Yakka tartibdagi tadbirkorlarni soliqqa tortish

Yakka tartibdagi tadbirkorlarni soliqqa tortish 

Tayyorladi: Xodjaniyazov E.S.

O‘zbekiston Respublikasining Soliq kodeksiga muvofiq, yakka tartibdagi tadbirkorlar soliqlarni quyidagi tartibda to‘laydi:

Aslida tadbirkorlikni qo‘llab-quvvatlash uchun ularga alohida soliq imtiyozlari berish shart emas; ularni soliqdan ozod qilish ham kerak emas; tadbirkorni faqatgina sof foydadan soliqqa tortish tizimini joriy kilishning o‘zi kifoya. Bu tadbirkorlikdan tushgan daromadlarni soliqqa tortishning eng mantiqiy, jahon tajribasida o‘zini isbotlagan usuli hisoblanadi.

Shu o‘rinda “foyda” o‘zi nima degan bir savol tug‘iladi. Oddiy qilib aytganda foydaning formulasi quyidagicha: T – X = F/Z.

Bunda:

T = Tadbirkorlik faoliyatidan kelib tushgan barcha tushumlar; X = Tadbirkorlik faoliyati uchun qilingan barcha xarajatlar;  X F/Z = Foyda (agar natija ijobiy bo‘lsa)/ Ziyon (agar natija salbiy bo‘lsa).

Bunda, mahsulot va xizmat ko‘rsatishning asosiy xarajatlari, ish xaqi, ijara va shu bilan bog‘liq to‘lovlar, bank kredit foizi, transport xarajatlari, va hokazoni tadbirkorlik xarajatlari sifatida kiritishimiz mumkin. Foydani aniqlashda mazkur xarajatlarni tushumdan chegirib tashlashning asosiy sababi, bu xarajatlar tadbirkorlik faoliyati bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri bog‘liq, ularsiz daromad bo‘lmaydi.

Masalan fuqaro chakana savdo faoliyatini boshlab, dastlabki oy mobaynida qilgan tushum va xarajatlari quyidagilarni tashkil qildi: