Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning Joqarı Jıynalısqa Bildiriw xatı

Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning
Joqarı Jıynalısqa Bildiriw xatı

Balalardıń analitik hám kreativ pikirlew qábiletin rawajlandırıw ushın olarǵa tereń mazmunlı hám túsinikli sabaqlıqlar jaratıw zárúr. Buǵan baylanıslı kelesi oqıw jılında baslanǵısh klaslarda mámleket tálim standartı ornına, aldıńǵı shet el tájiriybe tiykarında, balaǵa artıqsha júkleme bermeytuǵın “Milliy oqıw programması” engiziledi.

Ulıwma bilim beriw mekteplerindegi tálim sapası paytaxtda da, alshaq awıllarda da joqarı bolıwı shárt. Onıń ushın shet aymaqlarda mekteplerdi maman kadrlar menen támiyinlew, tálim sapasın jaqsılaw boyınsha bólek programma ámelge asıriladı. Atap aytqanda, basqa rayon daǵı alshaq mektepke barıp, sabaq beretuǵın oqıtıwshılar oyligiga 50 procent, basqa wálayatqa barıp islese - 100 procent ústeme aqsha tolıqnadı.

Sonıń menen birge, aymaqlarda jeke mektepler iskerligin xoshametlew ushın byudjetten subsidiyalar ajratıladı.

Jaslardıń iqtidori hám potencialın tuwrı jóneltiriwge qaratılǵan úzliksiz sistema jaratıladı.

Kelesi jılda jurtımızda 10 Prezident mektep, ximiya -biologiya, matematika, informaciya texnologiyalarına qánigelesken 197 mektep óz iskerligin baslaydı.

Intalı ul-qızlarımızdıń joqarı texnologiyalar hám bilimlerdi tereń ózlestiriwine keń sharayat jaratıw hám de básekige shıdamlı milliy kadrlardıń jańa áwladın tayarlaw maqsetinde Tashkent qalasında jańa zamanagóy universitet tashkil etemiz. Bul joqarı oqıw ornında sırt el degi jetekshi ilimpazlar hám professor -oqıtıwshılar tartınıp, jaslarǵa eń zamanagóy programmalar tiykarında tálim-tárbiya beriledi.

Balalarımızdıń miynet kónlikpelerin mektep dáwirinen baslap qáliplestirip barıw maqsetinde “kásibi úyretiw sisteması” engiziledi.

Taǵı bir másele - pedagoglar mamanlıǵın asırıw, olardıń mashaqatlı miynetin xoshametlewge bólek itibar qaratıladı.

Ekenin aytıw kerek, muǵallımlar házirgi waqıtta hár 5 jılda ilmiy tájriybe asıradı. Endigiden olardıń “turmıs dawamında oqıw” principi tiykarında óz mamanlıǵın úzliksiz asırıp barıwı jolǵa qóyıladı.

Sonıń menen birge, oqıtıwshılardıń óz pánin biliwi, pedagogikalıq uqıpı hám psixologiyalıq tayınlıǵınan kelip shıǵıp, taypa beriw kriteryaları da qayta kórip shıǵıladı.

Taǵı bir bar tákirarlayman, jámiyette oqıtıwshı kásipi eń abıraylı hám abroylı kásip bolıwı kerek. Muǵallımlarimiz balalarǵa sapalı tálim beriw hám óz ústinde islewden basqa zat haqqında oylamaslıǵı ushın mámleket barlıq sharayatlardı jaratıp beriwi zárúr. Sol sebepli oqıtıwshı, tárbiyashı hám metodistlar miynetine múnásip aqsha tólew boyınsha baslaǵan jumıslarımız kelesi jılda da dawam ettiriladi.

Onıń ushın xalıq tálimi xızmetkerlerin xoshametlew aymaqlıq fondlarına 330 milliard swm yo'naltiriladi.

Usınıń menen birge, 240 mıńnan zıyat mektep oqıtıwshılarına klass baslıqlıǵı ushın ústeme tólewler 1, 5 esege asırılıp, byudjetten 400 milliard swm qosımsha aqsha ajratıladı.

Úshinshiden, joqarı tálimdiń qamrovi hám sapasın asırıwǵa bólek itibar qaratıladı.

Keyingi jıldan baslap joqarı tálimge ajratılatuǵın mámleket grantlari sanı keminde 25 procentke asıriladı.

Joqarı oqıw orınlarına qabıllawda mútajligi bar shańaraqlar qızları ushın grantlar sanın 2 esege ko'paytirib, 2 mıńǵa jetkezemiz. Artıqmash bahalarǵa oqıtıp atırǵan, social qorǵawǵa mútáj qızlar ushın arnawlı stipendiyalar engiziledi.

Házirgi waqıtta jaslar eń abıraylı joqarı oqıw ornılarǵa kirisiw ushın ıntıladı, lekin joqarı oqıw orınları ortasında bilimli hám intalı jaslardı tartıw boyınsha báseki joq. Usınıń sebepinen jeke joqarı oqıw ornılarǵa da zárúr qánigelerdi tayarlaw boyınsha mámleket buyırtpası beriw sisteması jolǵa qóyıladı.

Joqarı oqıw ornılar hám tálim sistemasınıń tómen buwınları ortasındaǵı ajıralmaslıqtı kúsheytiw maqsetinde 65 akademikalıq licey joqarı oqıw orınları ıqtıyarına ótkeriledi. Sonıń menen birge, 187 texnikum da óz baǵdarı boyınsha turdosh joqarı oqıw ornı hám tarmaq kárxanalarına biriktiriladi.

Abıraylı shet el universitetler, ilimiy hám innovciyalıq oraylar menen baylanıslardı kúsheytiw, olar menen kadrlar tayarlaw boyınsha sheriklikti jáne de keńeytiwimiz zárúr.

Sol munasábet menen kelesi jılda “El-jurt umidi” fondı arqalı jetekshi shet el joqarı oqıw orınlarınıń magistratura hám doktoranturasında oqıwǵa jiberiletuǵın jaslar sanı 5 esege asıriladı. Bul programma arqalı dáslepki bar bakalavr baǵdarında sırt ellerge 100 dana ul-qızlarımızdı jiberemiz. Keyingi jıllardan olardıń sanı 2-3 esege kóbeytiriledi.

Jańa jılda jurtımızdaǵı 30 ta jetekshi joqarı oqıw ornına oqıw programmaların islep shıǵıw, qabıl kvotası hám finanslıq máselelerdi ǵárezsiz sheshiw huqıqı beriledi.

Tórtinshiden, mámleket rawajlanıwınıń jayi, hesh shubhasız, ilim hám innovatsiyalar bolıp tabıladı.

Kelesi jılda ilim salasında joqarı oqıw ornılar hám ilimiy shólkemler degi doktorantlar sanı 4, 5 mıńǵa jetkiziledi yamasa 2017 jılǵa salıstırǵanda 3 esege asıriladı. Bul maqsetler ushın byudjetten qosımsha 240 milliard swm ajratıladı.

Aldıńǵı xalıq aralıq ámeliyat tiykarında dotsent hám professor ilimiy ataqları, filosofiya hám pán doktorı ilimiy dárejelerin beriw kepilligi óz baǵdarı boyınsha abıraylı bolǵan joqarı oqıw ornılardıń ilimiy keńeslerine ótkeriledi.

Bıyılǵı jılda dáslepki bar matematika, ximiya -biologiya hám geologiya pánlerin tálim hám ilmning ústin turatuǵın baǵdarı retinde belgilep, olardı kompleks rawajlandırıw ilajları ko'rildi. Atap aytqanda, 98 qánigelesken mektepler hám de Geologiya pánleri universiteti dúzildi. Oqıw programmaları tupten qayta kórip shıǵıldı, oqıtıwshılardıń mıynet haqı asırıldı.

Endi keyingi jıl ushın ústin turatuǵın ilim baǵdarların belgilep alıwımız kerek.

Eger tariyxga názer taslaytuǵın bolsaq, dúnyadaǵı derlik barlıq jańa ashılıw hám texnologiyalardı jaratıwda fizika páni fundamental tiykar bolǵanın kóremiz. Haqıyqattan da, fizika nizamlıqların tereń iyelemesten turıp, mashinasozlik, elektrotexnika, IT, suw hám energiyanı tejeytuǵın texnologiyalar sıyaqlı búgin zaman talap qılıp atırǵan tarawlarda nátiyjege erisip bolmaydı.

Ullı oyshıl shayırımız Mir Alisher Navaiy óz dáwirinde jaslarǵa shaqırıq etip, “Quyashlıq qáleseń, kásipi kámal et”, dep jazǵanlar. Shınında da, adamlarǵa quyash sıyaqlı beminnat nur taratishni, jaqsılıq qılıwdı qáleytuǵın insan, kámalǵa jetkenge umtila otirip, túrli ılım hám kásip ónerlerdi ózlestiriwi kerek.

Házirgi dáwirde shet el tillerdi jetilisken úyrenmesten turıp, ullı babamız aytqan áne sonday sheklerimizlerge erisip bolmaydı, desek, atlasmaǵan bólemiz.

Bunday ótkir talapǵa ámel etip, kelesi jılda fizika hám shet tillerin úyreniwdi ústin turatuǵın jónelis etip belgilewdi usınıs etemen.

Sol maqsette kelesi jılda tálimdiń barlıq buwınlarında bul pánlerdi oqıtıw sapasın tupten asırıw, qánigelesken mektepler ashıw, maman pedagoglardı qosıw sıyaqlı sistemalı jumıslar ámelge asıriladı.

Fizika boyınsha Ahmad Farg'oniy atındaǵı xalıq aralıq pán olimpiadası shólkemlestiriledi. Sonıń menen birge, fizika baǵdarında ilimiy izertlewler kólemi hám sapasın asırıw, jas ilimpazlarǵa zárúr shárt-shárayatlardı jaratıw boyınsha qosımsha ilajlar ámelge asıriladı.

Besinshiden, jaslar ortasında bántlikti támiyinlew hám isbilermenlikti qollap-quwatlaw máselesi itibarımız orayında boladı.

Onıń ushın kelesi jılda professional tálim sisteması miynet bazarındaǵı talap hám xalıq aralıq ulgilerge uyqas jańasha jantasıwlar tiykarında isloh etiledi.

Endigiden jumısshı kásipler boyınsha talap qoyıwda ilmiy tájriybe tiykarǵı orınǵa shıǵadı.

Sol sebepli Húkimet kelesi jıl 1 yanvardan talap joqarı bolǵan jumısshı kásipler boyınsha puqaralardıń ilmiy tájriybe dárejesin tastıyıqlaw sistemasın ámeldegi etsin.

