiya, kuchli intoksikatsiya
- Neyroinfeksiyalar, asfiksiya, rezus faktorning mos kelmasligi

# Kattalarda dizartriyaga sabab bo’luvchi omillar qaysilar?

- Neyroinfeksiyalar -meningit, ensefalit
- Bosh miya travmalari , insult
- Xotira buzilishlari bilan kechuvchi kasalliklar
+ Barcha javoblar to’g’ri

# Jarohat lokalizatsiyasiga ko’ra dizartriyaning qanday turlari mavjud?

- Bulbar, psevdobulbar, qobiqli, qobiqosti dizartriya
- Piramidali, ekstrapiramidali, peshona-pontionli va serebelyar dizartriya
+ Bulbar, psevdobulbar, qobiqli, qobiqosti, miyachali dizartriya
- Bulbar, serebral, epilepsiya paytidagi dizartriya

# IX, X, XI, XII juft bosh miya nervlarining pereferik o’qlari, po’stloq va yadroning shikastlanishi oqibatida dizartriyaning qaysi turi namoyon bo’ladi?

- Psevdobulbar dizartriya
+ Bulbar dizatriya
- Miyachali dizatriya
- Dizartriyaning yuqoridagi barcha turlari

# Markaziy falajlikda yuzaga kelishi mumkin bo’lgan simptomlarni aniqlang

- Muskullar gipertonusi, giperefleksiya, ixtiyoriy harakatlarning buzilishi
- Spastik gipertonus, artikulyatsion motorika nozik harakatlari buzilishi
- Arefleksiya, giporefleksiya, gipotonus
+ A va B javoblari to’g’ri

# Pereferik falajlikda qanday belgilar namoyon bo’ladi?

- Arefleksiya, gipertonus
- Giperefleksiya, gipertonus
+ Arefleksiya, giporefleksiya, gipotonus
- Barcha javoblar to’g’ri

# Dizartriyaning klinik belgilarini aniqlang

+ Muskul tonusining buzilishi, artikulyatsion apparat muskullarida harakatlarning cheklanishi
- Fonetik idrokning buzilishi, diqqatning tarqoqligi
- Giperaktivlik, manqalanuvchanlik
- Gipertonus va giperaktivlik

# Dizartriyaning nutqiy belgi(lar)ini toping

- Tovushlar talaffuzidagi buzilishlar, grammatik qurilishdagi buzilishlar
- Prasodik buzilishlar(nutq tempi, ritmi va ohangi)
- Fonemalarni idrok etish va farqlashdagi buzilishlar
+ Barcha javoblar to’g’ri

# Dizartriyaning nutqiy(a) va nutqiy bo’lmagan(b) belgilarini ajrating.1. Tovushlar talaffuzidagi buzilishlar2. Tayanch apparati harakati buzilishlari3. grammatik qurilishdagi buzilishlar4. Fonemalarni idrok etish va farqlashdagi buzilishlar5. Bilish faoliyatidagi buzilishlar6. Hissiy-irodaviy soha buzilishlari

- A- 1,2,3 B-4,5,6
+ A-1,3,4 B-2,5,6
- A-1,2,6 B-3,4,5
- A-2,4,6 B-1,3,5

# Dizartriyaning nonutqiy belgi(lar)I to’g’ri berilgan qatorni aniqlang.

- Tayanch harakati apparati buzilishi
- Hissiy irodaviy soha buzilishi
- Bilish faoliyati buzilishi
+ Barcha javoblar to’g’ri

# Dizartriyada artikulyatsion apparatda yuz berishi mumkin holatlarni aniqlang

+ Gipomimiya, amimiya, giperkinezlar
- Giperkinezlar, tanglay yoriqliklari
- Amimiya, burun rezonansining pasayishi
- Gipermimiya, artikulyatsion a’zolar assimetriyasi

# Dizartriyada artikulyatsion a’zolar muskullarining paretikligida (gipomimiya)qanday holat(lar) kuzatilinadi?

- Chaynov muskullari aktivligi, og’iz lab uchburchagidagi tortishishi
- Tilning qalin va faol bo’lishi, chaynov muskullari aktivligi
+ Chaynov muskullarining sustligi, lablarning bo’shashgan bo’lishi, til ingichka lab tubida joylashishi
- Og’iz lab uchburchagining ko’zga tashlanmasligi, tilning gipertonusi

# Dizartriyada artikulyatsion a’zolar muskullarining paretikligida (gipomimiya)qanday holat kuzatilmaydi?

- Chaynov muskullarining sustligi
+ Chaynov muskullarining aktivligi
- Lablarning bo’shashgan bo’lishi
- Tilning ingichka va og’iz tubida joylashishi

# Giperkinez bu-…

- Betartiblilik
+ Tartibsiz titrashlar, qaltirash
- Muskul tonusi o’zgarishlari
- Muskul harakatining yo’qligi

# Yutqin, hiqildoq, tanglay va til muskullari falajlanishi bosh miyaning nechanchi nervlarining yadrolari shikastlanishi natijasida yuz beradi?

+ IX, X, XI, XII
- V, X, XII.
- IX, XI, XII
- VII, VIII, X, XII

# Bulbar dizartriyaga xos bo’lmagan belgini aniqlang

- Yutish aktining buzilishi
+ Tanglaydagi yoriqlik
- Ovoz buzilishlari
- Ovqatlanish vaqtida yo’tal hosil bo’lishi

# Psevdobulbar dizartriyaga xos belgini aniqlang

- IX, X, XI, XII juft nervlarning yadrolari zararlanadi
- Bemorda o’ng yoki chap tomonlama falajlik kuzatilinadi
+ Bemorda 2 tomonlama falajlik kuzatilinadi
- Barcha javoblar to’g’ri

