# 4, 2020 PEDAGOGIK MAHORAT*ПЕДАГОГИЧЕСКОЕ МАСТЕРСТВО*PEDAGOGICAL SKILL 82
Президентимизнинг
2019-2021
йилларда
Ўзбекистон
Республикасини
инновацион
ривожлантириш стротегиясини тасдиқлаш тўғрисидаги Фармони мамлакатимизнинг инновацион
ривожланиш йўли ва бу борадаги устувор вазифаларни белгилаб берди.
Мамлакатнинг халқаро майдондаги рақобатбардошлик даражасини ошириб, инновацион
жиҳатдан тараққий этишини таъминлайдиган асосий омил сифатида инсон капиталини
ривожлантириш мазкур стротегиянинг бош мақсади сифатида кўрсатилди. Инсон капиталини
ривожлантирмасдан туриб, инновацион тараққиётга эришиш мумкин эмас. Ҳар томонлама юксак
натижаларга эришиш учун ҳар тарафлама етук мутахссисларни тайёрлаш талаб этилади.
“Ҳаммамиз яхши биламиз, бугунги давр юқори технологиялар, инновациялар замонидир.
Дунёдаги ривожланган мамлакатлар ўз олдига нафақат кўплаб маҳсулотлар ишлаб чиқариш ва уларни
бозорга олиб чиқишни, балки чуқур билим ва илмий ютуқларга асосланган инновацион иқтисодиётга
ўтиш вазифасини қўймоқда. Яъни ўз иқтисодиётини мавжуд табиий ресурсларни сарфлаш эвазига
эмас, инновацион маҳсулотлар яратиш, ўзлаштириш ва илғор технологияларни ишлаб чиқаришга жорий
қилиш орқали ривожлантириш тараққиётнинг асосий омилига айланмоқда. Мамлакатни инновацион
ривожлантириш стротегияси ва механизмлари энг аввало шу давлатда яратилган иннтеллектуал ва
илмий-техникавий салоҳиятдан қанчалик самарали фойдаланиш билан чамбарчас боғлиқ”[4].
Ривожланишнинг асосий йўналишлари таҳлили шуни кўрсатадики 21 асрда мамлакатларнинг
ҳар хил стротегик муаммолорини ечишда инновация ва инновацион иқтисодга асосий урғу
берилмоқда. Ривожланган давлатларнинг ялпи ички маҳсулотининг ўсишининг 75% га
инновациялар асосида эришилмоқда. Инновациялар маҳсулдорлигига АҚШ, Буюк Британия,
Германия, Франция қатор Жанубий-Шарқий Осиё мамлакатлари, скандинавия давлатларида
К.Фримен томонидан “Миллий инновация тизими” деб номланган фаолият кўрсатаётган тизимининг
мавжудлиги асос бўлмоқда. Бу тизимнинг қатъий бир универсал модели мавжуд бўлмай бу борада
ҳар бир давлат тузилишининг ўзига хослиги билан ажралиб туради. Бироқ миллий инновация
тизимини шакллантирадиган асосий омил ва элементлар таркибида умумийлик кузатилади. Бу
борада бизнинг мамлакатимизда ҳам қатор ишлар амалга оширилмоқда. Бизнинг мамлакатимизда
жамиятни барча йўналишларидаги янгиликларни яратиш ва уларга тайёр туришини ўз ичига
оладиган инновацион маданиятни шакллантиришни ишга тушириш ва ташкиллаштириш
кузатилмоқда. Бу борада хориж мамлакатларида аҳолининг инновацион маданияти оширилади.
Бунда аҳоли янгиликларни тўғри қабул қилиши ва уларни жамият ҳаётининг барча жабҳаларида
амалга оширилишини қўллаб-қувватлдаши кўзда тутилади. Миллий инновацион тизимнинг асосий
элементларидан бири – илм фандир. Илм- фан соҳасида Фанлар академияси, университетлар,
илмий-тадқиқот институтлари, лабораториялар, илмий марказ ва илмий жамиятлар аҳамияти катта
бўлади. Инновацион тизимнинг навбатдаги элементи бўлиб технопарклар хизмат қилади.
Технологиялар инновациялар майдони ҳисобланади. Бу борада АҚШда 160 та технопарк мавжуд
бўлиб улар дунё технопаркларининг 30% ини ташкил қилади. Россияда 60 та, Хитойда 50 таси
фаолият юритмоқда.
Мамлакатимиз
ёшларининг
интеллектуал
қобилиятларини
ўстиришда
нафақат
республикамизнинг етакчи, балким, бу борадаги ҳалқаро тажрибаларга ҳам асосланган ҳолда иш
тутилса мақсадга мувофиқ бўларди.
Шу билан бирга таълим-тарбия муассасаларида ёшларнинг интеллектуал қобилиятлари
кўрсаткичларини оширишга оид ишларни изчил давом қилдириш ва самарали усул ва воситаларни
излаб топиб уларни тезлик билан амалиётга татбиқ этиш ҳам талаб қилинади.
Интеллектуал салоҳиятнинг ўсиши АҚШ олимлари айтишича, 30-35 фоизи оила наслига, 30-
35 фоизи сув, йод, ва озиқ-овқат терапиясига, қолган 30-35 фоизи атрофида устоз-ўқитувчиларига ва
шифокорларга боғлиқ экан.
Юқоридан кўрсатилган учта йўналиш бўйича ҳам мамлакатимизда ишлар олиб борилмоқда.
“Миллий интеллект” тушунчасини таҳлили шуни кўрсатадики, у жамиятнинг маънавий ҳаётини
акс эттирувчи тасаввурлар, қарашлар тизимида етакчи ўрин эгаллайди. Интеллектуал қобилият
коэффиценти кўрсаткичлари билан бирга ушбу қобилиятдан амалда қай даражада тўғри фойдаланиш
кўрсаткичларини ҳам таҳлил қилиш зарурдир. Бугунги кунда долзарб бўлмаган ёки ўз-ўзини
иқтисодий жиҳатдан оқламайдиган, иқтисодиёт соҳаларини ривожланишига хизмат қилмайдиган
йўналишларда олиб борилаётган нофундаментал илмий-тадқиқот ишлар кам эмас.
Тадқиқотчи олим В.В.Орлов фикрича инсоният интеллекти тарихи инсон маънавий
маданиятини ривожланишида асосий ўрин тутади. Миллатнинг интеллектининг шаклланиши ва
ривожланиши кўп жиҳатдан унга мос жамият тимзимида белгиланиб, у ижтимоий институтлар
https://buxdu.uz