Xabarıńız bar, Jaslar forumındaǵı ushırasıwımızda jaslar isbilermenligi hám bandligini támiyinlew ushın 100 million dollar ajıratıw tuwrısında qarar qabılladık.

Bunnan tısqarı, jaslardıń biznes joybarların kreditlash hám de olardı kásip-ónerge oqıtıw ushın 1 trillion swm hám 50 million dollar ajratıladı.

Altınshıdan, mútajligi bar shańaraqlardıń perzentleri, shın saǵır, mayıplıǵı bolǵan hám emleniwge mútáj balalarǵa bólek miyir-qayır-saqawat kórsetiw boyınsha jańa sistema engiziledi.

Házirgi kúnde respublikamızda bólek itibarǵa mútáj 18 jasqa deyingi 150 mıń perzentlerimiz bar. Olardıń tálim alıwı, anıq bir kásipti iyelewi ushın kómeklesiw, salmaqli kesellikke shalınǵanlardı emlew, shın saǵırlarǵa turmısda óz ornın tabıwǵa járdem beriw, turaq-jay menen támiyinlew - tekǵana wazıypamız, áwele, insaniy minnetimiz bolıp tabıladı.

2021 jılda birinshi ret byudjetten 900 dana shın saǵır jaslardı turaq-jay menen támiyinlewge 50 milliard swm ajratıladı.

Ulıwma, bunday iygilikli islerdi sistemalı jolǵa qoyıw ushın Balalardı qollap-quwatlaw jámiyetlik fondini tashkil etip, oǵan byudjetten 100 milliard swm yo'naltirsak, oylayman, sizler de bul ǵayrattı qollap -quwatlaysiz. Bul aqshalar jıl dawamında ko'paytirib barıladı.

Bul ǵayrat putkil xalıq háreketine aylanıwı, saqawatlı elleslerimiz bul iygilikli jumısqa múnásip úles qosıwına isenimim kámal.

Joqarı Jıynalıs palatalari Balalardı qollap-quwatlaw jámiyetlik fondı iskerligin nızam dárejesinde bekkemlenip, buǵan baylanıslı aktivlik kórsetken jerleslerimizni xoshametlewdi de názerde tutıwı maqsetke muwapıq. Sonıń menen birge, Balalar Ombudsmani tuwrısındaǵı nızamdı qabıllawdıń da waqıtı -saatı keldi.

Ulıwma jaslarımızdı hár tárepleme qollap-quwatlaw boyınsha joqarıda belgilengen forumda júdá kóplab máseleler sheshimin kelisip aldıq. Sol sebepli búgin olar tuwrısında tolıq toqtalmadim.

Bárshemiz ushın endigi wazıypa - bul ǵayrat hám usınıslardı tolıq ámelge asırıwdan ibarat.

Húrmetli jıynalıs qatnasıwshıları!

2021 jıl ushın taǵı bir zárúrli jónelis retinde belgilengen medicina salasında tómendegi ústin turatuǵın wazıypalarǵa bólek itibar qaratıladı.

Birinshiden, kelesi jılda da koronavirus pandemiyasına qarsı gúresti sistemalı túrde dawam ettiriw - eń zárúrli wazıypalarımızdan biri boladı.

Bul jumıslar ushın 2021 jıl mámleket byudjetinde 3 trillion swm rezerv qáliplestirildi. Bul aqshalar esabınan, álbette, xalıqtı koronavirusqa qarsı emlew ilajları da ámelge asıriladı.

Sanitariya -epidemiologiya xızmeti sapasın asırıw, onıń materiallıq-texnikalıq bazasın jaqsılaw hám zamanagóy laboratoriyalar shólkemlestiriwge 200 million dollar jóneltiriledi.

Pandemiya saboqlaridan kelip shıqqan halda, medicina salasın nomerlestiriw kólemi jáne de keńeytiriledi. Atap aytqanda, barlıq medicina mákemelerinde aralıqtan xızmetlerdi kóbeytiw, poliklinika hám emlewxanalardı elektron jumıs júrgiziwge ótkeriw ilajları kóriledi.

Sonıń menen birge, respublika qánigelesken medicina orayları hám olardıń filialları ortasında telemeditsina jolǵa qóyılıp, diagnostika hám emlew ushın orınlardaǵı múmkinshilikler jáne de keńeytiriledi.

Ekinshiden, ana hám bala sawlıgına itibar - jámiyetke, keleshekke itibar bolıp tabıladı.

Sol maqsette keyingi jıldan baslap 15 jasqa deyingi balalar hám hámledar hayallarǵa 7 túrdegi vitaminlar, balalar ushın parazitar keselliklerge qarsı dári ónimleri biypul tarqatıladı. Bul process menen 2021 jılda - 11 million dana, 2022 jılda - 17 million dana xalıq qamtıp alınadı jáne bul jumıslarǵa 100 milliard swm aqsha jóneltiriledi.

Hayallar hám balalardı yad, temir, foliy kislotası, vitaminlar hám parazitlarga qarsı dáriler menen biypul támiyinlew arqalı xalıq ortasında az qanlılıq 25 procentke kemeytiriledi.

Úshinshiden, medicinanıń baslanǵısh buwının kúsheytiw, ásirese, awıl hám máhellelerde medicinalıq xızmetti sapa tárepinen jańa basqıshqa kóteriw zárúr.

Buǵan baylanıslı baslanǵısh buwında ulıwma ámeliyat shıpakeri ornına shańaraqqa tiyisli shıpaker hám oǵan járdemshi retinde 5 dana orta medicina jumısshısınan ibarat “medicinalıq brigadalar” shólkemlestiriledi.

Hár bir máháldelada, bárinen burın, 5 jasqa shekem balalar, sonıń menen birge, tuwıw jasındaǵı hám hámledar hayallar, mayıplıǵı bolǵanlar, qan-tamır, onkologik, endokrin sıyaqlı keselliklerge beyimligi bolǵan puqaralar menen islewdiń bólek sisteması engiziledi.

Usınıń menen birge, mámleket tárepinen biypul medicinalıq xızmetler hám dári ónimleri dizimi qayta qáliplestirilip, olar menen xalıqtı kepillikli támiyinlew sisteması basqıshpa-basqısh jolǵa qóyıladı.

Sonıń menen birge, medicinalıq xızmetler kórsetiwde baslanǵısh buwın qamrovini keńeytiw maqsetinde kelesi 3 jılda 315 “shańaraqqa tiyisli shıpaker” punkti hám 85 shańaraqqa tiyisli poliklinika iske túsiriledi.

Bunnan tısqarı, “awıl shıpakeri” programması sheńberinde alshaq aymaqlarda jumıs baslaytuǵın mińnen aslam vrachga 30 million sumnan járdem aqshası beriledi hám de olar xızmet úyleri menen támiyinlenedi.

Alshaq hám shet aymaqlarda baslanǵısh hám qánigelesken medicinalıq járdem kórsetiw hám mútajligi bar xalıq ushın skrining ilajlarına jeke emlewxanalar da qosılıp, olarǵa subsidiya ajratıladı.

Orta buwın medicina xızmetkerleri - miyirbiyke hám feldsherlarning abıraysı hám poziciyasin asırıwǵa bólek pát beremiz. Atap aytqanda, 47 Ibn Sino atındaǵı texnikumlarni hár jılı bitiradigan 20 mińnen aslam ul-qızlarımız medicinanıń bir neshe tarawlarında kásip iyesi bolıp shıǵadı. Sonıń menen birge, orta buwın medicina xızmetkerlerine “miyirbiykelik ishi” menen ǵárezsiz shuǵıllanıw ushın ruxsat beriledi.

Tórtinshiden, házirgi kúnde 12 mıńnan zıyat puqaralarımız aq qan hám salmaqli násillik gematologik kesellikten azaplanıp atır.

Usınıń sebepinen kelesi jılda onko-gematologiya tarawı hám de emlew qıyın bolǵan kesellikler boyınsha quramalı diagnostika hám medicinalıq ámeliyatlar ushın byudjetten 250 milliard swm ajratıladı.

Ótkir búyrek jetispewshiligi bolǵan 5 mińnen aslam nawqas bolsa dáslepki bar biypul gemodializ xızmeti menen qamtıp alınadı hám sol maqsetler ushın byudjetten 140 milliard swm yo'naltiriladi.

Sonıń menen birge, endokrin keselliklerdi anıqlaw hám emlew maqsetinde aymaqlıq emlewxanalarda arnawlı bólimler shólkemlestiriledi. Onıń ushın 2021 jılda byudjetten 150 milliard swm ajratıladı.

Taǵı bir másele - xalqımızdıń úlken bólegin qiynaydigan ótkir qan-tamır kesellikleri boyınsha 35 rayonlararo oray tashkil etemiz. Bul oraylar xalıqqa infarkt hám insult jaǵdaylarında operativ hám maman medicinalıq járdem kórsetiw arqalı ólim hám mayıplıqtı kemeytiwge xızmet etedi. Nátiyjede hár jılı keminde 30 mıń insannıń turmısı saqlap qalınadı.

Besinshiden, dene tárbiyası hám sporttı jáne de ǵalabalastırıw - xalıq salamatlıǵın támiyinlewde zárúrli omil bolıp tabıladı.

Kelesi jılda 70 dane dene tárbiyası hám sport shólkemi, 16 mıń bog'cha hám mekteplerdi sport úskeneleri menen támiyinlewge 100 milliard swm ajratıladı. Sonıń menen birge, barlıq rayon orayları hám qalalarda arnawlı piyadalar hám velosiped koridorları júzege keliw etiledi.

Xalıqtı ǵalabalıq sport túrlerine keń tartıw arqalı 2021 jılda qamrov házirgi 19 procentten 25 procentke jetkiziledi.

Sport haqqında sóylegende, taǵı bir zárúrli wazıypa aldımızda turǵanın aytıp ótpekshimen.

Jaqında Aziya olimpiada keńesi 2025 jılda Jaslar ortasında Aziya oyınların Tashkent qalasında ótkeriw boyınsha qarar qabılladı. Bul mámleketimizge kórsetilgen úlken isenim, desek, tuwrı boladı. Áyne waqıtta bunıń juwapkerligi de úlken ekenin, oylayman, bárshemiz jaqsı túsinemiz. Kontinentimiz kólemindegi bul jarısqa házirden baslap puqta tayarlanıwımız kerek.

Altınshıdan, xalqımızdıń mádeniy-aǵartıwshılıq ómirin kóteriw máselelerine bólek itibar qaratıladı.

Bunda mádeniyat hám kórkem óner mákemeleri iskerligin janlandırıw, olardıń materiallıq-texnikalıq bazasın bekkemlewge byudjetten 420 milliard swm yo'naltiriladi. Atap aytqanda, aymaqlarda 22 teatr hám mádeniyat ob'yekti qurıladı hám rekonstruktsiya etiledi.