# Psevdobulbar dizartriyaning og’ir darajasi qanday nomlanadi?

+ Anartriya
- Afoniya
- Aglosiya
- Aleksiya

# Psevdobulbar dizatriyada bemorning og’zi ochib ko’rilganda qanday holatni kuzatish mumkin?

+ Til orqaga tortilgan, o’rta qismi ko’tarilgan, yutqinga kirish yo’lini berkitib turgan
- Halqum muskuli bir tomonlama paralichda
- Til osti nervining bir yoqlama buzilishi
- Barcha javoblar to’g’ri

# Psevdobulbar dizartriyani shartli ravishda necha darajaga ajratish mumkin?

- 2daraja: yengil va og’ir
- 4daraja: yengil, o’rta, og’ir va chuqur og’ir
+ 3daraja: yengil, o’rta va og’ir
- Yengil dizartriya va anartriya

# Psevdobulbar dizartriyaning yengil darajasiga xos belgilarni toping.1. Qo’pol buzilishlar mavjud bo’lmaydi2. Yuz muskullari harakati yo’qolgan bo’ladi3. Til va lablar harakatni tez va aniq bajara olmaydi4. J, Sh, R, Ch tovushlari talaffuzida kamchiliklar kuzatiladi5. Pastki jag’ tushgan, og’iz doimo ochiq6. Nutqning leksik va grammatik tomonida kamchiliklar kuzatiladi

+ 1, 3, 4
- 1, 4
- 4, 5, 6
- 1, 2, 3, 4, 5

# Nutq apparati to’liq faoliyatsiz, pastki jag’ tushgan, og’iz doimo ochiq, chaynash va yutish aktlari qiyinchilikli bo’lishi qaysi holda kuzatilinadi?

- Dislaliyada
+ Anartriyada
- Rinolaliyada
- Alaliyada

# Qobiqli (po’stloqli) dizartriyaning necha shakli mavjud?

- 2shakl
- 4shakl
+ 3shakl
- 6shakl

# Muvozanat buzilishi dizartriyaning qaysi turiga xos?

+ Miyachali
- Qobiqli
- Bulbar
- Barcha javoblar to’g’ri

# Dizartriyada artikulyatsion va mimik motorikanini tekshirish xos bo’lgan usullar to’g’ri berilgan qatorni aniqlang1. Artikulyatsion praksisni tekshirish2. Kinetik oral praksisni tekshirish3. Mimik muskullarni tekshirish4. Tilning muskullar tonusini tekshiriah

- 1va 2
- 1, 2, 3 - 1, 3
+ 1, 2, 3, 4
-

# Kinetik oral praksis qanday tekshiriladi?

+ Artikulyatsion mashqlarni bajartirish orqali
- Palpatsiya qilish orqali
- Boladan bir chiziqda yurishni so’rash orqali
- Barcha javoblar to’g’ri

# Mimik muskullarni tekshirishda qaysi topshiriqlarni berish mumkin?

- Qoshlarni chimirish va ko’tarish
- Bir chiziq bo’ylab tekis yurish va ko’zlarni yumgan holda qo’llarni ko’tarish
- Peshonani tirishtirish, lunjlarni navbat bilan ishirish
+ A va C

# Tonusi oshgan muskullarga qanday massaj qilinadi?

+ Bo’shashtiruvchi
- Me’yoriy massaj
- Mustahkamlovchi massaj
- Barcha javoblar to’g’ri

# Massaj harakatlari yuzning qaysi qismidan boshlanadi?

- Istalgan qismidan
- Lablar atrofidan
+ Peshonadan
- Lunjlardan

# Dizartriyada og’iz holati nima uchun nazorat talab qiladi?

- Barcha nutq nuqsonlarida og’iz holati qattiq nazorat qilinadi
+ Bolada so’lak ajralishi yuqori bo’lganligi va og’iz doimo ochiq bo’lganligi uchun
- Muskullar holati yomonlanmasligi uchun
- Amimiya kuzatilganligi uchun

# Dizartriyada korreksion ishlar qaysi yo’nalishlarda olib boriladi?

- Tibbiy va logopedik
+ Tibbiy, psixologik va logopedik
- Faqat logopedik
- Psixologik va logopedik

# Og’iz holatini nazorat qilish bosqichlari ketma ketligini toping

+ Passiv- passiv faol – faol
- Tayyorlov- passiv- faol
- Passiv – faol
- Passiv faol – faol

# Dizartriyada og’iz holatini nazorat qilishning passiv holatida bajariladigan ishni belgilang.

+ Logoped qo’li yordamida bola og’zini ochib yopadi.
- Bolaga og’izni ochishga va yopishga ko’rsatma beriladi
- Boladan boshini oldinga va orqaga tashlash buyuriladi. Shunda bola og’zi beixtiyor ochilib yopiladi.
- Yuqoridagi barcha javoblar to’g’ri

# Dizartriyada og’iz holatini nazorat qilishning passiv-faol holatida bajariladigan ishni belgilang.

- Logoped qo’li yordamida bola og’zini ochib yopadi.
- Bolaga og’izni ochishga va yopishga ko’rsatma beriladi
+ Boladan boshini oldinga va orqaga tashlash buyuriladi. Shunda bola og’zi beixtiyor ochilib yopiladi.
- Yuqoridagi barcha javoblar to’g’ri

# Dizartriyada og’iz holatini nazorat qilishning faol holatida bajariladigan ishni belgilang.

- Logoped qo’li yordamida bola og’zini ochib yopadi.
+ Bolaga og’izni ochishga va yopishga ko’rsatma beriladi
- Boladan boshini oldinga va orqaga tashlash buyuriladi. Shunda bola og’zi beixtiyor ochilib yopiladi.
- Yuqoridagi barcha javoblar to’g’ri

# Dizartrik bolalarda og’iz holatini nazorat qilishga o’rgatishda “ Lablarni cho’chchaytir”, “Og’izni katta och” kabi ko’rsatmalar qaysi bosqichda berilishi mumkin?

