Xalq ta`limi tizimida pisixalogik xizmat

Xalq ta`limi tizimida pisixalogik xizmat 

Inson faoliyati meyorda boshqarilishi maishiy, huquqiy, tibbiy texnik,bank va  boshqa  shu  tarzdagi  xizmat  turlariga  zarurat  sezadi.  Shular  singari  insonning o`zini-o`zi  boshqarishi,o`zini-o`zi  nazorat    etishini  taminlashda  psixologik  xizmat katta axamiyatga ega.      Psixologik  xizmat  masalalari  ishlab  chiqarishning  barcha  tarmoqlariga tibbiyotda kriminalistikada,beznisda, reklama va axborotlar tarqatishda, sportda va ta`lim tizimiga jadallik bilan kirib bormoqda. 

     Respublikamizda  ta`lim  tizimiga  psixologik  xizmat  keng    joriy  etilayotgan soxa  sifatida  qarash  mumkin.Ta`lim  tizimiga  psixologik  xizmatni  joriy    etish ta`lim-tarbiya  jarayonini  to`g`ri  tashkil  etish,  o`qituvchi  va  o`quvchi  shaxsini shakllanishini nazorat etish xulq-atvoridagi og`ishlarni oldini olish, o`quvchilarning  o`lashtirishi  va  aqliy  saviyasini  baxolash,  iqtidorli  va  aqliy taraqiyotidan  ortda  qolayotgan  o`quvchilarga  psixologik  yordam  ko`rsatish, pedagogik  jamoada    psixologik  muxitni  shakllantirish  va  shu  singari  bir  qator  ishlarni yo`lga  qo`yishi bilan  haraktirlanadi. Shu  bois    bu    soha  eng    izchil    yo`nalish  sifatida    psixiologik    tashxisni    yo`lga  qo`yish  kerak  bo`ladi. 

           Psixologik  tashxis      ta`lim    muassasalaridagi      mutaxasisning    ish  

faoliyatida  mo`ljal  olishga  va  psixologik xizmatning  boshqa  turlari  bo`yicha  

chora  tadbirlarni  belgilashga  yordam beradi.Buning  uchun  psixologik  tashxisni to`g`ri  tashkil  eta olish  kerak.

           Psixologik  tashxis yoki psixologik testlarni   joriy etish  bir asrdan ko`proq  

tarixiy  davrga ega.   Chunki,  ilk      psixologik  tashxis    vositalari    ham    ta`lim  muammolariga  qaratilganligi  bois (fransuz psixologlari  Beni  Simonning  “aqliy yoshni aniqlash” 

shkalasi)    u    insonning    tarixiy  taraqiyotning    keyingi    bosqichlarida    yangidan yangi  tashxis vositalariga zarurat sezmoqda. 

           Ta`limda    psixologik    tashxisni    joriy    etishning  murakkab  va  nozik tomonlari  bor. Hozirgi kunda ta`lim tizimida psixologik xizmatni yo`lga qo`yishda  amaliyotchi  psixologlar  tayyorlashga  aloxida  etibor berilmoqda. 

           Ularning  mutaxasis    sifatida  tayyorgarlik    darajasi    psixologik    xizmatni, xususan,  psixologik  tashxisni   tashkil  etishga  yetarlicha   tasir  ko`rsatadi.            Talim    muassasalarida    zexn  testlar(entiliktual  testlar)    dan      foydalanish eng  nozik  masalalardan  biri  sanaladi. Bunday  testlardan  foydalanish    mavjud  variantlarni  to`g`ridan to`g`ri  tadbiq  etish  emas,  ularning  qo`yilgan  maqsadni baxolashga  yordam   berishini  tekshirish  lozim  va so`ngra  qo`llash  maqsadga  muvofiq. 

           Aynan  o`quvchining  aqliy  saloxuyatini  yoki  o`qituvchini  shaxsiy  xususiyatlarini  tashxis  etish  zamirida   katta  mano  bor. Ushbu  ma`no   o`zining xaqiqiy    timsolini    hosil  qila  olishi    psixologik    xizmat    ko`rsatayotgan mutaxasisning  salohiyatiga  bog`liq  bo`ladi. 

Qisman    xato    ham    inson    taqdiri    va    qadr-qimmatiga    zarba    berishi  mumkin. Biz   shu  bois  ta`lim   tizimida  psixologik  tashxisni  tashkil etishda  bir   qator  holatlarni  inobatga  olish  kerak  deb  hisoblaymiz. 

           Shaxsni  kuzatish,o`rganish,u  bilan  Psixologik    tuzatish,  maslaxat  ishlarini olib  borish,  uning  u  yoki  bu  kasb    koriga  yaroqlilik  jihatlarini  maxsus  o`rganis, shaxsni har tomonlama rivojlantirish imkoniyatlarini aniqlash vashu kabi tadqiqot natijalariga  asoslangan    holda  manfatdor  shaxslarga    tegishli  tavsiyalar  berish, hozirgi  zamon  amaliy  psixalogiyasi  zimmasiga  yuklatilgan  asosiy    vazifalardan hisoblanadi  .  Bu  borada    dunyoning    rivojlangan  mamlakatlari  amaliyotchi psixologlari  faoliyatida o`rganishga, o`zlashtirishga arzigulik tajribalar to`plangan. 

           Agar  mazkur  masala  tarixiga  nazar  solgudek  bo`lsak  o`tmish  ajdodlarimiz tomonidan bu kabi ishlar  amalga oshirilganligining   shoxidi bo`lamiz . Masalan, sharqning  buyuk  mutafakkirlardan    biri    Nizomulmulk  o`zining    „Siyosatnoma“ (yoki  „Siyar  ul-  muluk“)  asarining  „Xos  va  avomni  qabul  qilish  haqida“  deb  nomlangan  faslida,  shaxsning  kasbiy  shakllanishi,  bu  borada  Somoniylar  davrida amalga  oshirilgan  tadbirlar  haqida  yozadi.  Uning    takidlashicha  bir  shaxsning xizmatga  qo`yish  uchun  7-8  yil  davomida  uni  o`rganish,  tayyorlash  ishlari  olib borilgan.  Bunday  „sinov“lardan  muvaffaqiyatli saralanib,      „ulug`  ishlar qo`lidan keladigan  bo`lganidan  so`ng“  u  tegishli  raxbarlik  yoki  boshqa  ma`suliyatli lavozimlarga qo`yilgan.