Tashkent qalasınıń orayında Milliy akademikalıq drama teatri, belgili yapon arxitektorı Tadao Ando joybarı tiykarında jańa kórkem óner muzeyi, zamanagóy kitapxana hám de Alisher Navaiy atındaǵı xalıq aralıq dóretiwshilik mektepden ibarat mádeniyat hám bilim kompleksin qurıw boyınsha ámeliy jumıslar baslanadı. Ǵárezsizligimizning 30 jıllıǵına baǵıshlap paytaxtımızda orayında “Ǵárezsizlik” kompleksi qáddi retleydi.

Ilgeri kóp jıllar dawamında ótkerip kelingen Tashkent xalıq aralıq kinofestivalı “Jipek jolı eń jaqsı ǵáziynesi” - Tashkent xalıq aralıq kinofestivalı atı menen qayta shólkemlestiriledi.

Sol orında taǵı bir zárúrli máselege bólek toqtalıp ótpekshimen. Bay tariyxımız eń jaqsı ǵáziynesi bolǵan materiallıq miyraslarimizni saqlap -abaylap, keleshek áwladlar ushın zálelsiz jetkiziwimiz zárúr. Házirgi waqıtta olardıń sanı 7 mıńnan zıyattı quraydı.

Ókiniw menen aytamız, keyingi payıtlarda bahasız materiallıq miyraslarımız bolǵan ayırım ótmishten qalǵan esteliklerimizga zálel jetkiziw jaǵdayları uchrayotgani buǵan baylanıslı itibar passivleskeninen dárek beredi. Bul jumıs tekǵana Mádeniyat ministrligi, bálki jergilikli hákimlikler, máhelle, ǵalaba xabar quralları hám keń jámiyetshiliktiń de dıqqat orayında bolıwı kerek.

Húkimet bir ay múddette materiallıq miyraslar ob'yektlarining esabın júrgiziw, saqlaw hám qorǵalıwın támiyinlew boyınsha bólek programma qabıllawı kerek.

Qádirli xalıq wákilleri!

Jańa jılda ekonomikalıq reformalardıń sońı maqseti jarlılıqtı kemeytiw hám xalıq párawanlıǵın asırıwdan ibarat boladı. Bul strategiyalıq maqsetlerge hámme ushın teń múmkinshilik jaratatuǵın joqarı ekonomikalıq ósiw esabına eriwiladi.

Sońǵı 4 jılda ekonomikamızdıń barlıq iskerlik tarawılarına bazar mexanizmlerin engiziw boyınsha saldamlı qádemler taslandı. Endigi wazıypa - tereń strukturalıq reformalar arqalı uzaq múddetli turaqlı ósiwdiń tiykarın jaratıwdan ibarat. Usılardı inabatqa alıp, keyingi jılda tómendegi jónelislerde keń qamtılǵan islerdi ámelge asıramız.

Birinshiden, jarlılıqtı kemeytiw boyınsha kompleks jantasıw hám standart bolmaǵan usıllardı ámeldegi etemiz.

Bir haqıyqattı anıq túsinip alıwımız kerek - jarlılıq máselesi kredit, social pensiya yamasa úy beriw menen óz-ózinen hal bolıp qalmaydı. Onıń ushın tálim, den sawlıqtı saqlaw, kásip-ónerge oqıtıw, ishimlik suw, energiya hám jol infratuzilmasi menen baylanıslı kompleks mashqalalardi hal etip barıw kerek.

Ne ushın biz “temir dápter”ni ámeldegi etdik? Bunnan maqset - mútajligi bar xalıqtı tuwrı anıqlaw hám sol tiykarda, olar menen mánzilli islewdi shólkemlestiriw bolıp tabıladı.

Kelesi jıldan tolıq jumısqa túsetuǵın “Social reyestr”da “temir dápter”dagi barlıq maǵlıwmatlar qamtıp alınıp, mútajligi bar shańaraqlarǵa 30 dan zıyat social xızmetler elektron formada kórsetiledi.

Birinshi náwbette, jarlı xalıqtıń tiykarǵı mútajliklerin kepillikli támiyinlewimiz kerek. Bul máselede xalıq aralıq ekspertler menen tereń analiz tiykarındaǵı esap -kitaplar juwmaǵına jetkezilip atır. Kelesi jıl 1 marttan baslap xalıqtıń minimal tutınıw ǵárejetleri muǵdarı daǵaza etiledi.

Húkimet eki ay múddette social kepilliklerdi bir sistemaǵa keltirip, olardı minimal normalar dárejesinde basqıshpa-basqısh támiyinlew boyınsha programma islep chiqsin.

“Temir dápter”ga kiritilgen hár bir puqaranı jarlılıqtan shıǵarıw boyınsha “motivatsiya, kónlikpe hám finanslıq kómek” principi tiykarında jańa mexanizm engiziledi.

Jarlılıqtan shıǵıp ketiw ushın eń zárúrli faktor - bul insannıń umtılıwı, óz kúshine tayanǵan halda, anıq maqset tárepke háreketi bolıwı kerek. Sol maqsette kelesi jılı máhellelerde xalıqtı kásip-ónerge oqıtıw boyınsha mıńnan zıyat oraylar shólkemlestiriledi. Bunda kásip-ónerge oqıtılǵan hár bir shaxs ushın oqıw oraylarına 1 million swmgacha subsidiya berilip, onıń ushın byudjetten 100 milliard swm ajratıladı. Oqıw kursların tamamlap, óz biznesin jańadan baslawshı bolǵan puqaralarǵa ásbap -úskene satıp alıw ushın 7 million swmgacha subsidiyalar beriledi.

Sonıń menen birge, hár bir rayondıń múmkinshiligi hám rawajlanıw baǵdarınan kelip shıǵıp, dıyxanshılıq menen shuǵıllanatuǵın shańaraqlarǵa 10 sotixdan 1 gektargacha jer maydanları ajratıladı.

Mútajligi bar xalıq bandligini támiyinlewge Bántlikke kómeklesiw hám de Jámiyetlik jumısları fondlarınan 500 milliard swm yo'naltiriladi.

Pandemiya sharayatında óz jumısın joǵatǵan xalıqtı jarlılıqqa túsip qalıwına jol qo'ymasligimiz kerek. Sol sebepli kelesi jıldan baslap jańasha sistema engiziledi. Oǵan kóre, waqtınsha jumıssızlıq pensiyası 3 ese asıriladı hám bunda 6 hújjet talap etiletuǵın eski byurokratik tártip biykar etiledi.

Jarlılıqtı kemeytiw boyınsha aymaqlardaǵı haqıyqıy jaǵdayǵa ataq beriw, ámelge asırılıp atırǵan jumıslar atqarılıwın baqlaw Joqarı Jıynalıs palatalari hám jergilikli Keńeslerdiń dıqqat orayında bolıwı kerek.

Hár bir rayon hám qala hákimi bir ay múddette óz aymaǵında jarlılıqtı kemeytiw boyınsha mánzilli programma islep shıǵıp, onıń atqarıwı boyınsha hár sherekte jergilikli Keńeslerde hám de ǵalaba xabar quralları arqalı xalqqa esabat berib barıwı zárúr. Bul másele barlıq basshılardıń birinshi dárejeli wazıypası hám jumıs nátiyjesin bahalaytuǵın tiykarǵı kriteryaǵa aylanıwı kerek.

Ekinshiden, ekonomikada strukturalıq ózgerislerdi ámelge asırıwda mámleket kompaniyaların transformaciya qılıwdı jedellestiriw kerek.

Házirgi waqıtta mámleket qatnasıwındaǵı kárxanalardıń kópshiligi finanslıq turaqlı bolmaǵanı ushın mámleketke musallat bolıp qalıp atır. Sol sebepli bıyılǵı jıldan barlıq mámleket kárxanaların reformalaw programması ámelge asırılıp atır. Atap aytqanda, kelesi jılda Navaiy kán-metallurgiya kombinatı, “Ózbekneftgaz”, “Ózbekgidroenergo”, “O'zavtosanoat” aktsiyadorlik jámiyetleri xalıq aralıq finans bazarına shıǵıp, mámleket kepilligisiz aqsha tartıw múmkinshiligine iye boladı.

Tán alıw kerek, qánigelerdiń bilim hám ilmiy tájriybesi, iri kárxanalardıń texnikalıq múmkinshilikleri, olardı ǵárezsiz transformaciya qılıw ushın jetkilikli emes. Sol sebepli elektr energetikası, neft-gaz hám ximiya sanaatı, mashinasozlikdagi iri kárxanalar hám de kommerciya banklerin reformalawǵa Jáhán banki, Evropa tikleniw hám rawajlanıw banki, Aziya rawajlanıw banki hám de “MakKinzi”, “Boston konsalting Grupp”, “Rotshild” sıyaqlı xalıq aralıq tán alınǵan kompaniyalar qosıldı.

2021 jılda strategiyalıq áhmiyetke iye bolǵan 32 iri kárxana hám tarmaqtı transformaciya qılıw jumısları ámelge asıriladı. Bankler iskerligine cifrlı texnologiyalardı keń engiziw itibarımız orayında boladı.

2021 jılda “Sanaatqurilishbank”, “Asaka bank”, “Ipoteka bank”, “Baylanıs bank”, “Turan bank” hám de “Awıl qurılıs bank”ni jekelestiriwge tayarlaymiz. Keminde bir iri banktegi mámleket úlesi strategiyalıq investorlarga tolıq satıladı. Buǵan baylanıslı jetekshi evropa bankleri menen ózara kelisiwler alıp barılmaqta.

Strukturalıq reformalardıń taǵı bir baǵdarı bul - mámlekettiń ekonomika daǵı qatnasıwın kemeytiw bolıp tabıladı.

Biz mámleket aktivlerin ashıq -áshkara hám nátiyjeli satıw ushın, xalıq aralıq finanslıq hám huqıqıy máslahátchilarni qosqan halda, qatar kárxanalardı jekelestiriwge tiyisli keń qamtılǵan islerdi basladık.

Kelesi jılda “Ferǵana azot” hám “Dıyxanobod kaliy” zavodları, “Koka-kola ishimligi” kárxanası, “Bildirsoy” hám “Chorvoq” dem alıw ornıları, “Ichan qorǵan” hám “Hayat Rejensi” mıymanxanaları, “Paytaxt” biznes kompleksi, Alkogol, May-may sıyaqlı tarmaqlar daǵı 83 iri kárxana daǵı mámleket úlesi satıwǵa qóyıladı.

Ulıwma alǵanda, mámleket úlesi bolǵan kárxanalar sanı, kelesi eki jılda keminde 3 ese qısqartiriladi.

