Α β- tuzilishidagi spiral oqsillar malekulasi hisobi. Reja

Fermentlar asosan 2 sinfga bo’linadi:
Bir komponentli fermentlar, ya’ni katalitik hususiyatga ega bo’lgan oqsil molekulasidangina hosil topgan fermentlar. Bir komponentli fermentlarda aktiv markaz rolini bajarishda ayrim aminokislotalar qoldigi ishtirok etadi.
Ikki komponentli fermentlar, ya’ni oqsil kismdan (apofermentdan) va oqsil bulmagan (prostetik gruppadan) qismdan tashkil topgan fermentlar ishtirok etadi.
Ferment aktiv markazida substratninig joylashishini ko’rinishi.

Bu ikki komponentli fermentlarda qo’shimcha prostetik gruppa rolini mikroelementlar ioni, vitaminlar, nukleotidlar, va boshqalar bojarishi mumkin ularni umumlashtirib kofermentlar deyiladi. Masalan, uglevodlarning parchalanishida oraliq mahsulot bo’lgan, pirouzum kislotaning keyingi parchalanishi piruvatdekarboksilaza fermenti ishtirokida boradi. Bunda sirka aldegidi va CO₂ hosil bo’ladi. Mana shu piruvatdekarboksilaza fermenti 2 komponentli fermentlar turkumiga kirib, uning prostetik gruppasiga vitamin B₁ va 2 molekula H₂PO₄ kislota qoldigi birikmasi kiradi.

Ko’pchilik fermentlarning aktiv gruppalari tarkibiga vitaminlar kiradi. Masalan, vitamin B aminokislotalarning oqsillanishida ishtirok etuvchi fermentlar tarkibiga kiradi. Ikki komponentli fermentlarga yana bir misol bu kataliz fermentidir. Bu ferment vodorod peroksidni parchalash reaksiyasida ishtirok etadi. Bertran taklifiga muvofik 2 komponentli fermentlarning aktiv gruppalari ferment tarkibidan oson ajralishi mumkin. Bunda o’z aktivligini yo’qotmaydi va bu qism koferment deyiladi. Bir komponentli fermentlarga eng ko’p tarqalgan 1930 yil olim Nortron tomonidan oshqozon shirasi tarkibidan olingan pepsin fermenti kiradi.
Fermentlarni ajratib olishda ham xuddi oqsillarni ajratib olishdagiga o’xshash usullar, qo’llaniladi. (bu usullar oqsillar temasida bayon etilgan). Fermentlarni ajratib olishda va ularni boshqa fermentlardan tozalashda juda ehtiyot bo’lish kerak. Ko’pincha toza holda ferment olish mumkin, lekin qisman yoki butunlay aktivligini yo’qotgan bo’ladi. Shuning uchun barcha qilinadigan ishlar past tempiraturda va optimal pH da olib borilishi kerak. Ularning aktivligini spektrofotometrik, kolorimetrik va boshqa usullar bilan oson aniqlash mumkin.
Fermentlarni foydalanishda ularni maxsus adsorbentlarga boglash katta ahamiyatga ega, bu esa ferment uzoq vaqt aktivligini yo’qotmasligiga, reaksiya maxsulotini oson ajratib olishga imkon beradi. Bunday boglangan ferment immobilizasiya qilingan ferment deb ataladi. Bunda fermentlar sanoatning ayrim tarmoqlarini rivojlantirishda alohida ahamiyatga ega bo’lib, ulardan qayta-qayta foydalanish imkonini beradi. Ko’pincha fermentlarni immobilizasiya qilishda sellyuloza va dekistrin hosilalari, agaroza, poliakrilamid gellar, oddiy kvars va boshqalar ishlatiladi.
Fermentlar molekulasi bitta, ikkita yoki undan ortiq polipeptid zanjiridan tashkil topgan bo’ladi. Ulardagi har bir polipeptid zanjir o’ziga xos birlamchi, ikkilamchi va uchlamchi strukturaga ega bo’ladi.