- Passiv
- Passiv-faol
+ Faol
- Barcha bosqichlarda ushbu ko’rsatmalar bajariladi

# Dizartriyada artikulyatsion motorikani rivojlantirish uchun qanday ishlar olib boriladi?

- Logopedik massaj va artikulyatsion praksisni rivojlantirish
- Xeyloplastika va elektromassaj
- Og’iz holatini rivojlantirish
+ A va C javoblari to’g’ri

# Broka va Vernike kashfiyotlari ikki yo`nalish olimlarining o`rtasidagi munozaralarga sabab bo`lgan ular kimlar?

- Broka guruhi va Vernike guruhi
+ lokazitsionistlar va antilokalizionistlar
- agrammatistlar va leksistlar
- sistematiklar va lokalizitsionistlar

# “Afaziyaning turli shakllarida impressiv va ekspressiv nutqning “paradigmatik” va “sintagmatik”uyushganligi turlicha buziladi ” bu fikrlar muallifi kim?

+ Luriya
- Almazova
- Ippolitova
- Leontev

# Afaziyada nutqni tiklash uchun Varga va Gereb qanday metodikani ishlab chiqqanlar?

+ qo`shiq aytish
- logoritmika
- Art terapiya
- Litoterapiya

# Bemor “boshingiz og`riyaptimi ?” degan savolga qaysi jarayonda “bir,buni biz va buni bu yillar ko`p besh yil avval va yana oxirgi yillar bo`ldi. Bu juda og`riq qoldi’’ deb javob beradi?

+ jargonafraziya
- leksikografiya
- psixosomotiya
- sensor alaliya

# Jargonzafraziya davri 1,5-2 oy davom etadi va asta sekin qaysi holatga o`tiladi?

- nutqning ifodaliligiga
- dislaliyaga
+ logoreyaga
- periferiyaning rivojlanishiga”Akustik-mnestik afaziyada chakka sohalarining o`rta bo`limlari zaralanishi oqibatida kelib chiqadi, buning negizida eshitishning yuqori darajada tormozlanganidan kelib chiqib eshituv-nutqiy xotiraning pasayishi yotadi”

# Akustik-gnostik afaziyadan farqli ravishda akustik-mnestik afaziyada bayon etishlar ko`pgina holda tugallanganligi bilan farqlanadi va nutqda ….lar bo`lmaydi?

- giperkinezlar
- paralichlar
- agnoziyalar
+ nutqiy bo`tqalar

# Qaysi nutq buzilishida metaforalar,maqollar, matallar, qochirimli so`zlarni tushunish yo`qoladi, ulardagi ko`chma ma`no tushunilmaydi?

+ semantik afaziya
- akustik-mnestik afaziya
- giperkineziyada
- afferent motor afaziyada

# Tushunchalarni mualliflari bilan birlashtiring ?a.yozish markazib.hisoblash markazid.tushunchalar markazi1.Genshen 2.Sharko, Brodbent 3.Eksner

- 1-b 2-a 3-d
- 1-a 2-b 3-d
+ 1-b 2-d 3-a
- 1-d 2-a 3-b

# Tor Lokalizatsion fikrlar qaysi davrlarda yetakchilik qilib kelgan?

- XVIII-XIX asr o`rtalarida
+ XVIII-asr oxiri XIXasr boshlaridan XX asr birinchi choragigacha
- XIX asr boshlari XX asr o`rtalarigacha
- XIX asr o`rtlaridan XXasr oxirigacha

# Afferent motor afaziyada muntazam mashg'ulot olib borilishi qancha muddatni o`z ichiga oladi?

+ 3-5 yil
- 2yil
- 6 oy
- 1.5 yil

# Akustik agnoziya ?

+ Nutq tovushlarining ajrata olish qobiliyatining yo`qligi
- Odatlangan harakatlarning buzulishi
- O`qish jarayonning shakllanmaganligi
- Gap tuza olmaslik

# Logoreya bu?

- nutqning keskin ko`payishi
+ nutqiy faollik
- nutqga ta`sir qiluvchi omillar
- nutqni buzib talaffuz qilishda agramatizmlar

# Exolaliya ?

+ o`zgalar gapini ongsiz takrorlash
- fikrni o`zgalarga bayon etish
- tovushlarni almashtirish
- nutqning idrok qilish

# Luriya tomonidan afaziyaning nechta shakli ajratib ko`rsatilgan

- 4
- 5
+ 6
- 7

# U birinchi bo`lib optik taktil metodini qo`llagan, uning hisobot kundaligida bu metod batafsil yoritilgan va muallif bemor bilan ishlashda qo`llaniladigan so`zlarning to`liq ro`yxatini ham yozib bergan, ushbu muallifni toping?

- Rau
- Pravdina
- Luriya
+ Dobrogayev

# Motor afaziya bilan kasallangan insonlar ichki nutining yo`qolishi holatini tahlil etib optik-taktil metodini foydalanishni kim tavsiya qilgan?

+ Kaufman
- Zankov
- Luriya
- Ananev

# Orfinskaya tomonidan qanday metodlardan foydalanilgan?

- metodologik-lingvistik
- logopedik optik
+ optic-konstruktiv
- logopedik-konstruktiv

# Dinamik afaziya qay holatda vujudga keladi?

- harakat motor analizatorlarning buzilishi natijasida
+ chap yarimsharlarning orqa bo`limlari zaralanishi
- dinamik harakatlarning bajara olmaslik jarayonida
- optik-mnestik faoliyat buzilganda

# Ichki nutqiy dasturlash kamchiliklarini bartaraf etish …..da olib boriladigan eng asosiy olib boriladigan vazifa hisoblanadi.