Úshinshiden, tavar hám finans bazarlarında erkin báseki ortalıǵın qáliplestiriw hám de isbilermenlerge shiyki zat satıp alıw ushın teń múmkinshilikler jaratıw zárúr.

Házirgi kúnde elektr energiyası, gaz, qımbat bahalı metallar, mineral tóginler, transport xızmetlerin sıyaqlı jónelislerde monopol bazarlar ámeldegi bolıp, olarda kóplegen máseleler saqlanıp qalıp atır.

Sol orında bir máselege bólek toqtalıp ótpekshimen. Ekonomikalıq aktivlik hám xalıq dáramatları ósińkii sayin, energiya resurslarına bolǵan talap artıp baradı. Sol sebepli neft-gaz hám energetika tarawları daǵı reformalardı hám baslanǵan iri joybarlardı juwmaǵına jetkiziwimiz kerek. Atap aytqanda, 2021 jılda mámleket hám jeke elektr stanciyaları hám de qarıydarlar ortasında elektr energiyası kótere bazarın qáliplestiriw baslanadı.

Sonıń menen birge, tábiy gaz támiynatında monopoliyanı biykar etip, bazar mexanizmlerin ámeldegi etemiz. Bunda óndiriwshi hám importyorlarga birja arqalı tábiy gazdı satıw, kótere qarıydarlar bolsa gazdı satıp alıw huqıqına iye boladı. “O'ztransgaz” kompaniyası bolsa tek gazdı transportirovka etedi.

Suyultirilgan gaz bazarında jeke sektor qatnasıwın keńeytiw maqsetinde onıń importına ornatılǵan bojlar biykar etiledi.

Zergerlik salasında da isbilermenlerge shiyki zat satıp alıw ushın keń múmkinshilikler jaratıladı. Bunda kelesi jıl 1 marttan baslap, gúmisti birja arqalı óndiriwshilerge erkin satıw tártibi ornatıladı.

Avtomobil sanaatında saw báseki ortalıǵın rawajlandırıw hám kárxanalarǵa teń sharayatlar jaratıw arqalı tarawda óndiriwshiler sanı kóbeytiriledi.

2021 jıldan baslap azıq-túlik, neft hám elektrotexnika sıyaqlı tarmaqlarda 73 aktsiz salıǵı biykar etiledi.

Taǵı bir másele - házirgi kúnde mámleket satıp alınǵan zatlarında tek

4 procent isbilermen qatnasıp atır.

Kelesi jılda 24 iri mámleket kárxanasına mámleket satıp alınǵan zatı boyınsha ashıq -áshkara talaplar engiziledi. Nátiyjede jergilikli isbilermenlerimiz hár jılı keminde 10 trillion sumlıq ónimlerin bul kárxanalarǵa satıw múmkinshiligine iye boladı.

Endigiden barlıq mámleket satıp alınǵan zatları jámiyetshilik hám Parlament qadaǵalawında boladı.

Tórtinshiden, ekonomikalıq ósiwge, áwele, básekiles sanaat shınjırların jaratıw hám de bunday joybarlarǵa investitsiyalardı kóbeytiw arqalı eriwiladi.

Garvard universiteti izertlewlerine kóre, mámleketimiz

50 den artıq sanaat ónimlerin óndiriste barlıq múmkinshilikler hám salıstırmalı ústemshiliklerge iye. Ásirese, neftgaz-ximiya, metallurgiya, mashinasozlik, elektrotexnika, farmacevtika, qurılıs materialları, toqımashılıq, sherim-ayaq kiyim, azıq-túlik hám de “jasıl ekonomika” menen baylanıslı sanaat tarmaqları ekonomikamız “drayverlari”ga aylanıwı ushın barlıq jetkilikli sharayatlar bar.

Bul tarmaqlarda jeke sektordıń ǵayratları hám jańa joybarların qollap-quwatlaw hám de kooperatsiyanı rawajlandırıw boyınsha barlıq sharalar kóriliwi kerek.

Házirgi kúnde G'ozg'ondagi dekorativ taslar, Namangandagi tayın kiyim-bas, Tashkent qalası Yashnobod rayonındaǵı “Texnopark” sıyaqlı sanaat klasterleri óz nátiyjesin kórsetip, sol sistema abzallıqların kórinetuǵın etpekte.

Húkimet kelesi jıl 1 aprelgacha perspektivalı sanaat klasterleri dizimin anıqlap, olardı jedel rawajlandırıw ushın bólek programma islep chiqsin.

Sonıń menen birge, “bajıxana aymaǵında qayta islew rejimi”da sanaat ónimleri islep shıǵarıwdı kóbeytiw zárúr.

Usınıń menen birge, investitsiya siyasatın júrgiziwde mámleket qatnasıwın tómenletip, jeke hám tuwrıdan-tuwrı investitsiyalar úlesin asırıw kerek.

Geologiya salasında bıyılǵı jılda 21 kán hám perspektivalı maydanlar ashıq auktsion arqalı investorlarga sotildi. 2021 jılda taǵı 50 dane kán hám perspektivalı maydanlar jergilikli hám sırt ellik investorlarga ashıq mexanizmler tiykarında satıladı. Bunday islerdi basqa jónelislerde de dawam ettiriwimiz kerek.

Ulıwma alǵanda, kelesi jılda 23 milliard dollar manisindegi investitsiyalardı ózlestiriw zárúr. Nátiyjede 226 iri sanaat hám infratuzilma ob'yektlari iske túsiriledi.

Navaiy kán-metallurgiya kombinatında 2 iri metallurgiya zavodı, Almalıq kán-metallurgiya kombinatında texnogen rudani qayta islew zavodı, sonıń menen birge, respublikamız boyınsha toqımashılıq, qurılıs materialları, sherim-ayaq kiyim, azıq-túlik hám farmacevtika tarmaqlarında júzlegen jańa islep shıǵarıw quwatları júzege keliw etiledi.

Bir ǵana Tashkent degi “Yashnobod” texnoparkida taǵı 11 zamanagóy elektrotexnika kárxanası jumısqa túsirilip, ondaǵı jámi kárxanalar sanı 17 danege hám isleytuǵınlar sanı 11 mıńǵa jetkiziledi.

Tashkent, Navaiy, Samarqand, Surxondaryo wálayatlarında jámi quwatı 760 megavatt bolǵan jańa elektr stanciyaları iske túsiriledi.

Qashqadárya wálayatında manisi 3 milliard 600 million dollar bolǵan, jılına 1, 5 million tonna kerosin, dizel janar maysı hám suyultirilgan gaz islep shıǵaratuǵın kompleks tolıq ónim beriwdi baslaydı.

Besinshiden, makroekonomikalıq turaqlılıq - ekonomikalıq reformalardıń bekkem tiykarı bolıp tabıladı.

Sol sebepli kelesi jılda inflyatsiyaviy targetlash sheńberinde baxa artıwın 10 procentten asırmaslik Oraylıq bank hám Húkimettiń tiykarǵı waziypası boladı. Buǵan baylanıslı global pandemiya azıq-túlik qawipsizligin támiyinlewge saldamlı itibar qaratıw zárúr ekenligin taǵı bir bar tastıyıqladi. Sol sebepten da tiykarǵı azıq-túlik ónimleri baxasınıń keskin asıp ketiwine jol qoymaw maqsetinde import salasındaǵı boj tólewleri boyınsha berilgen jeńillikler taǵı bir jılǵa uzaytırıladı.

Ulıwma, xalqımız xotirjam bolıwı kerek: sapalı azıq-túlik ónimleri islep shıǵarıw, buǵan baylanıslı kepillik berilgen rezervni jaratıw hám olardı bazarǵa úzliksiz jetkiziw hám de baxa turaqlılıǵındı támiyinlew jumıslarına ústin turatuǵın dárejede itibar qaratıladı. Onıń ushın Húkimet hám hákimlikler tárepinen barlıq sharalar kóriledi hám de bul másele Prezidenttiń turaqlı qadaǵalawında boladı.

Sonıń menen birge, 2021 jılda ekonomikanı keminde 5 procentke artıwın, byudjet defitsiti jalpı ishki ónimge salıstırǵanda 5, 4 procentten aspawın támiyinlewimiz zárúr. Kelesi 2 jılda bolsa byudjet defitsitini 2 procentten asırmaslik boyınsha Húkimet zárúr ilajlardı belgilewi kerek.

Mine, valyuta bazarı erkinlashganiga da 3 jıldan asdı. Sol dáwirde erkin valyuta ayırbaslaw boyınsha jurtımızda jetkilikli tájiriybe toplandi. Endi ekonomikamızdıń shet el valyutaǵa baylanıslılıq dárejesin basqıshpa-basqısh kemeytiw kerek. Sol maqsette kelesi jılda valyuta kreditleri úlesin házirgi 50 procentten 45 procentke, yaǵnıy, keminde 2 milliard dollarǵa tómenletiw kerek.

Jańa jılda milliy valyutada shiǵarılatuǵın xalıq aralıq obligatsiyalar úlesin házirgi 25 procentten keminde 40 procentke asırıw zárúr.

Usınıń menen birge, kelesi jılı bankler aralıq valyuta bazarı “onlayn” platformaga ótkeriledi hám isbilermenlerge valyutanı tikkeley banktiń ózinden satıp alıw ushın múmkinshilik jaratıladı. Nátiyjede isbilermenler valyutanı házirgi sıyaqlı 4 kúnde emes, yarım saatta satıp alıwı múmkin boladı.

Taǵı bir másele - házirgi kúnde Ózbekstannıń mámleket sırtqı qarızı Jáhán banki hám Xalıq aralıq valyuta fondı kriteryalarına kóre qawipsiz esaplanadı. Áyne waqıtta sırtqı qarız esabınan aymaqlarda ámelge asırilatuǵın joybarlar endigiden jergilikli keńesler hám jámiyetshilik talqılawınan ótkeriledi. Olardıń nátiyjeleri tuwrısında jámiyetshilikke esabat beriw sisteması jolǵa qóyıladı.

Sonıń menen birge, mámleket atınan sırtqı qarız alıw kemeytirilip, investitsiya hám infratuzilma joybarlarına kóbirek jeke kapital qosıladı. Mısalı, keyingi jılda mámleket-jeke seriklik tiykarında 40 tan artıq iri hám orta joybarlardı ámelge asırıw baslanadı.

Oraylıq bank finans bazarında básekin asırıw maqsetinde 1 fevralga shekem bank bolmaǵan kredit shólkemleri tuwrısında nızam joybarın kiritsin.

Sonıń menen birge, mámleketimizde islam finanslıq xızmetlerin engiziw boyınsha huqıqıy bazanı jaratıw waqıtı -saatı keldi. Buǵan Islam rawajlanıw banki hám basqa xalıq aralıq finans shólkemleri ekspertleri qosıladı.

