# 4, 2020 pedagogik mahorat*педагогическое мастерство*pedagogical skill

# 4, 2020 PEDAGOGIK MAHORAT*ПЕДАГОГИЧЕСКОЕ МАСТЕРСТВО*PEDAGOGICAL SKILL
96 
таҳлил қилиш орқали фикрлашга одатланади. К.Д.Ушинский тафаккур ва билиш жараёнларидаги 
таққослашнинг жуда муҳим аҳамияти борлигини уқтириб, бундай деган эди: “...таққослаш ҳар қандай 
тушунишнинг ва ҳар қандай тафаккурнинг асосидир. Оламдаги нарсаларнинг ҳаммасини таққослаб 
кўриш йўли билан билолмасак, бошқа йўл билан билолмаймиз, агар биз ҳеч нарса билан 
солиштиришимиз ва фарқини билиб олишимиз мумкин бўлмаган бирор янги нарсага дуч 
келганимизда эди, у ҳолда биз шу нарса тўғрисида ҳеч қандай фикр ҳосил қила олмаган бўлур эдик 
ва унинг тўғрисида бирор сўз айта олмаган бўлур эдик”. 
“Морфология” бўлимини ўқитишда таққослашнинг яна бир эътиборли жиҳати бу бўлимда 
ўзаро ўхшаш ҳодисалар ва грамматик шакллар кўплаб учрайди. Масалан, феълнинг равишдош шакли 
равиш сўз туркумига, сифатдош шакли эса сифат сўз туркумига ўхшайди. Феъл ясовчи -а, -й, -ай, -са 
қўшимчаларига шаклдош бўлган худди шундай қўшимчалар феълнинг замон, майл шакллари ҳамда 
равишдошни ҳосил қилишда иштирок этади. Бу ўхшаш ҳодисалар ва шакллар ўзаро қиёслаб 
ўргатилмаса, шу орқали улар ўртасидаги умумий ва фарқли жиҳатлар тушунтирилмаса, ўқувчилар 
айни феъл категорияларини фарқлашда қийинчиликларга дуч келаверадилар. Уларни таққослаб 
ўргатиш учун ўхшаш ҳодисалар ва шакллар ёнма-ён қўйилиши лозим. Ўқувчилар уларнинг гаплар 
таркибида қўлланиши ва бажарадиган вазифасини ўқитувчи ёрдамида қиёслаб кўрадилар, фарқлашга 
ҳаракат қиладилар. Бунда замонавий технологиялардан фойдаланиш яхши самара беради. Масалан, 
“Капалак” технологияси. Бунда маълумотлар капалак қанотларига ёзилади. Мазкур технология 
орқали ўқувчилар лингвистик компетенцияларни ўрганиш баробарида уларнинг ўхшаш ва фарқли 
томонларини топадилар. 
Ушбу технологияни қўллашда дастлаб ўқувчилар кичик гуруҳларга ажратилади ва топшириқ 
берилади. Ўқувчилар топшириқни гуруҳда бажариб бўлишгандан сўнг ҳар бир гуруҳ тақдимоти 
ўтказилади. (1 расмга қаранг).