``` `1Kirish

Sistemali plata turlari
Hozirgi vaqtda o’ndan ortiq firmalar katta miqdordagi turli xil sistemali platalarni ishlab chiqarmoqda, ular konstruktiv tomondan ham, ularni qo’llab quvvatlaydigan mikroprocessor tili buyicha ham, ularni ishlash taktli chastotasi bo’yicha ham, ishchi kuchlanishlarni kattaligi bo’yicha ham farq qiladi.
Demak, qo’llaydigan mikroprocessorlar turlari bo’yicha TP ni quyidagi guruhlarga bo’lish mumkin:
• 8086, 8088 MP lari uchun mo’ljallangan platalar yangi kompyuterlarda o’n yildan ortiq vaqtdan beri qo’llanilmaydi, lekin qaerdadir ularni holi ham tolish mumkin;
• 80286 MP lari uchun platalar — ular ham еskirdi, lekin ba’zi kompyuterlarda holi ham ishlatilmoqda (80386 va undan yuqori MP lar uchun yaroqsizdir);
• 80386 va 80486 mikroprocessorlari uchun platalar — hozir ham mos SHK larda ishlatilmoqda, lekin shuni inobatga olish kerakki, 80386 MP li kompyuterlarda o’rnatilgan sistemali platalar ko’pincha 80486 MP da o’rnatish uchun yaroqsizdir,
80486 MP li kompyuterlarda o’rnatilganlari ko’pincha Pentium MP larida o’rnatish uchun yaroqsizdir (mos ravishda o’zgartirishda (up-grate) MP ni almashtirganda sistemali platani ham almashtirishga to’g’ri keladi — bu sezilarli qimmatroqdir); bu gURO’hdagi platalardan ba’zilari qo’shimcha Over Drive MP ni o’rnatish imkonini beradi, bu еsa asosiy mikroprocessor tavsiflarini Pentium MP larining tavsiflari darajasigacha kengaytiradi.
Bu gURO’hda sistemali platalarning ko’pgina muhim parametrlari aniqlangan, ular zamonaviy TP larni tavsiflaydi va shu vaqtgacha, xususan, birikmani nolli kuchaytirishli mikroprocessorli raz’yom tipi standart bo’lib koddi (ZIP tipidagi), bu еsa uy sharoitlarida maxsus asboblarni qo’llamasdan MP ni almashtirishni amalga oshirish imkonini beradi;
• Pentium va Pentium Pro MP lar uchun platalar zamonaviy kompyuterlarda o’rnatiladi va quyidagilarga bo’linadi:
a) 5 V kuchlanishta hamda 60 va 66 MGc takt chastotali Pentium MP larga mo’ljallangan TP lar, shu bilan birga ularning ba’zi birlari 80486 MP bilan ishlaydi; platalarga, odatda, asosiy mikroprocessorning tavsiflarini yaxshilash uchun qo’shimcha Over Drive MP larini o’rnatish mumkin;
b) 3,3 V kuchlanishga va 75 MGc va undan yuqori takt chastotali Pentium MP lariga mo’ljallangan TP lar — bu hozirgi vaqtda еng ko’p tarqalgan sistemali platalardir;
v) Pentium Pro MP iga mo’ljallangan TP, ular oldingi platalar qims guruhdan faqat boshqa processorli raz’yom bilan va ikkinchi darajali kеsh-xotiraning yo’qligi bilan farq qilib, ular bevosita Pentium Pro MP ning platasida integratsiya qilingan.