# 4, 2020 pedagogik mahorat*педагогическое мастерство*pedagogical skill

2.3. “Sinfni boshqarish”-“Classroom management” 
Oʻzingizning darslaringizni samarali boshqarish uchun ijodiy usullar haqida, masalan, diqqatni jalb 
qilish uchun foydalanadigan signal haqida oʻylashingiz mumkin. Xulq-atvorni boshqarish uchun boshqa 
ijodiy gʻoyalarga misollar: futboldagi kabi sariq va qizil kartochka tizimi yoki svetoforga asoslangan 
ranglardan foydalanishingiz mumkin
: qizil = Juda baland!, sariq = Ovozni pastga tushiring! 
Hech qanday materialga yoki tayyorgarlikka muhtoj boʻlmagan oddiy, ijodiy gʻoyalarga ega boʻlish 
oʻqituvchiga ham oʻquvchilarga ham iliq sinf sharoitini yaratib beradi. [12.B 12-15] 
Uchinchi ustun: “Oʻquvchilar tanlovini taklif eting” 
Pillar three: “Offer students’ choice” 
Talabalarga tanlov taklif qilish orqali ular chiqargan qarorlariga nisbatan javobgarlik hissini tuyushni 
va oʻzlarini mustaqil his qilishni, shuningdek, oʻz bilimlarini nazorat qilishni oʻrganadilar. Bu “egalik” hissi 
va ijodiy ishlarni bajarish uchun qoʻshimcha qadam tashlashga undaydi. Tanlovni mashq qilish, shuningdek, 
oʻrganishni shaxsiylashtirishga va esda qolarli qilishga yordam beradi. Siz talabalarga tanlovni turli xil 
yoʻllar bilan taklif qilishingiz mumkin: kichik qarorlardan tortib, kim bilan ishlash kerakligi, oʻrganiladigan 
mavzularni tanlash kabi kattaroq qarorlarga qadar. Tanlovni taklif qilish xatti-harakatlarni boshqarishda ham 
kuchli vosita boʻlishi mumkin. Tanlovni taklif qilish ustuniga misol tariqasida quyidagi metodik oʻyinlarni 
ham talabalardagi vazifa tanlay olish, yani ularda til oʻrganishdagi erkinlikni rivojlantirishga misol qilib 
olsak boʻladi. 
3.1 “Format tanlash erkinligi”-“Format Freedom” 
Iloji boʻlsa, talabalarga oʻz ishlarining formatini tanlashlariga imkon bering. Bu ham ijodkorlikni, ham 
harakatni ragʻbatlantiradi. Masalan, guruh loyihalari uchun talabalar oʻz ishlarining taqdim etiladigan 
formatini afishada, raqamli taqdimotda yoki videoda tanlashlari mumkin. Aytaylik darsning maqsadi 
talabalarga oʻzlari haqida nimadir hikoya qila olishni oʻrgatishdan iborat boʻlsa, ularga buni kimgadir xat 
yozish (writing letters) yoki suhbatdoshi bilan suhbatlashish, ya’ni dialog (dialogue) koʻrinishida va yoki 
shunchaki monolog koʻrinishida aytib berilishini taklif qilamiz. Odatda, talabalar tanlovni faollashtiradilar va 
natijada koʻproq kuch va ijodiy fikrlashga kirishadilar.