V. I. Prevedensev "Migraciya" deb keng manoda odamlarnıgn har qanday o'rin o'zgartirishlarini, tor manoda bo'lsa bitta o'rinnan ikkinchi o'ringa ko'chishi, ya'ni tamomila yoki belgili bitta muddatga yasash o'rnini o'

Migraciya (lotincha migration so'zidan olingan bo'lib, ko'chish, ko'chib o'tish manolarini bildiradi) - odamlardın o'zlar barqaror yasash o'rinlari tamomila yoki uzoq muddatga ma'muriylik hududiy chegarani kesib o'tib o'zgartirishiga aytiladi
L. YA. Ribakovskiy migraciya tushunchasin tushuntirishda, bu tushinchaning keng va tor manodagi ma'nosigan kelib chiqadi. Tor manide migraciya - aholıng yasash o'rnini o'zgartirish bilan aloqador bo'lgan ko'chishi. Keng manide - odamlarnıng har xil maxsatta va har xil vaqtga hududiy harakatlarini tushunadi
V. I. Prevedensev “Migraciya” - deb keng manoda odamlarnıgn har qanday o'rin o'zgartirishlarini, tor manoda bo'lsa bitta o'rinnan ikkinchi o'ringa ko'chishi, ya'ni tamomila yoki belgili bitta muddatga yasash o'rnini o'zgartirishi bilan aloqador bo'lgan harakatti aytishga bo'ladi.
Aholi migraciyası - bu odamlardın har xil sabab va omillardın sababdan o'zlar yasash va mehnat qilish o'rinlari ma'muriylik hududiy chegaradan o'tgan holda o'zgartirishi dir.
Migraciyaǵa tásir qiliuvchi faktorlar
Demografiyalıq iqtisodiy Ijtimoiylik Siyasiy Ekologiyalıq
Iqtisodiy omillar - Ahol migraciyasına ta'sir etuvchi omillar orasida iqtisodiy omillar eng muhimi hisoblanadi, sababi qolgan borlik omillar sooında iqtisodiy muammolarga aylanadi yoki iqtisodiy oqibatlarga olib keladi. Iqtisodiy omillar deganda har bitta mamlakattin iqtisodiy tiziminiıng mustahkamligi, uning o'sish saviyasi va rivojlanish hajmi tushuniladi
Damografiyalıq omillar. Aholining o'sish sur'ati, aholi soning ko'payishi yoki qisqarishi bilan aloqador bo'lgan omillar damografiyalıq omillar demakdir. Bunday omillardın qatoriga birinchi navbatda aholining tabiiyiy o'sish darajisini kirgizishimiz mumkin, sababi tabiiyiy osish migraciya jarayoniga ta'sir etish bn birga migraciyalıq jarayoning jadallashishiga da o'z navbatida, tabiiyiy osishga sabab bo'lishi múmk
Siyosiy omillar. Ayrim davlatlardagi siyosiy holatning barqaror bo'lmasliki, ularning iqtisodiy sharoitina ta'sir etib, mamlakatning ishchi kuchining chetga qaray oqimini keskin kuchaytiradi. Shu jumladan, har xil siyosiy krizis va urushlar sababdan majburiy migrantlarıng (qochoqlar, daportatsiya qilinganlar ) soninıng ko'payishiga olib keladi. Ekspertlarning malumotlariga qaraganda ǴMDA mamlakatlarinde xozirgi paytta 1, 8 mln. qoshhaqlar va majburiy migrantlar uchtalarıraydı
M. Q. Xoraxonov migraciya jarayonidagi ijtimoiylik omillarni odamlarning ilmiy tájriybesi va ma'lumotlilik saviyasi qanchalik yuqori bo'lsa, uning migraciyalıq harakati da (mobiligi) shu qadar tez bo'ladi va u ongli turda ixtisoslik tájriybesinen samarodor foydalanish mumkin bo'lgan o'rinni qidiradi. Shu bn birga, o'qish va kasblik tájriybelerin oshirishlik maqsadlari da ko'plab odamlarni, ayniqsa, yoshlarning migraciyalanıwına sababchi bo'ladi
Ekologik omillar. XX asrning o'rtalaridan migraciya omillarinıng safiga ekologik omillar ham jalb etildi va borgan sari uning hajmi borgan sari ortib barmoqta. Ekologik jihatdan o'z hayotiga xavf tug'diruvchi o'rinlardan odamlarning ko'chib ketishi tabiiyiy holat dir
Migratsiya hududiga kora
iSHKI MIGRATSIYA
tashqi MIGRATSIYA
Ichki migraciya – qandyda bir mamlakat, viloyat yoki ma'muriylik hududiy birlik ichida aholining bitta o'rinnan ikkinchi bitta o'ringa ko'chishi dir. Bu turdagi migraciya ham o'zlar navbatida, to'rt yo'nalishke bo'linadi : shaxardan -shaxarga, shaxardan-qishloqga, qishloqdan-shaxarga , qishloqdan-qishloqga
Sirtqi migraciya – aholining mamlakatten tashqariga , xususan, qoshni mamlakatlar yoki xorijiyga ko'chib ketishi yoki u yoqdan ko'chib kelishi dir
Immigraciya - bu mamlakatke xorijiyli fuqarolarning barqaror yasash yoki ishlash maqsadlarida ko'chib kelishi bo'lsa,
emmigraciya bu jarayonning qarama –qarshisi bo'lib, ya'ni qandayda bir mamlakatning fuqarolarınıong barqaror yasash yoki ishlash maqsadlarida xorijiyga chiqib ketishi.
Remmigraciya va reimmigraciya bo'lsa ko'chib kelgan yoki ko'chib ketganlarning qaytib kelishi va qaytib ketishi dir
Migratsiyanin’ maqsetine qaray tu’rleri
Barqaror Cirkulyar Mavsumlik Terbelmeli
Migratsiya muddatine qaray
Vaqtincha Barqaror Terbelmeli (moyatnik)