+ dinamik afaziya
- afferent afaziya
- efferent afaziya
- patologik dizartriya

# Insultdan so`ng Rezidual davrda bemorlar bilan individual mashg`ulotlar kabi …. Frontal mashg`ulotlar ham o`tkaziladi?

- 2 soatlik
- 15 daqiqalik
+ 40-60 daqiqalik
- 1soatlik

# Apraksiya Bu?

- nutqiy tovushlarnin talaffuz qilish qiyinligi
- duduqlanishning bir turi
- nutqiy tovushlarning yo`qolishi
+ odat bo`lgan harakatlarning buzilishi

# Semantik afaziya qaysi holatlarda vujudga keladi?

+ chap miya yarimsharlarning tepa va ensa qismini zararlanishida
- bosh miya chap chakka qismi zararlanishi
- bosh miyaning ensa sohasidagi optik ko`ruv sezgilari zararlanganda
- chap va o`ng miyya yarimsharlari zararlanishi tufayli

# Perseveratsiya-?

+ so`z va iboralarni qayta qayta takrorlash
- tushunishga asoslangan nutq turi
- nutqni idrok qilish
- nutqning to`liq yoki qsiman yo`qolishi

# Noverbal va Verbal kommunikatsiyani tiklashning shartli ravishda noverbal metodlarga nimalar kiradi? 1.intonatsion metod2.chizish metodi3.ashula aytish4.mimika va imo ishora5.reabilitatsiya

- 2, 4, 5
+ 1, 2, 3, 4
- 5
- 1, 5

# Qaysi kasallikda “tosh yurak” “temir qo`l” “kiradigan eshikni qayta yopma” kabi maqollar qaysi nuqsonda to`gri va aniq ma’noda tushuniladi?

+ semantik afaziya
- motor afaziya
- afferent afaziya
- efferent afaziya

# L.S.Svetkovaning ishlarida nutqiy funksiyalarning ishlarida nutqiy funksiyalarni tiklashga qaratilgan chora tadbirlar 2 bosqichga ajratilgan. 1- bosqichda qanday ishlar o`rgatiladi?

- montessori metodlari orqali ishlanishi lozim
- rasm chizish musiqa kuylash va jumla tuzish
+ bemor alohida so`zlarni talaffuz etishga yozishga va o`qishga o`rgatiladi
- tayyor so`zlardan jumlalar tuza olish qobiliyatini tiklashdan iborat

# L.S.Svetkovaning ishlarida nutqiy funksiyalarning ishlarida nutqiy funksiyalarni tiklashga qaratilgan chora tadbirlar 2 bosqichga ajratilgan. 2- bosqichda qanday ishlar o`rgatiladi?

- montessori metodlari orqali ishlanishi lozim
- rasm chizish musiqa kuylash va jumla tuzish
- bemor alohida so`zlarni talaffuz etishga yozishga va o`qishga o`rgatiladi
+ tayyor so`zlardan jumlalar tuza olish qobiliyatini tiklashdan iborat

# Sensor Afaziyaga birinchi bo`lib kim ta`rif bergan ?

+ Vernike
- Broka
- Beyn
- Vlasenko

# Kim tomonidan “Telegraf stili”dagi aggramatizmlar motor afaziyali bemorlar faoliyat aktivligining normal shakllari buzilish natijasi deb hisoblanadi?

+ Ananev
- Moxova
- Klodnaya
- Baturina

# Gutsman 1901 – yil ……..?

- Fiziologik alfabetni yaratgan
- Efferent afaziyani davolash usulini metodikasini ishlab chiqqan
- nutqiy buzilishlarning reabilitatsiyasini olib borgan
+ birinchi bo`lib afaziya kasalligi bilan ishlash borasida to`plangan tajribalarni umumlashtirdi

# Jargonafaziya davri qancha davom etadi ?

- 1yil
+ 1,5-2 oy
- yarim yil
- 5yil

# Dinamik afaziyada ekspressiv nutqning hatto qo`pol buzilishida ham …… buzilmaydi?

- matnni tahlil qilish
- tugallangan nutq
- rasm chizish
+ elementar hisob

# Genshen tomonidan qanday markaz kashf etilgan ?

- Yozish markazi
+ Hisoblash markazi
- tushunchalar markazi
- lokalizatsion markaz

# Sharko Brodbent tomonidan qanday markaz kashf etilgan ?

- Yozish markazi
- Hisoblash markazi
+ Tushunchalar markazi
- Lokalizatsion markaz

# Eksner tomonidan qanday markaz kashf etilgan ?

+ Yozish markazi
- Hisoblash markazi
- Tushunchalar markazi
- Lokalizatsion markaz

# Praksis bu?

- O`sish
- O`zgarish
+ erkin ravishda maqsadlarni amalga oshiradigan odatiy harakatlar
- o`zgalar gapini ongsiz ravishda takrorlash

# …. tomonidan bosh miya po`stlog`ining alohida qismlarini qayd qilish”markazlari”deb hisoblash mumkin emas Ular miyada kechuvchi dinamik qo`zg`alishlarning “tutashgan nuqtasi” “transit bosqichidir” shu fikrlar muallifi kim?

- Oppel
+ Luriya
- Bern
- Svetkova

# Afaziyali bolalar bilan guruhli mashg`ulotlarda korreksion pedagogik ishning vazifasini qaysilar tashkil qiladi ?

- Nutqiy muhitda kommunikativ funksiyani tiklash
- Nutqiy qo`rquvni bartaraf etish
- ulardagi nutqiy qiyinchilikni kundalik hayotimizda uchraydigan vaziyatlar yaqinlashganda yengishni o`rganish
+ barchasi

# Bemorga “uy” rasmini ko`rsatib bemordan bu stolmi?,bu qalammi ? deb so`raladi Aynan shunday savollar nutqsiz bemorlarda nutqiy diqqatni uyg`otish mumkin Hatto birinchi so`zlariga ham sabab bo`ladi “bo`magan gap ” “Qo`ysangizchi” bu aynan qaysi nuqson uchun xarakterli hisoblanadi?

- sensor afaziya
- impressiv nutq buzulishi
+ motor afaziya
- disleksiya

# Qaysi nuqsonda bir tovushdan ikkinchi tovushga o`tishda qiyinchiliklar bo`ladi Dastlabki 2-3 mahsg`ulotda a ,u, m tovushlaridan tashkil topgan bo`g`in va so`zlarni qayta qayta o`qish lozim um-um; ua; um; am bo`g`inlarini “amma” so`zlarni qayta o`qish bir tovushdan ikkinchisiga o`tish imkoniyatlarini kuchaytiradi ?