Altınshıdan, isbilermenlik hám kishi biznesti rawajlandırıw boyınsha jáne de qolay sharayatlar jaratıladı.

Bir zattı bólek atap ótiw kerek, pandemiya dáwirinde ekonomikanıń turaqlı islewi ushın isbilermenler mámleket menen teppa-teń úles qosdılar. Sol sebepli bárshemiz isbilermenlerge jelkeles bolıp, olardı mudami qollap-quwatlawımız shárt. Buǵan baylanıslı isbilermenlerdiń aqsha -huqıqların, ásirese, jeke menshik qol qatılmaslıǵın támiyinlew - barlıq dárejedegi mámleket shólkemleriniń tiykarǵı waziypası bolıwı kerek.

Usınıń menen birge, ayırım orınlarda mámleket shólkemleri sistemasındaǵı baslıq hám kishi hámeldarlar tárepinen isbilermenlerdiń mulkka tiyisli huqıqların buzıw jaǵdayları dawam etpekte. Bunday hámeldarlardı basqarıw juwapkerlikke tartıw boyınsha Biznes-ombudsmanga kepillik beriwdi usınıs etemen.

Kelesi jılda “Salıqshı - járdemshi” principi tiykarında isbilermenler ushın olardıń biznes sherikiniń salıq qarızdarlıǵı haqqındaǵı maǵlıwmatlardı alıw múmkinshiligi jaratıladı.

Isbilermenlerge jáne de qolaylıq jaratıw maqsetinde 105 litsenziya hám ruxsatnama túrleri biykar etiledi, 115 tasi boyınsha bolsa tártip-qaǵıydalar ápiwayılastırıladı.

Pandemiya sharayatında aylanba aqsha tańsıqlıǵına dus kelgen isbilermenlerimiz “ayaqqa turıp alıwlari” ushın olarǵa kómek beriwdi dawam ettiramiz.

Turizm, transport hám ulıwma awqatlanıw tarawlarına berilgen jeńillikler kelesi jıl juwmaǵınasha uzaytırıladı. Sonıń menen birge, 20 mıń isbilermendiń 400 milliard sumlıq jer hám buyım-múlk salıǵın tólew múddetin taǵı bir jılǵa uzaytırıwdı usınıs etemen.

Bunnan tısqarı, 1 milliard swmgacha mámleket satıp alınǵan zatları sheńberinde avans muǵdarı 30 procentke jetkiziledi.

Ulıwma, isbilermenlikti finanslıq qollap-quwatlaw boyınsha islerdi dawam ettiriw maqsetinde shańaraqqa tiyisli isbilermenlik programmaları sheńberinde kelesi jılda 6 trillion swm jeńillikli kreditler ajratıladı. Sonıń menen birge, Húkimet tárepinen Jáhán banki menen birge baslanǵan awıllarda isbilermenlikti rawajlandırıw programmasın keńeytiw ushın qosımsha 100 million dollar jóneltiriledi.

Isbilermenlik iskerligi menen baylanıslı 5 mıńǵa jaqın normativlik-huqıqıy hújjetler qayta kórip shıǵılıp, olardıń sanı qısqartiriladi hám de Isbilermenlik kodeksi islep shıǵıladı.

Xabarıńız bar, bunnan 4 jıl aldın isbilermenlik sub'yektlarida tekseriwler ótkeriwge moratoriy járiyalaǵan edik. Bunıń nátiyjesinde ótken dáwirde isbilermenler sanı 2 ese kóbeyip, 400 mıńǵa jetti. Sol sebepli moratoriy múddetin taǵı bir jılǵa uzaytırıwdı usınıs etemen.

Usınıń menen birge, Húkimet tárepinen bazarda teń báseki ortalıǵın jaratıw hám hadal -pák isbilermenlerdi - tákirar aytaman - zamanagóy texnologiyalar tiykarında islep atirǵan hújdanli isbilermenlerdi hár tárepleme qollap-quwatlaw maqsetinde “jasırın ekonomika”ni kemeytiwge qaratılǵan mexanizmler engiziledi.

Jetinshiden, jarlılıqtı kemeytiw hám awıl xalqı dáramatların kóbeytiwde eń tez nátiyje beretuǵın faktor bul - awıl xojalıǵında hasıldarlıq hám nátiyjelililikti keskin asırıw bolıp tabıladı.

Bunda hár gektar jerden alınatuǵın dáramattı házirgi ortasha 2 mıń dollardan keminde 5 mıń dollarǵa shekem jetkiziw ústin turatuǵın wazıypa etip qóyıladı. Onıń ushın awıl xojalıǵına eń aldıńǵı texnologiyalar, suwdı tejeytuǵın hám biotexnologiyalardı, tuqımgershilik qánigesilik, ilim hám innovatsiyalar salasındaǵı tabıslardı keń engiziwimiz kerek.

Áwele, fermer hám dıyxanlardıń jerden mápdarlıǵın asırıw kerek. Mápdarlıq hám ádalat bolǵan orında, álbette, ózgeris hám ósiw boladı. Buǵan baylanıslı jerden paydalanıw huqıqların kepillik beriw hám jerlerdi bazar aktivlerine aylandırıw máselesin kórip shıǵıw waqıtı keldi.

Sol sebepli Húkimet eki ay múddette jerden paydalanıw huqıqın bekkemlew, onıń ekonomikalıq ma`nisin belgilew hám finanslıq oborotqa kirgiziw mexanizmlerin engiziw boyınsha usınıs kiritsin.

Kelesi jılı barlıq wálayatlarda Awıl xojalıǵında bilim hám innovatsiyalar orayları shólkemlestirilip, olarda “bir ayna” principi tiykarında 100 den artıq agroxizmatlar kórsetiw jolǵa qóyıladı. Bul oraylar arqalı jerdiń sapasın jaqsılaw, keselliklerge qarsı gúresiw, urıwlıqlardı tańlaw menen baylanıslı zárúrli xızmetler kórsetiledi.

Awıl xojalıǵın modernizaciyalaw, nomerlestiriw, jerdiń ónimliligin asırıw, zamanagóy agrotexnologiyalarni engiziwge dáslepki bar 600 million dollardan zıyat kredit hám grant qarjları tartinadi.

Suwdı tejeytuǵın texnologiyalar engiziletuǵın jer maydanları 5 esege ko'paytirilib, 430 mıń gektarǵa jetkiziledi, 90 mıń gektar jańa jerler ózlestiriledi.

Segizinshiden, barlıq wálayat, rayon hám qala hákimleri birinshi ret 2020 jıl basında óz moynına alǵan minnetleme hám jobaları atqarıwı haqqında jergilikli keńesler aldında esabat berdi.

Búgingi kúnde jumısımızdaǵı eń úlken kemshilik - bilim jetiwmasligi, ókiniw menen aytamız, barlıq tarawlarda sezilmoqda.

Holbuki, qandayda-bir aymaqtı da, tarmaqtı da zamanagóy ılım hám bilimlersiz rawajlantirib bolmaydı. Taraqqiy etken mámleketlerde jalpı ishki ónimdiń 50 foizidan aslamı “bilimler ekonomikası” esabınan, yaǵnıy, innovatsiyalar hám joqarı maman kadrlar tárepinen jaratılayotgani bunı ayqın tastıyıqlamoqda.

Endigiden hár bir awıl yamasa máhelle óz baǵdarı hám “ósiw noqatlari”dan kelip shıǵıp rawajlantiriladi. Onıń ushın kelesi jılda 3 trillion sumlıq aqshaǵa iye bolatuǵın aymaqlar infratuzilmasini rawajlandırıw fondın dúziwdi usınıs etemen. Fond qarjları jergilikli keńesler usınıslarına tiykarınan infratuzilma joybarların qospa finanslıq támiynlewge jóneltiriledi.

Sonıń menen birge, 84 rayon hám qalada sanaat potencialın jáne de asırıw ushın 100 dane texnopark, kishi sanaat zonaları, aymaqlıq klaster hám logistika orayları shólkemlestiriledi.

Kelesi jılda erkin ekonomikalıq hám kishi sanaat zonaların zárúr infratuzilmalar menen támiyinlew ushın 1, 6 trillion swm yo'naltiriladi.

Húkimet aymaqlarda 130 mıń kilometr uzınlıqtaǵı tómen kernewli elektr tarmaqları hám 40 mińnen aslam transformatordı basqıshpa-basqısh jańalaw programmasın kelesi jıl 1 aprelga shekem tastıyıqlawı zárúr. Sonıń menen birge, 5 mińnen aslam remonttalab kópirdi qayta tiklew boyınsha programma qabıl etiledi. Bul jumıslarǵa 2021 jılda 400 milliard swm aqsha jóneltiriledi.

Taǵı bir zárúrli másele - sońǵı 3 jılda “Obod awıl” hám “Obod máhelle” programmaları sheńberinde 5 millionǵa jaqın xalıq jasaytuǵınlıq 1 mıń 200 dane máhelle hám awıllar túsi tupten ózgerdi. Lekin pandemiya sebepli bul baǵdardaǵı islerimizdi waqtınsha toqtatıwǵa májbúrli edik.

Húkimet bir ay múddette 2021 jıl ushın “Obod awıl” hám “Obod máhelle” programmaların islep shıǵıp, tastıyıqlasin. Bul programmalardı respublika hám jergilikli byudjetler tárepinen teń úleslerde finanslıq támiynlewdi názerde tutsin.

Xalıq aralıq finans institutları da usı programmada qatnasıw ushın 270 million dollar jóneltiriwge tayın ekenin bildirdi.

Aymaqlardıń rawajlanıwı ushın zárúrli faktorlardan biri bul - olardıń ortasında transport baylanısın támiyinlew bolıp tabıladı. Qısqa etip aytqanda, barlıq xalıq punktlerinen paytaxtımızdaǵa, eń iri qalalar hám turistik oraylarǵa demde kelip-ketiw múmkinshiligin beretuǵın, óz-ara baylanısqan transport tarmaǵın jaratılıwmasımız kerek.

Sol maqsette Húkimetke keyingi jıl 1 marttan baslap ishki turizm baǵdarları daǵı aviareyslerdi jolǵa qoyıw hám aviachipta baxasınıń bir bólegin byudjetten qoplab beriw sistemasın engiziw wazıypası juklenedi.

Ózgeler kútimine mútáj bolǵan 16 mıńnan zıyat ǵarrılarǵa járdem beriw, olardıń ómirin mazmunli shólkemlestiriw ushın tólewler muǵdarı asıriladı hám de olarǵa kórsetiletuǵın social xızmetler kólemi keńeytiriledi. Sonıń menen birge, Buxara, Qarsı hám Urǵanch qalalarında tazadan shólkemlestirilediǵan demalıs úyilerde hám de ámeldegi dem alıw mákanlarında jámi 25 mińnen aslam haq niyetlilerdiń den sawlıǵın tiklenedi.

