“ ” fanidan

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
ANDIJON DAVLAT UNIVERSITETI TARIX FAKULTETI
TARIX TA’LIM YO‘NALISHI 4-BOSQICH TALABASI
_________________________
“_____________________________” FANIDAN
“SOVET DAVRIDA О‘ZBEKISTONDA BOSHQARUVNING MA’MURIY- BUYRUQBOZLIK TIZIMINING TASHKIL TOPISHI” MAVZUSIDA TAYYORLAGAN

KURS ISHI

ANDIJON – 2022
REJA:

Kirish...................................................................................................3-4

I – bob. Sovet davlatida ma’muriy bubuyruqbozlik tizimining kuchayishi va inqirozi davrida O’zbekiston.
1.1 O’zbekiston xududida sovet xokimiyatining o’rnatilishi va boshqaruv tizimi
(1917-1920 yillar).........................5-9
1.2 Sovet totalitar davlatchiligi genezisida asosiy omillar xamda inqilobiy g’oya va amaliyotning tutgan o’rni, ularning o’zaro aloqadorligi....10-16

II – bob. O’zzbekiston SSRning tashkil topishi va uning boshqaruv tizimi (1925-1941 yillar)

2.1 Partiya organlarining o’zaro va Markaz bilan bog’liq siyosati (1936-1941
yillar).....17-23
2.2 Ma'muriy-buyruqbozlik tizimining shakllanishi………………24-27

Xulosa.................................................................................................28-29 Foydalanilgan adabiyotlar................................................................30

Kirish
O’zbek xalqi o’zining bunyodkorlik faoliyati bilan o’tgan qiskq muddat ichida xalq xo’jaligining barcha jabxalarida, jumladan, ilm-fan va ta’lim soxasida katta yutuqlarni qo’lga kiritdi. O’zbekiston Respublikasi birinchi prezidenti Islom Karimov «Yuksak ma’naviyat - yengilmas kuch» asarida bugungi tarixiy davrga quyidagicha baxo bergan edi: «Bugun biz tarixiy bir davrda xalqimiz o’z oldiga ezgu va ulug’ maqsadlar qo’yib, tinch kechirayotgan, avvalambor o’z kuch va imkoniyatlar tayanib, demokratik davlat va fuqarolik jamiyati qurish yo’lida ulkan matijalarni qo’lga kiritayotgan bir zamonda yashamoqdamiz.
Biz o’z tavdirimizni o’z qo’limizga olib, azaliy qadriyaglarimizga suyanib, shu bilan birga, taraqqiy topgan davlatlar tajribasini xisobga olgan xolda, mana shunday olijanob intilishlar bilan yashayotganimiz, xalqimiz asrlar davomida orziqib kutgan ozod, erkin va farovon xayotni barpo etayotganimiz bu yo’lda erishayotgan yutuqlarimizni xalqaro hamjamiyat tanolgani - bunday imkoniyatlarning barchasini aynan mustaqillik berganini bugun xammamiz chuqur anglaymiz. O’z tarixini bilmaydigan, kechagi kunini unutgan millat kelajagi. Bu xaqiqat kishilik tarixida ko’p bora o’z isbotini topgan». Tarixdan ma’lumki, sovet davrida O’zbekistonda Iqtisodiyot bir tomonlama rivojlantirilgan edi. Asosan xom ashyo yetishtirishga yo’naltirilgan bunday yondashuv Markaz tomonidan belgilangan edi.
Ma’naviy xayotning barcha jabxalarida kommunistik mafkura xukmronlik qilar, Sovet Ittifoqida yashovchi boshqa xalqlar singari O’zbek xalqining milliy urfodatlari va an’analari inkor qilinib, barcha vositalar «yagona sovet xalqi»ni kommunistik onglilik ruxida tarbiyalashga qaratilgan edi. Siyosiy xokimiyat esa kommunistik partiya qo’lida bo’lib, respublikalardagi birinchi kotiblar KPSS MK Siyosiy byurosi Kremlda chiqaradigan qarorlarni bajarishga majbur qilingan edi.
Birinchi Prezidentimiz I. Karimov 2010 yil 12 noyabrda O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining qo’shma majlisida so’zlagan maro’zasida O’zbek xalqining sovet xokimiyati yillaridagi xolatini bugungi mustaqillik davriga solishtirib, quyidagicha xulosa chiqargan edi: «Ma’lumki, sobiq to’zum davrida respublikamizning iqtisodiyoti bir tomonlama rivojlangan, faqat xom ashyo yetishtirishga yunaltirilgan bo’lib, mash’um salbiy oqibatlarga olib kelgan paxta yakka xokimligi avjiga chiqqan edi.
O’zbekiston o’zining qoloq ishlab chiqarish va sotsial infrato’zilmasi bilan sobiq ittifoqda jon boshiga iste’mol darajasi buyicha eng past o’rinda turardi. Mustaqil rivojlanish yillarida - tarixan bir davrda yurtimiz yangi va ulkan marralarni qo’lga kiritdi, buning natijasida mamlakatimizning qiyofasi butunlay o’zgarib, jahon xamjamiyatidagi o’rni va nufo’zi yuksalib bormoqda». Oktabr to’ntarishidan keyin Rossiyada bolsheviklarning xokimiyatga kelishi va yangi sovet xukumatiga asos solishi bilan dunyo bir-biriga qarshi ikki qutbga bo’lindi. Sovet xokimiyati qariyb 75 yil davomida mavjud bo’lib turdi. Taqdir taqozosi bilan xozirgi O’zbekiston
Respublikasi xududida yashovchi xalqlar, jumladan, O’zbek xalqi xam sovet to’zumida yashashga majbur bo’ldi. Mustabid sovet davlat boshqaruvi qaror topdi. Bolisheviklar mamlakatda yakka xukmron siyosiy kuchga aylandilar. Kommunistik partiya va uning rahbarlari sovet davlatini boshqardilar. Bugungi kunda sovet xokimiyati yillarida O’zbekistonda qaror topgan Sovet davlati boshqaruv tizimining shakllanishi, bosqichlari va mohiyati to’g’risida, xususan, sovet xokimiyatining dastlabki chorak asrlik davri (1917-1941 yillar) xususida ilmiy tadqiqot olib borish muhim ilmiy ahamiyat kasb etadi. O’zbekistonda mavjud bo’lgan sovet davlati boshqaruvining butun jihatlarini kompleks o’rganish, sovet davri tarixidan yetarli darajada saboqlar chiqarish mustaqillik O’zbek xalqiga bergan katta imkoniyatlarni sarxisob qilish zaruriyatini anglatadiki, mazkur xolatlar bugungi kunda muhim ahamiyat kasb etadi.