+ Sof motor afaziya
- dizartriya
- sensor afaziya
- Perseveratsiya

# Tor Lokalizatsion fikrlar yetakchi namoyondalari kimlar ?

- Eksner, Sharko
- Genshen, Luriya
+ Vernika, Broka
- Oppel, Berg

# Afaziyada matematik harakatlar rejasini bajarishi,o`nlikdan o`tish imkoniyati, oral va artikulyatsion appraksiyaning mavjudligi, dinamik yoki konstruktiv-fazoviy apraksiyaning mavjudligi, optik va Akustik gnozisning saqlanganligi tekshiriladi . Bemor nimalar orqali sinchiklab tekshiriladi ?

- so`rovnoma
- test
- chapaqaylikning mavjudligi
+ hammasi

# Dinamik afaziyada ekspressiv nutqning hatto qo`pol buzilishida ham elementar hisob buzilmaydi. Biroq afaziyaning bu shaklida amalga oshishi uchun harakat rejasini tuzishni talab etuvchi arifmetik masalalarni yechish keskin buziladi. Kim tomonidan bu fikrlar aytilgan ?

+ Luriya, Svetkova
- Luriya, Ippolitova
- Genshen, Luriya
- Oppel, Berg

# Total afaziyada stimulyatsiya uchun predmetni paypaslash usulini qo`llash kerak.Chunki afaziya bilan kasallangan odamlar”predmetdan uning nomi tomon”harakatlanadilar .Kim tomonidan shu fikrlar bildirilgan ?

- Rozenfeld
- Eydinova
- Futer
+ B va C javoblar to`g`ri

# Lyuk zinger, Arnold tomonidan qanday metodlar qo`llanilgan?

- predmetning belgisini anglash
+ Optik-taktil
- Chap qo`lni mashq qildirish
- ko`chirib yuzish

# 2-jahon urushi yillarida B.G.Ananev boshchiligida ….. da bir guruh psixologlar va pedagoglar afaziyaning turli shakllaridagi nutqiy buzulishlarni bartaraf etishning original metodikalarini ishlab chiqqanlar ?

+ Tbilisi va Leningrad
- Sevastopol
- Germaniya
- London

# Kim tomonidan o`qish va yozish malakalarini tiklashga alohida e`tibor bilan qaragan, bu sohalardagi defektlarni bartaraf etish uchun so`z tarkibini fonetik tahlil etish ,qirqma alifbo bilan ishlash , so`zlarda tushirib qoldiriladigan harflarni topish va boshqa metodlarni tavsiya etgan ?

- Ananev
- Kogan
+ Beyn
- Pravdina

# Miyadagi qon aylanishing buzilishi 1/3 qismi afaziyada yuzaga keladi, ko`pincha motor afaziya kuzatiladi, kabi fikrlar muallifi kim ?

- Djekson
- Libman
- Lixtgeym , Kleyst
+ Shmid, Makinskiy, Beyn

# 1961-yilda fransuz shifokori G.Broka afaziya bilan kasallangan bemorning ……….., hamda peshonaning uchinchi burma egati orqa sohalarining zararlanishini aniqlagan. Nuqtalar o‘rniga to‘g‘ri javobni qo‘ying.

+ chap o`rta miya arteriyasi
- chap chakka qismi
- ensa sohasidagi ko`rish markazi
- miyaning bosh miya po`stloq qismi

# Kimlar tomonidan bemor bilan spontan ravishda talaffuz etilishi bo`yicha tizimli mashqlar o`tkazishni tavsiya qiladi?

+ Gutsman, Kussmaul
- Mills
- Stolyarova va Beyn
- Plotnikova

# Qachondan boshlab afaziyaga uchragan kasallar nutqini tiklash masalasi bilan rus olimlari chuqur shug`ullana boshlaydilar?

+ XIX asrning 20 yillaridan boshlab
- XX asrning boshlari
- XIX asr 50 yillaridan
- 1947- yildan

# Freshels qaysi nuqsonda akustik va fonematik metoddan foydalangan?

- alaliya
+ sensor afaziya
- motor alaliya
- disgrafiya

# Dizartriyaning ta’rifi?

- nutq apparatining organik buzilishi;
+ nutq apparati innervatsiyasining organik buzilishi sababli nutqning talaffuz tomonidan buzilishi;
- ovozi past yoki balandligi, va manotonligi;
- ovoz apparatining noto‘g‘ri rivojlanishi.

# Dizartriyada nutqning qaysi tarkibiy qismidagi nuqsonlar yetakchilik qiladi?

- fonetika-fonematik, leksik, grammatik;
- leksik- grammatik;
+ nutqning tovush tomonidagi nuqsonlari
- fonematik idrok, nutqning eshitish kobiliyatidagi nuqsonlar.

# Bulbar dizartiriyada qaysi nerv yadrolari zararlanadi?

+ uzunchoq miyadagi IX, X, XI, XII juft nervlarining yadrolari
- butun miyani zararlanishi kuzda tutiladi
- bosh miya, kobik osti tugunlari X1, X nervlar;
- musqo‘llar tonusining buzilishi, X juft yadrolari.

# Dizartriyada artikulyatsion apparat harakatchanligini rivojlantrishda olib boriladigan ishlar nimalardan iborat?

- butun yuz musqo‘llarini massaj qilish;
- artikulyatsion gimnastika, ixtiyorsiz harakatlardan foydalanish
- artikulyatsion gimnastika, massaj
+ butun yuz musqo‘llarini massaj qilish, ixtiyorsiz harakatlardan foydalanish passiv gimnastika, aktiv gimnastika

# Dislaliya bilan dizartriyaning o‘xshash tomonlari:

- artikulyatsion apparat inervatsiyaning buzilishi bilan;
- nutqning lugat boyligini rivojlanmalanganligi bilan;
- ovoz va nafas buzilishlarini namoyon bo‘lishi bilan;
+ tovushlar talaffuzidagi kamchiliklar bilan.