Oraylıq telekanallarimizda kórsetiw atırǵan “Ákeler sózi - aqılń kózi” kórsetuvi sanı ko'paytirilib, mazmunan boyitilsa, sonıń menen birge, “Haq niyetliler máslaháti”, “Máhellede gúrriń” sıyaqlı jańa kórsetuvlar tashkil etilsa, maqsetke muwapıq bo'lar edi.

Jetinshiden, erkin puqaralıq jámiyetin rawajlandırıwda mámleketlik emes kommerciyalıq bolmaǵan shólkemleri hám ǵalaba xabar quralların qollap-quwatlawdı dawam ettiramiz.

Mámleketlik emes kommerciyalıq bolmaǵan shólkemlerin hám puqaralıq jámiyetiniń basqa institutların qollap-quwatlaw jámiyetlik fondı iskerligin orınlardaǵı aktual mashqalalardi sheshiwge qaratıw zárúr.

Ásirese, orın alǵan mashqalalardı anıqlaw, olardı tereń analiz qılıw, sheshimleri boyınsha usınıs islep shıǵıw, atqarıwı ústinen jámiyetshilik qadaǵalawın támiyinlewge social buyırtpa tiykarında mámleketlik emes kommerciyalıq bolmaǵan shólkemleri keń qosıladı. Bunday sheriklikti, bárinen burın, tálim, mádeniyat, medicina, ekologiya, qurılıs, kadastr, transport, kommunal xojalıǵı, bántlik, social xızmetler kórsetiw sıyaqlı mashqalalı tarawlarda keń engiziw maqsetke muwapıq boladı. Bul islerdi shólkemlestiriw ushın kelesi jılda byudjetten 60 milliard swm yo'naltiriladi.

Usınıń menen birge, Nızamshılıq palatasında mámleketlik emes kommerciyalıq bolmaǵan shólkemleriniń turaqlı jánekili institutın engiziwdi usınıs etemen. Bul wákil tómen palata jıynalıslarında qatnasıw, qabıl qılınıp atırǵan nızamlarǵa tásirli jámiyetshilik qadaǵalawı jáne social seriklik máselelerin kirgiziw boyınsha usınıslar beriw kepillikine ıyelewi zárúr, dep esaplayman.

Náwbettegi zárúrli máselege itibarıńızdı qaratpaqshıman.

Ǵalaba xabar quralları mámleketimizde ámelge asırılıp atırǵan keń kólemli ózgerislerdi qalıs jaqtılandıriw menen birge, orınlardaǵı ámeldegi aktual máselelerge mámleket keńseleri hám jámiyetshilik itibarın qaratıp, olardı saplastırıwǵa barlıq dárejedegi basshılardı shaqırıq etip, odab kiyatırǵanın bólek aytıp ótpekshimen. Olar shın mániste “tórtinshi húkimet”ga aylanıp barıp atır.

Ashshı hám sın kózqarastan materiallar orınlardaǵı kóplegen hámeldarlarǵa yoqmasligi, olardıń tınıshın hám halovatini buzayotgani da bar gáp. Lekin áshkaralıq hám sóz erkinshegi bul - dáwir talabı, bul - Ózbekstandaǵı reformalardıń talabı.

Biz ótken tórt jıl dawamında jámiyetimizde áshkaralıq hám ashıqlıq, sóz erkinshegi ortalıǵında jasaw hám islewge az-azdan úyrenip bary atırmız.

Qalıs hám ádalatlı jurnalist hám blogerlarning sın kózqarastan shıǵıwları eskicha qálipte isleytuǵın basshılardıń iskerligindegi qáte-kemshiliklerdi kórsetip, olardı jumıs usılın ózgertiw hám juwapkerligin asırıwǵa májbúrlep atır.

Endigiden hár bir mámleket organı óz kúndelik iskerliginde ǵalaba xabar quralları menen jaqın baylanıs hám sheriklikti jolǵa qoyıwı zárúr hám shárt.

Buǵan baylanıslıǵı ámeldegi nızamshılıqtı liberallashtirish jolında taslanǵan ózine isenimli qádemlerimizning dálili retinde keshe ǵana Jınayat kodeksiniń ǵalaba xabar quralları arqalı “dóhmet” hám “aqıret etiw” sıyaqlı zatları boyınsha azatlıqtan juda qılıw formasındaǵı jaza ilajları biykar etildi.

Kelesi jılda da sóz erkinligin támiyinlew, ǵalaba xabar quralların hár tárepleme rawajlandırıw, jurnalist hám blogerlarning erkin xızmet kórsetiwi ushın huqıqıy tiykarlar jáne de kúshaytırıladı.

Mámleketimiz rawajlanıwın jańa basqıshqa kóteriwdiń dáslepki dáwirinde ǵalaba xabar quralların keń qollap-quwatlaw, olardı qorǵaw, mámleket keńselerinde informaciya xızmetlerin iskerligin jolǵa qoyıw hám rawajlandırıw maqsetinde Informaciya hám ǵalabalıq kommunikatsiyalar agentligi islengen edi.

Nızamshılıq palatası hám Senat, Ministrler Mákemesi menen birge 2021 jıl 1 aprelga shekem jergilikli atqarıw hám wákillik shólkemleri hám de máhelle institutı iskerligin tupten jetilistiriwge tiyisli jańa nızam joybarların islep chiqsin. Bul hújjetlerde hákimler, olardıń orınbasarları hám máslahátchilarining kepillik shegarası, wazıypa hám funktsiyaları anıq belgileniwi kerek.

Tórtinshiden, korruptsiyanıń hár qanday kórinisine mawasasız bolıw kúndelik turmıs tárizimizge aylanıwı shárt.

Bul illetke qarsı gúresiwge barlıq mámleket shólkemleri, siyasiy partiyalar, jámiyetlik shólkemleri, ǵalaba xabar quralları, ulıwma, hár bir puqara saparbar etiliwi zárúr.

Korruptsiya oǵada salmaqli jınayat ekeni hám oǵan salıstırǵanda mawasasız bolıw ideyasın perzentlerimizga jaslıq dáwirinen baslap sıńırıwımız, olarǵa tek hadal miynet hám isbilermenlik arqalı dáramat tabıwdı úyretiwimiz kerek.

Sonıń menen birge, korruptsiyanıń aldın alıwda barlıq mámleket shólkemlerinde qarar qabıllaw processleri, ashıq hám tek ashıq bolıwın támiyinlew sheshiwshi áhmiyetke iye. Mısalı, puqaralarımız bıyılǵı jıldan baslap ashıq daǵaza qılınıp atırǵan mámleket satıp alınǵan zatlarına tiyisli maǵlıwmatlardan paydalanıp, orınlı máselelerdi kóterip atır.

Finans ministrligi úsh ay múddette mámleket keńseleri byudjetten tısqarı fondlarınıń dáramat hám ǵárejetleri, mámleket úlesine iye bolǵan shólkemler satıp alınǵan zatları, mámleket subsidiya hám grantlariga tiyisli maǵlıwmatlardı járiyalaw ámeliyatın jolǵa qo'ysin.

Bunnan tısqarı, aqırǵı eki jılda hákimlerdiń 2, 5 mıńǵa jaqın sheshimi sud tárepinen biykar etilgeni endigiden olardıń qarar qabıllawında ashıqlıqtı támiyinlew zárúr ekenligin talap etpekte. Sol sebepli jergilikli mámleket hákimiyatı mákemeleriniń qararların esapqa qoyıw hám járiyalaw boyınsha elektron informaciya sisteması engiziledi.

Korruptsiyaǵa qarsı gúresiw agentligi bir ay múddette ashıq daǵaza etiliwi kerek bolǵan maǵlıwmatlar dizimin keńeytiw boyınsha usınıs kiritsin.

Korruptsiyaǵa qarsı gúresishning nátiyjeli qurallarından biri - kadrlardı tańlaw hám jumısqa qabıllawdıń ashıq sistemasın jolǵa qoyıwdan ibarat. Bul sistema tiykarında kadrlardı tańlawda eski usıllardan waz keship, olardıń intellektuallıq potencialın, ruwxıy pazıyletlerin bahalaytuǵın ashıq hám áshkara tańlaw sisteması engiziledi.

Sonıń menen birge, korruptsiyanıń aldın alıw boyınsha mámleket xizmetkerlerin úzliksiz oqıtıw hám bilimin bahalab barıw sisteması jolǵa qóyıladı.

Besinshiden, reformalarımız nátiyjesin hár bir insan óz turmısında sezim etiwi ushın qabıl qılınıp atırǵan hújjetler atqarılıwın waqıtında hám nátiyjeli támiyinlew kerek.

Sońǵı 4 jılda barlıq tarawlarda keń kólemli ózgerislerdi ámelge asırıw boyınsha 150 dane nızam, 2 mıńǵa jaqın párman hám qararlar qabıllandı. Lekin orınlarda barlıq basshılar da bul hújjetler mazmun-mánisin túsinip, berilgen múmkinshiliklerden paydalanıp atır, xalıq hám isbilermenlerge zárúr shárt-sharayat jaratıp atır, dep ayta almaymız.

Ámeldegi qadaǵalaw sisteması bolsa kóbirek formal kóriniske iye bolıp, ijroni shólkemlestiriwdegi mashqalalardi anıqlaw hám sheshiwge jóneltirilmayapti. Sol sebepli kelesi jılda buǵan baylanıslı jańa jumıs sisteması engiziledi.

Endi Ádillik ministrligi, onıń aymaqlıq basqarma hám bólimleriniń tiykarǵı waziypası qabıl etilgen hújjetlerdi juwapkerlerge jetkiziw, túsindiriw, ámeliyatda qóllawǵa kómeklesiw hám baqlawdan ibarat boladı. Sol maqsette Ádillik ministrligine zárúr kepillik hám resurslar beriledi.

Sonıń menen birge, qabıl etilgen hújjetler atqarılıwın shólkemlestiriwde jámiyetshilik qatnasıwı hám qadaǵalawı keń jolǵa qóyıladı. Atap aytqanda, “jámiyetshilik esituvlari” hám “jámiyetshilik monıtoringi” sisteması engiziledi. Bul processga puqaralıq jámiyeti institutları, ǵalaba xabar quralları hám puqaralar da aktiv qosıladı.

Sonıń menen birge, analizler tiykarında ijroga ırkinish berip atırǵan artıqsha wazıypa hám funktsiyalar qısqartiriladi.

Mámleket keńselerindegi atqarıw sapası hám jaǵdayın wálayat, rayon hám qala xalıq deputatları keńeslerinde, respublika dárejesinde bolsa - Ministrler Mákemesinde hár ayda sın kózqarastan talqılaw etip barıw ámeliyatı engiziledi.