# Alaliya qanday nutq buzilishi?

- nutqning rivojlangan davrda yo‘qolishi
- nutqning grammatik tomoni, morfologik va sintaktik umumlashtirishning rivojlanmaganligining okibati
- nutqning tovush tomonidagi nuqsonlar
+ nutqning shakllanishiga kadar bosh miya kobigidagi nutq markazlarining organik jaroxati okibatida uzluksiz rivojlanmay kolishi.

# Afaziya nima?

- nuktning shakllanmay kolishi;
+ bosh miyada organik buzlishlar natijasida shaklangan nutqining yo‘qolishi;
- nutqning leksik hamda grammatik kurinishdagi kamchiliklar;
- bosh miyada organik buzlishi natijasida fonematik idrokni susayishi.

# Afaziyaning keltirib chiqaruvchi sabablar.

- infeksion kasalliklar, gripp;
- bosh miyada funksional buzilishlar, mingit,ensofalit;
- qon tomir kasalliklari, miyada ogir jaroxatlar,gripp,qandli diabet;
+ miya yallig‘lanishi, miyada o‘smalar paydo bo‘lishi, miyada qon aylanishining buzilishi.

# Dizartrik bolalar bilan olib boriladigan logopedik ish usullari kim tomonidan e’tirof etilgan:

- M.Burlakov, L.Petkov, T.Vizel
- Ye.N.Pravdina, G.A.Chirkina.
- L.Ippalitova, Ye.N.Pravdina, G.A.Chirkina.
+ K.Vitrof, M.Ippalitova, I.Panchenko.

# Dizartirik bolalarda logopedik ish sistemasining asosiy vazifalari.

- fonematik idrokni rivojlantirish.
+ tovushlarni to‘g‘ri talaffuzini o‘rgatish, fonematik idrokni rivojlantirish, nutqning parasodik tomonlarini normallashtirish.
- nutqning umumiy rivojlanmaganligi kurinishlarini to‘g‘rilash,bolalarni nutqini eshitish nazoratini rivojlantirish.
- nutqning leksik tomoni ustida ishlash.

# Dizartiriya bilan rinolaliyani o‘xshash tomonlari.

- dereferin nutq buzilishi bilan.
- markaziy xarakterdagi nukt buzilishi bilan.
+ ovoz,nafas va tovushlar talaffuzidagi kamchiliklar bilan.
- nutqning 3 la komponetlarini buzilishi bilan.

# Alaliyada nutqning rivojlantirish buyicha olib boriladigan logopedik ish nutqning qaysi komponetidan boshlanadi:

- talaffuzni korreksiyalash
+ lugat boyligi ustida ishlash
- grammatik tuzum ustida ishlash
- yozuv ustida ishlash

# Motor afaziyani bartaraf etishda korreksion-pedagogik mashg‘ulotlar maksadi.

- og‘zaki so‘zlashuv nutqini tiklash.
+ so‘zlashning artikulyatsion kinestik bazasini tiklash,agrafiyani bartaraf etish,og‘zaki va yozma bayon qilishning ko‘nikmalarini vujudga keltirish.
- xikoya qilib berishni tiklash
- talaffuzdagi kamchiliklarni bartaraf etish.

# Sensor afaziyada korreksion ishning vazifasi.

- mayda kul musqo‘llari harakatini faollashtirish.
+ fonematik eshitishni tiklash,eksperssiv nutq,o‘qish yozishni tiklash
- ichki nutqini tiklash
- yozma nutqini tiklash

# Afaziyada nutqiy funksiyalarni tiklashdagi natijalar qanday bo‘lishini aniklash uchun kuyidagilar xisobga olinadi.

+ chapakaylik belgilari, umumiy samotik xolatlari, ambulator mashg‘ulotlarni tashqil etish imqoniyatlari, logopedik mashg‘ulotlarni tashqil etish imqoniyatlari.
- kasallik belgilari,darajalari,logopedik mashg‘ulotlarni tashqil etilishi
- yashash sharoiti,boshkalar bilan nutqiy mulokat
- umumiy samotik xolatlari.

# Afazik bemorlar bilan olib boriladigan guruhli mashg‘ulotlarda korreksion-pedagogik ishlar.

+ nutqiy mulokatda nutqning kommunikativ funksiyasini tiklash
- nutqning talaffuz tomoni ustida korreksion ishlar olib borish
- nutqning leksik-grammatik tomonni tiklash ustida ishlash
- nutqning tushunish ustida ishlash.

# Dizartriyaning turlari. Bular –

- organik va funksional.
- markaziy va pereferik
- motor, sensor, total, dinamik.
+ bulbar, psevdobulbar, kobik, kobik osti, miyachali.

# Dizartriyani bartiraf etishning eng asosiy vazifalaridan biri:

- lugat boyligini rivojlantirish;
- fonematik idrokni rivojlantirish;
+ tovushlar talaffuzidagi kamchiliklarni bartiraf etish;
- nutqning grammatik tomonini shakllantirish.

# Kim 1930 yilda alaliyani aloxida nutq nuqsoni sifatida ajratgan?

+ R.Koen;
- R. Shultess;
- A.Gutsman;
- E.Freshels.

# Kim dastlab «afaziya» atamasini taqlif etgan?

- A.Kussmaul;
- R.Koen;
+ Trusso;
- R.Levina.

# Neyroontogenez – bu

+ Nerv tizimining yetilishi;
- Psixik jarayonlar;
- Psixologiya fanining tarmogi;
- Belgilar yigindisi.

# A.Treytel alaliyani nimani yetishmasligini okibati deb xisoblaydi?

+ Diqqat va xotira;
- Sezgi va idrok;
- Tafakkur va xayol;
- Xissiyotlar.