Húkimet Ádillik ministrligi, Mámleket xızmetin rawajlandırıw agentligi hám Mámleket basqarıwı akademiyası menen birge bir ay múddette bul sistemanı engiziw boyınsha zárúr ilajlardı belgilesin.

Ádillik ministrligi barlıq ǵalaba xabar quralları, atap aytqanda, televidenie arqalı “Prezident qararları - turmısda hám qadaǵalawda”, degen temada kórsetuv hám shıǵıwlar tashkil etip, xalqımızǵa reformalar mánisi hám nátiyjelerin jetkezip barıw sistemasın ámeldegi etsin.

Altınshıdan, mámleket hám jámiyet basqarıwında hayallardıń ornı hám poziciyasin jáne de bekkemlew -reformalarımızdıń eń ústin turatuǵın baǵdarlarınan biri bolıp tabıladı.

Xabarıńız bar, usı waqıtta Kásiplik awqamları federatsiyasi basshılıǵında kishi hámeldar keńseler, bankler hám hákimlikler tárepinen orınlarda uyma-úy yurib, 6 millionnan artıq hayal-qızlardıń máseleleri puqta úyrenildi.

Ashshı sonda da, tuwrısın tán alıp aytiwimız kerek: bul úyreniwlerimiz nátiyjesinde birinshi ret orınlardaǵı haqıyqıy jaǵday júzege shıqtı. Usılar tiykarında “Hayallar dápteri” qáliplestirilip atır, hayal-qızlardı qiynayotgan kóplegen sociallıq-ekonomikalıq máselelerge ámeliy sheshim tapılıp atır.

Bul jumıslarǵa máhellelerde jańa islengen “Hayallar máslahát keńesleri” da jaqınnan kómek berip atır. Lekin bul ele hayallar máselelerin sheshiw ushın biz orınlawımız shárt hám zárúr bolǵan islerdiń baslanıwı, tek.

Biz mámleketimizde jasaw qılıp atırǵan 17 millionnan zıyat apa -qarındaslarımız, qızlarımız, onaxon hám momolarimizga múnásip sharayat jaratıp beriw ushın barlıq múmkinshiliklerdi jumısqa salıp qoyıwımız kerek.

Hayallardıń ándiyshe etip, biz er adamlarǵa ayta almaǵan dardu uwayımları, kúndelik máseleleri, árman -niyetlerin olardıń ózinden jaqsı túsinetuǵın insan joq.

Hayal-qızlardıń mámleket basqarıwındaǵı rolin asırıw boyınsha alıp barǵan reformalarımız nátiyjesinde Parlamentimiz jańa quramınıń 30 procenti hayallardan ibarat boldı. Wálayat, qala hám rayon hákimleriniń hayal-qızlar máseleleri boyınsha máslahátshisi lawazımı engizildi.

Endi hayal-qızlardıń jámiyet turmısındaǵı ornı hám orının asırıw olarǵa jańa múmkinshilikler jaratıw boyınsha náwbettegi qádem retinde turmıstı hám hayallar máselelerin jaqsı biletuǵın, aktiv hám ǵayratkor apa -qarındaslarımızdan ibarat Respublika Hayal-qızlar jámiyetshilik keńesin shólkemlestiriwdi usınıs etemen.

Keńeske buǵan baylanıslı úlken tájiriybege iye bolǵan Senatimiz Baslıǵı Tanzila Kámalovna Norboyeva basshılıq qilsa, degen usınıstı bildirsam, oylayman, barlıqńız meni qollap -quwatlaysiz.

Orınlardaǵı Hayal-qızlar keńesleri iskerligine bolsa hákimlerdiń bul máseleler boyınsha máslahátshileri basshılıq etiwi eń tuwrı jol boladı.

Hayal-qızlardı qollap-quwatlaw boyınsha respublika hám aymaqlıq fondlardı jańa shólkemlestirilediǵan keńesler ixtiyoriga ótkerip beriw maqsetke muwapıq boladı, dep esaplayman.

Hayallardıń biznes salasındaǵı joybarların qollap-quwatlaw hám de orınlarda anıqlanǵan hayal-qızlar máselelerin sheshiw ushın byudjetten qosımsha túrde 1 trillion sumnan zıyat aqsha jóneltiriledi. Onıń ushın “Xalıq banki” tárepinen orınlarda hayal-qızlardı isbilermenlikke oqıtıw, bizneske tiyisli úlgili jobaların islep shıǵıw hám kredit alıwda olarǵa ámeliy járdem kórsetiwdiń jańa sisteması engiziledi.

Joqarı Jıynalıs palatalari hám Húkimet bir ay múddette hayal-qızlardıń jámiyettegi hám mámleket basqarıwındaǵı poziciyasin jáne de asırıwǵa qaratılǵan pútin sistema jaratıw boyınsha usınıs islep chiqsin.

Taǵı bir zárúrli másele - haq niyetli otaxon hám onaxonlarimizni hár tárepleme qollap-quwatlawımız da qarız, da farz bolıp tabıladı.

Respublika “Haq niyetli” fondı tárepinen ǵarrılarǵa turaqlı járdem kórsetiliwi ushın onıń finanslıq múmkinshilikleri jáne de keńeytiriledi. Onıń ushın keyingi jılda bul fondga byudjetten 100 milliard swm ajratıladı.

Kelesi jıl aqırına shekem elektron mámleket xızmetlerin 60 taga ko'paytirib, olardı 300 danege, aralıqtan xızmetler úlesin bolsa keminde 60 procentke jetkiziw zárúr.

Ekinshiden, basqarıw mákemeleriniń aymaqlıq máselelerdi sheshiw degi juwapkershilik hám juwapkerligi kúshaytırıladı.

Kelesi jıl basınan hár bir ministrlik óz jumısın rayon, qala, awıl hám máhelle kesiminde joybarlawtiradi hám quraydı. Ministrler hám olardıń orınbasarları iskerligine orınlarda ámelde qanday ózgeris bolǵanına qaray baha beriledi.

Bas ministr orınbasarları, ministrler, ózleriniń tómen sistema basshıları hám xızmetkerlerin jańasha talaplar hám zamanagóy informaciya texnologiyaları tiykarında nátiyjeli islewge úyretiw hám mamanlıǵın úzliksiz asırıp barıw ushın juwapker boladı.

Deputat hám senatorlarni ózleri saylaǵanı aymaqtaǵı máseleler, tiyisli ministrlik hám hákimlikler tárepinen qaysı dárejede hal atırǵanın turaqlı úyrenip, qadaǵalaw etip barıwǵa shaqıraman.

Sol orında taǵı bir másele - rayon, qala hám máhelle basqarıwında nátiyjelililikti asırıw ushın xızmetkerler sanı hám is haqısın aymaqtıń ayriqshalıǵı hám jumıs kóleminden kelip shıǵıp belgilew kerek. Mısalı, Samarqand wálayatınıń Paxtashı rayonında 150 mıń, Urgut rayonında 500 mińnen aslam xalıq jasaydı. Yamasa Shayxontohur rayonı xalqı derlik 350 mıń, Bektemirda bolsa - 46 mıń. Lekin bul rayonlarda basqarıw xızmetkerleri sanı hám olardıń mıynet haqı bir-birinen úlken parq etpeydi.

Sol sebepli Húkimet eki ay múddette orta hám tómen buwın basqarıw mákemeleriniń iskerligin tupten jetilistiriw, olardaǵı xızmetkerler sanı hám miynetine aqsha tólew shártlerin qayta kórip shıǵıw boyınsha qarar joybarın kiritsin.

Úshinshiden, jergilikli atqarıw shólkemleri, wákillik keńseleri hám de máhálleniń institutsional tiykarların jáne de jetilistiriw kerek.

Jergilikli hákimlik hám keńesler bunnan 27 jıl aldın, yaǵnıy, hákimlik institutı engizilgen dáslepki waqıtta qabıl etilgen Nızam tiykarında islep atır. Bul hújjet búgingi reformalarımız talaplarına ulıwma juwap bermasligini esapqa alıp, onı tupten jańalaw zárúr.

Reformalarımız nátiyjeleri, bolıp atırǵan ózgerisler hám xalıqtıń keyipi áwele máhellede bilinedi. Usı mánisten alıp qaraǵanda, “máhelle - jámiyetimizdiń jarıq júzi hám hújdanı aynasi”, desek, tuwrı boladı. Sol sebepli barlıq dárejedegi basshılar tómenge túsip, óz tarawı boyınsha máhellelerdegi mashqalalardi úyreniwi hám olarǵa sheshim tabıwı, adamlar sezetuǵın nátiyjeni támiyinlewi shárt.

Endigiden máhelle degi islerdiń jaǵdayı ministrlik, keńseler hám hákimlikler jumısın bahalawda bas kriterya boladı.

Sonıń menen birge, máhálleniń orının, onıń resurs hám múmkinshiliklerin asırıw, xızmetkerleriniń materiallıq támiynatın jaqsılaw boyınsha programma islep shıǵıw zárúr.

Bıyılǵı jılda rayonlar byudjetine qosımsha dereklerdiń keminde 10 payızın tikkeley máhelle degi mashqalalardi sheshiwge jumsaw boyınsha islerdi baslap, bul maqsetlerge 70 milliard swm ajıratıldı. Endi bul kepillikti jáne de keńeytirip, rayon byudjeti ǵárejetleriniń 5 payızın da áne sonday maqsetlerge jóneltiriw boyınsha jańa tártip engiziledi.

Bunıń nátiyjesinde bul jańa eksperiment arqalı bir ǵana G'ijduvon rayonında 8 milliard swm yamasa Ferǵana qalasında 11 milliard swm aqsha áyne xalıq aktual dep esaplaytuǵın mashqalalardi sheshiw ushın sarplanadı.

Máhelle baslıǵı jáne onıń orınbasarları wákilliklerin keńeytirip, olarǵa xalıq máselelerin tikkeley sheshiw imkaniyatın jaratılıwmasımız kerek. Bunda máhelle baslıǵına jergilikli keńes májilisinde kóriliwi májburiy bolǵan máselelerdi kirgiziw huqıqın beriw kerek. Bul arqalı mashqalalardi operativ sheshiwge erisiw múmkinshiligi jaratıladı.

Máhellede islep atirǵan maman hám ǵayratkor kadrlardı mámleket keńseleri basshılıq lawazımlarına usınıs etiw sisteması jolǵa qóyıladı.

Sonıń menen birge, bir qatar aymaqlıq aeroportlar mámleket-jeke seriklik tiykarında sırtqı basqarıwǵa beriledi.

Keyingi jılda 2 tezjurer poyezd háreketi jolǵa qóyıladı, Buxara - Urǵanch - Xiva temir jolin elektrlastırıw baslanadı.