# S.S. Korsakova va N.I. Krasnogorskayalar alaliyani nimaning okibati deb kursatgan?

- Tugilishdagi jaroxatlar;
- Yukumli kasalliklar;
+ Markaziy nerv tizimini zaiflashtiruvchi somatik kasalliklar;
- Moddalar almashinuvining buziliщi.

# Alaliyada bosh miya pustloklarida qanday jaroxatlar kuzatiladi?

+ Bilateral jaroxatlar;
- Verbal jaroxatlar;
- Miyaning silkinishlari;
- Miyaning yopik jaroxatlari.

# Alaliya nutqning tizimli rivojlanmay kolishi bulib unda rivojdanmay koladi:

- nutqning leksik-grammatik tomoni;
- nutqning fonetiko-fonematik tomoni;
- boglangan nutq va lugat boyligi;
+ nutqning barcha komponentlari.

# Alaliyada nutqiy bulmagan buzilishlarga kuyidagilar kiradi:

- nevrologik;
- patologik;
+ Sensomotor, psixologik, psixopatologik;
- psixologik, motor.

# V.K. Orfinskaya alaliyani alaliyaning qanday tasnifini ishlab chiqkan?

- psixologik;
+ lingvistik;
- pedagogik;
- tibbiy.

# Motor alaliya – bu

+ eksperessiv nutqning markaziy organik xarakterdagi tizimli rivojlanmay kolishidir;
- impressiv nutqning periferik xarakterdagi rivojlanmay kolishidir;
- ekspressiv nutqning funksional sabablarga kura tizimli ravishda rivojlanmay kolishi;
- ekspressiv nutqning tizimli rivojlanmay kolishi.

# Sensor alaliyada eshitish diqqati va idrokining uziga xos xususiyatlari:

+ sekinlashganligi, turgun emasligi, uzgaruvchinligi;
- tezlashgan, noanik;
- tolikkan, zaif;
- me’yorida, anik, turgun.

# Sensor afaziyani dastlab qaysi olim ta’riflab bergan?

- A.R. Luriya;
- F.de Sossyura;
- N.K. Anoxin;
+ Vernike.

# Sensor afaziklarning o‘qish jarayonida nimalar kuzatiladi?

+ literal parafaziyalar;
- aggramatizmlar;
- aleksiya, disleksiya;
- Jargonafaziya.

# Dinamik afaziyada bosh miyaning qaysi zonalari jaroxatlangan buladi?

- bosh miyaning ensa qismlari;
- peshona ensa qismlari;
+ chap yarim sharlarning peshona orkasi bulimii;
- dominant yarim sharlarining chakka qismi.

# Dinamik afaziyada qanday asosiy nutq nuqsoni kuzatiladi?

- artikulyatsiya a’zolarining apraksiyasi;
+ uz fikrini nutqda faol ifoda eta olmaslik;
- nutqni tushunmaslik;
- ukish va yozuvning buzilishi.

# Semantik afaziyani bartaraf etishning asosiy vazifasi:

+ predmetlar nomini topishda yuzaga keluvchi kiyinchilikni bartaraf qilish, bemorning leksik va sintatik nutq tarkibini kengaytirish, impressiv agrammatizmni bartaraf etish;
- lugat boyligini kengaytirish, tiklash;
- nutqdagi agrammatizmlarni bartaraf etish;
- barcha javoblar to‘g‘ri;

# Afferent motor afaziyaning bartaraf etishning boshlangich davrida korreksion-pedagogik ishlar kuyidagi reja buyicha olib boriladi:

- nutqning talaffuz tomonini tiklash;
- nutqning tushunishdagi buzilishlarini bartaraf etish;
- uki shva yozuvning analitik elementini tiklash;
+ barcha javoblar to‘g‘ri;

# Qaysi yoshda afaziya tezrok korreksiyalanadi?

+ bolalarda;
- usmirlarda;
- kattalarda;
- keksa yoshlarda;

# Afaziya qaysi yoshdan boshlab yuzaga kelishi mumkin?

- 1 yoshdan;
- 3 yoshgacha;
+ 4-5 yoshdan;
- 25 yoshdan;

# Broka afaziyasi –bu;

- sensor afaziya;
- semantik afaziya;
+ motor afaziya;
- optik afaziya;

# Sensor afaziya-bu:

- faol nutqning buzilishlari bilan namoyon buladigan afaziya;
+ nutqni tushunish kobiliyatini yo‘qolishi bilan namoyon buladigan afaziya;
- kuz korachigining torayishi bilan namoyon buladigan afaziya;
- predmetlarni kurib idrok etib nomlash kobiliyatini yo‘qotishda namoyon buladigan afaziya;

# Asteniya nima?

- kayfiyat va ishlash kobiliyatini oshganligi;
- kayfiyat va ishlash kobiliyatini pasayganligi;
+ tolikish, charchash, zaiflik, sezgirlikning kuchayishi bilan tavsiflanadigan xolat;
- yurish malakasining sustlashganligi;

# Anartriya nima?

+ dizartriyaning ogir formasi bulib, nutq harakat mushaklarining falajlanishi sababli gapira olmaslik;
- eshitishning pasayishiga boglik nutqning rivojlanmay kolishi;
- nutq apparatining anatomik nutqsonlari natijasida nutqning rivojlanmay kolishi;
- bosh miya pustlok zonasining nutq markazlarining organik jaroxatlanishi natijasida shakllangan nutqning yo‘qolishi;

# Afaziyani kuyidagi klassifikatsiyasining muallifi Kim: akustiko-gnostik; akustik-mnestik, semantik, afferent –motor, efferent –motor, dinamik afaziya:

- L.S.Svetkova;
- M.K.Burlakova;
+ A.R.Luriya;
- M.Xvasev;

# Afaziyada dastlabki bosqichlarda logopedik mashg‘ulot kancha vakt utkaziladi?

- xaftasiga 3 marta 30-40 minut;
+ kuniga 3 marta 10-15 minut;
- kuniga 1 marta 45-50 minut;
- kuniga 1 marta 30 minut;

# Motor alaliya uchun xos bulmagan belgini kursating:

- artkulyatsion motorikaning nuqsonlari;
- lugat boyligining chegaralanganligi;
- umumiy va mayda motorikaning;
+ exolaliya;

# 1888-yil Govers dizartriyani nechta shaklini aniqlaydi?

+ 2
- 4
- 14
- 7

# Kim dizartriyani 1943-yil neyroanatomik jihatdan o’rganib uni 4 ta shaklini ko’rsatdi?

- Brayn
- Piocher
+ Froschels
- To’g’ri javob yo’q

# Kim 1959-yil dizartriyani nutq buzulishlarini lokal diagnostik ahamiyatga o’z diqqatini qaratgan?

- Margulis
+ Litvak
- Eydinova va Pravdina
- Brayn

# Dizartriya kelib chiqishiga ko’ra necha shaklga bo’linadi?

- 2
- 3
- 4
+ 5

# Dizartriyani qaysi turida uzunchoq miyada joylashgan 9-10-11-12 juft nervlarning yadrolari va ildizchalarining zararlanishi ta’sirida kelib chiqadi?

+ Bulbar
- Psevdobulbar
- Miyachali
- Qobiqli

# Psevdobulbar dizartriya kelib chiqishiga ko’ra necha darajaga ajraladi?

- 2
- 4
+ 3
- 7

# Qobiqli dizartriyada nechta shakl farqlanadi?

- 2
+ 3
- 4
- 5

# Qaysi olim alaliyada nutqnig to’liq emasligini intellektual yetishmaslik bilan bog’laydi?

- Treytel
- Luxzinger
- Kovshikov
+ Libman

# Qaysi olim ishlarida alaliyani ipressiv va ekspressiv shakllarini ajratdi?

- Orfinskaya
+ Kovshikov
- Libman
- Levina

# Qaysi olim alaliyaning motor eshitish soqovlik, sensor eshitish soqovlik, sensomotor eshitish soqovlik turlarini ajratdi?

- Levina
+ Libman
- Orfinskaya
- Kovshikov

# Predmetlarni, hodisa – voqealarni, ularning ma’no-mazmunini, mohiyatini bilish qanday ataladi?

- Verbal parafaziya
+ Gnozis
- Adekvat
- To’g’ri javob yo’q

# Atrofdagilar uchun befarq bo’lgan tovushlar sezgirlikni ortishi qanday ataladi?

- Disfaziya
- Gnozis
- Parafaziya
+ Giperakuziya

# So’z qismlaridagi tovushlarni tushirib qoldirish qanday ataladi?

- Logorreya
- Kinestiziya
+ Eliziya
- Praksis

# Afaziya atamasi logopediyaga dastlab XIX asrda fransuz olimi tomonidan olib kirilgan. Shu olimni aniqlang.

- Frinit
+ Trusso
- Gutsman
- To’g’ri javob yo’q

# Qaysi olim afaziyali bemorlarni ruhiy kasallar deb hisoblagan?

- G. Broko
- E. S. Beyn
- Luriya
+ P. Mari

# A. R. luriya afaziyani nechta shaklini ajratib ko’rsatgan?

- 2
- 3
- 7
+ 6

# Sensor afaziyani birinchi bo’lib kim ta’riflagan ?

+ Vernike
- Broko
- Beyn
- Svetkova

# Afaziyani qaysi shakli chakka sohalarini o’rta va orqa bo’limlari zararlanishi natijasida kelib chiqadi?

- Akustik gnozis
+ Akustik mnestik
- Semantik afaziya
- Afferent motor afaziya

# Afaziyaning qaysi shakli bosh moyaning nutq bo’yicha dominant chap katta yarimsharlarining tepa va ensa qismlarini zararlanishi natijasida chiqadi.

+ Semantik afaziya
- Afferent motor afaziya
- Dinamik afaziya
- Apraksiya

# Nutq tovushlarini ajrata olish qobiliyati yo’qligi qanday ataladi?

- Agrafiya
- Apraksiya
+ Akustik agnoziya
- Agrammatizm

# Kerakli tovushning boshqa tovushga almashtirilishi qaysi parafaziya turiga kiradi?

+ Literal
- Paragrafiya
- Ekspressiv
- Dinamika

# A. R. Luriya afferent motor afaziyaning necha varianti mavjudligini ta’kidlaydi?

- 2-3
+ 2
- 4-5
- 4

# Qaysi olim nutqiy qatorni qiyinchiliklarini faqat nutq – eshituv xotirasini tormozlanganligi bilan emas balki uning hajmini torayishi bilan ham tushuntiradi.

- A. R. Luriya
- V. Shmidet
- E. Beyn
+ L. S. Svetkova

# Dizartrik bolalar bilan olib boriladigan logopedik ish usullari qaysi olimlar tomonidan taqlif etilgan.

- Xvatsev M.E., M.Zeeman, E.Freshels, V.A.Gilyarovskiy.
- N.P.Tyapugin, S.S.Lyapidevskiy, A.M.Smirnova.
+ A.G.Ippatilova, Ye.M.Mostyukova, I.I.Panchenko.
- R.I.Lalaeva, R.E.Levina, A.N.Korneva.

# Dinamik afaziyada korreksiyalash ishining asosiy vazifasi kuyidagidan iborat:

- nutqni tushunishni rivojlantirish;
- yozuv va o‘qishni tiklash;
+ nutqni ichki programmalashtirish nuqsonini bartaraf etish;
- xisoblashga o‘rgatish;

# Semantik afaziyali bemorlar nutqining qanday uziga xos xususiyatlari namoyon buladi?

- logoped ketidan artkulyatsiya harakatlarini bajara olmaydi;
+ predmetlarni nomini eslay olmaydi;
- 2-3 ta suxbatdosh bilan mulokotga kirisha olmaydi;
- uzgalar n6utkini tushunmaydi;