Xalıq punktleri ortasındaǵı, ásirese, awıllardı rayonlar orayları menen baylanıstıratuǵın úzliksiz avtobus reysleri jeke sektordı tartıw arqalı kóbeytiriledi.

Tashkent qalasında jer ústi metrosınıń 12 kilometrlik ekinshi basqıshı paydalanıwǵa tapsırıladı. Nátiyjede jer astı hám jer ústi metro liniyalari pútin sistema retinde bir-birine jalǵanadı.

Turizmni rawajlandırıw boyınsha 2021 jılda da izbe-iz reformalardı dawam ettiramiz. Ásirese, zıyarat turizmi hám ishki turizmni rawajlandırıwǵa bólek itibar beriledi. Sonıń menen birge, turizm ob'yektlari átirapındaǵı jer maydanları, suw hám jol infratuzilmalarini jaqsılaw ushın byudjetten 1 trillion swm ajratıladı.

Toǵızınshıdan, kelesi jıl xalıqtıń social qorǵawı jáne de kúshaytırıladı.

Mayıplıqtı belgilewdiń jáhán ulgilerine uyqas “social modeli”ga basqıshpa-basqısh ótiledi.

Mútáj xalıqtı protez-ortopediya buyımları hám reabilitatsiya quralları menen támiyinlew boyınsha jańa sistema engiziledi. Bul múmkinshilikten derlik 50 mıń jerlesimiz paydalanıwı múmkin boladı.

Mútajligi bar shańaraqlardı turaq-jay menen támiyinlew boyınsha alıp baratırǵan jumıslarımız kólemi jáne de keńeytiriledi. Bunda 27 mıń yamasa bıyılǵı jılına salıstırǵanda 2, 5 ese kóp shańaraqtıń ipoteka krediti boyınsha dáslepki badallarini tólew hám kredit procentlerin subsidiyalash ushın 2, 4 trillion swm yo'naltiriladi.

Onınshıdan, jańa kirip bazarlarına shıǵıw Húkimettiń eń tiykarǵı wazıypalarınan biri bolıp qaladı.

Kelesi jılda Jáhán sawda shólkemine aǵzalıq máselesi hám de Evropa Birlespesi menen keń qamtılǵan sheriklik boyınsha islerdi aktivlestiriw kerek.

“GSP” sisteması sheńberindegi jeńilliklerdi mámleketimizde nátiyjeli qóllaw ushın bólek programma islep shıǵıw kerek.

Ózbekstan jaqında Yevroosiyo ekonomikalıq birlespeinde gúzetshi mártebein aldı. Bul shólkemge aǵza bolǵan mámleketlikler bazarlarında tolıqqonli qatnasıw ushın milliy texnikalıq tártipke salıw normaların olardıń talaplarına maslastırıw boyınsha islerdi jedellestiriw zárúr.

Kelesi jılda kárxanalarǵa shiyki zat satıp alıw hám kiripbop ónimler islep shıǵarıw ushın Kiripti qollap-quwatlaw fondınan 100 million dollar ajratıladı.

Kirip etiwshilerge sırt elde sawda úyleri hám dúkanlar ashıw hám de reklama ǵárejetleriniń 50 procenti qoplab beriledi.

Ulıwma, Húkimetke kelesi jılda tavar hám xızmetler kiripin keminde 20 procentke asırıw wazıypası tapsırıladı.

Húrmetli parlament aǵzaları!

Reformalarımız xalqımızdıń kúndelik turmısında óz ańlatpasın tabıwı, kutgan nátiyjelerimizge erisiw kóp tárepten mámleket basqarıwındaǵı nátiyjelililikke tikkeley baylanıslı. Sol maqsette kelesi jılda tómendegi wazıypalardı ámelge asırıw kerek.

Birinshiden, mámleket basqarıwı keńseleri iskerligin tupten jetilistiriw talap etiledi.

Kóplegen ministrlik hám keńseler iskerliginde qarar qabıllaw hádden tıs oraylasqan. Olardıń wazıypaları anıq hám tolıq belgilenmagani sebepli xızmetlerinde bir-birin tákirarlaw jaǵdayları bar. Sebebi - kópshilik ministr orınbasarları, orta buwın basshıları máseleni sheshiw ushın ǵayrat kórsete almaydı.

Óytkeni nede? Olardıń yamasa bilimi, ilmiy tájriybesi joq, yamasa qatańlıqı jetpeydi, yamasa korruptsiyaǵa berilgen.

Ókiniw menen aytamız, bunday basshılar xalıq kutayotgan turmıslıq mashqalalardi sheshiw ornına kereksiz qaǵazbozlik hám nátiyjesiz jıynalıslar ótkeriw menen ovora bolıp qalıp atır.

Taǵı bir saldamlı kemshilik mınada, cifrlı texnologiyalardı keń engiziw esabınan xızmetkerler sanın hám jumıs processlerin optimallastırıw ilajları ko'rilmayapti.

Sol sebepli Húkimet eki ay múddette basqarıwda bir-birin tákirarlaytuǵın keńseler, funktsiyalar hám byurokratik tosqınlıqlardı kemeytiw boyınsha hújjetler joybarların tayarlasin. Bunda mámleket basqarıwı xızmetkerleri sanın ortasha 15 procentkeshe optimallashtirishni názerde tutıw zárúr.

Búgingi kúnde ǵalaba xabar quralları salasındaǵı reformalardı jańa basqıshqa kóteriw, olardı jáne de rawajlandırıw, ǵárezsiz xızmet kórsetiwin hár tárepleme qollap-quwatlaw maqsetinde Agentlik iskerligin sın kózqarastan qayta kórip shıǵıw kerek, dep esaplayman.

Húrmetli deputat hám senatorlar!

Insan huqıq hám erkinliklerin kepillikli qorǵaw, nızam ústinligin támiyinlewge qaratılǵan reformalar jańa jılda da izbe-iz dawam ettiriladi.

Xabarıńız bar, sońǵı 4 jıl dawamında sud-huqıq salasın reformalaw boyınsha ózine isenimli qádemlerdi qoydıq. Bul baǵdardaǵı ústin turatuǵın máseleler maydanınan 40 tan artıq nızam, párman hám qararlar qabıllandı.

Ádalat bul - mámleketchilikning bekkem tiykarı bolıp tabıladı. Ádalat hám nızam ústinligin támiyinlewde bolsa sud hákimiyat sheshiwshi orındı iyeleydi.

Sol kózqarastan qaraytuǵın bolsaq, buǵan baylanıslı ele etetuǵın jumıslarımız júdá kóp.

Birinshiden, jańa jıldan baslap engiziletuǵın “bir sud - bir instantsiya” principi sud qararlarınıń ádalatlı, nızamlı hám turaqlılıǵındı támiyinlewde bas kriterya bolıwı kerek.

Házirgi kungacha wálayat sudi shıǵarǵan qarar ústinen berilgen shaǵımlar sol sudning ózinde kórip chiqilar edi. Bir ǵana 2019 jılda wálayat sudi qabıl etken 13 mıń sonday qarar Joqarı sud tárepinen ózgertirilgen hám biykar etilgen.

Kelesi jıldan baslap bir-birin tákirarlaytuǵın sud basqıshları qısqartiriladi. Ádil sudlovga tán bolmaǵan ıslardı qadaǵalaw tártibinde kóriw ámeliyatı biykar etiledi.

Náwbettegi zárúrli másele - jańa jıldan baslap puqaralıq, ekonomikalıq hám jınayat jumısları boyınsha wálayat dárejesindegi 3 sud bir sud retinde birlestiriledi. Bul jańalıq xalıq hám isbilermenlerge úlken qolaylıqlardı jaratadı. Sonıń menen birge, kelesi jıldan sud talqılawına shekem sudta islerdi dáslepki esitiw ámeliyatı jańa tártip retinde engiziledi. Bunda jumıstı toqtatıw yamasa tamamlawǵa tiykar jetkilikli bolsa, sud jumıstı aldınǵıday tergew yamasa prokurorga qaytarmastán, óziniń juwmaqlawshı sheshimin qabıl etedi.

Taǵı bir zárúrli jańalıq - investorlar huqıqların múnásip qorǵaw maqsetinde Joqarı sudta investitsiyalıq dawlar hám básekine tiyisli islerdi kóriw boyınsha arnawlı sudlov quramı dúzildi.

Endi investorlar, óz qálewine kóre, konfliktti sheshiw ushın tuwrıdan-tuwrı Joqarı sudqa shaqırıq etiwi múmkin.

Sud sistemasında nomerlestiriw jáne de keńeytirilip, puqaralarimizga sud bınasına kelip júrmesten, “onlayn” tártipte shaqırıq qılıw múmkinshiligi jaratıladı. Sonıń menen birge, puqaralar óz arzaların kórip shıǵıw procesin aralıqtan turıp gúzetip barıwı múmkin boladı.

Ekinshiden, jazoni jırlaw sistemasında adamgershilik principin keń qóllaw boyınsha jumıslar dawam ettiriladi. Atap aytqanda, xalıq aralıq standartlardan kelip shıǵıp, 25 mánzil-koloniyalar basqıshpa-basqısh qısqartiriladi.

Endigiden birinshi ret azatlıqtan juda etilgen shaxsqa berilgen jaza jeńilrog'i menen almastırılsa, ol mánzil-koloniyaga ótkerilmasdan, tuwrıdan-tuwrı probatsiya qadaǵalawına alınadı. Usı jeńillik nátiyjesinde házirde jaza ótip atırǵan 6 mıń shaxsqa óz máhellesi qadaǵalawı astında shańaraǵı qushaǵında bolıw múmkinshiligi jaratıladı.

Usınıń menen birge, jazoni jeńilrog'i menen almastırıw hám shártli azat etiw tuwrısında usınısnoma kirgiziw kepilligi jazoni jırlaw mákemelerinden jańa shólkemlestirilediǵan adamgershilik komissiyalarına ótkeriledi.

Úshinshiden, operativ-qıdırıw, tergew hám jazoni jırlaw salasında qiynoqlarning aldın alıw sistemasın tupten jetilistiriw zárúr. Bul jaǵdaylar ele da ushırasıp turǵanı, puqaralarda saldamlı kelispewshiliklerdi keltirip shıǵaray atırǵanı hám de mámleketimizdiń xalıq aralıq orınına unamsız tásir kórsetip atırǵanı da áyne haqıyqat.

Joqarı Jıynalıs palatalari, Insan huqıqları boyınsha milliy oray qiynoqlarning aldın alıw boyınsha Ombudsman wákilliklerin keńeytiw, sonıń menen birge, jámiyetshilik qadaǵalawın kúsheytiw maydanınan eki ay múddette óz usınısların islep shıǵıwı zárúr.