Хalqaro migraciya jarayonlarinda qonuniy va qonunsiz migraciya turlari ajıratıladı.

Qonuniy migraciya - bu odamların mavjud qonunchiliknı chetlap o'tmay mamlakatlik organlar tomonidan ro'yxatan o'tkazilgan va tegishli ruxsatnomalari bor bo'lgan holdagi ko'chishlar.
Qonunsiz migraciya - odamlardın mavjud qonunchiliktı chetlap o'tgan va mamlakatlik organlar tomonidan ro'yxatga olinmasdan, shuning bn birga kerakli hujjat va ruxsatsiz ko'chish.
Migratciya korsatkichlari
Migraciyanın absalyut va nisbiy sondagi ma'lumoti
Migraciyanın intensivligi yoki koeffisenti (har mın odamga qiyoslaganda)
Migraciya soldosı
Masalan, O'zbekstanga 2019 yilda 450000 odam kelgan, va o'sha yili 350000 odam O'zbekstannan chiqib ketgan V= Vi- Ve 450000-350000 =-100000
Keltiritgan matumotlar migraciyanıng absolyut ko'rsatkichlarini bildiradi
Ketganlardin intensivlilik koeffisienti
Mi - ketganlar soni ; P - o'rganilayotgan davrdagi aholining o'rtacha soni ; C - konstanta, 1000 odam (promille).
Kelgenlerdin intensivlik koefficenti
Mj – kelganlar soni ; P - o'rganilayotgan davrdagi aholining o'rtacha soni ; C - konstanta, 1000 odam (promille).

2019 yil O'zbekstanda ketganlarning intensivlik koeffisientin aniqlaymiz :

Kelgenlerning intensivligi koeffisenti:
O'zbekstanda 2019 yili aholining migraciyalıq osimi (10, 4 - 13, 4) =- 3, 0 odamni quragan, yoki migraciyalıq osim koeffisienti qarama-qarshi - 3, 0 % o ge teo bo'lgan

xalqaro migraciya va u undagi o'zgarishlar

Xalqaro migraciya bu odamlarning barqaror yashayotgan davlatidan boshqa davlatka ko'chishi demakdir. Odamlar orasida xalqaro migraciya 60 mno yil oldin boshlangan va bugunga qadar davom etmoqda. Xalqaro migraciya mamlakatlar orasida yuz beradigan migraciya hisoblanadi.
Uzoq muddatli immigrantlar soni dunyoda oxirgi 10 yil davomida juda kóbeymekte. Immigrantlardın soni 1965-yilda 75 millionnan, 1990-yilga kelib 120 million, 2006-yilda 190 millionga, 2019-yilda u 210 millionga ko'tarildi. Taxminan dunyo aholisiniıo 3% i uzoq muddatli immigrantlardı tashkil etadi. Bu foiz kichkina miqdor bo'lgani bilan g'oyat katta sonni keltirib chiqaradi (hisoblap ko'rayik)
Xalqaro migrantlardın turistlerden farqi, bu ularning qaytib kelib barqaror yashovchi o'rniniıng aniq emasligida . Odamlar boshqa mamlakatke turist yoki belgili bir muddatga ishga (diplomatlar) borganinda xaliqaro migrantlar deb hisoblanmaydi (Momipg. 2003). XX asrning immigrantları 4 to'daga bo'linadi :
qashaqlar ;  • baspana izlewshiler;  • burınǵı koloniyadagi migrantlar;  • rasalıq migrantlar.
XALÍQARo MIGRACIYA SHÓLKEMI
 SHÓLKEMLESTIRILGEN -1951- JÍL  AǴZA MÁMLEKETLER -126  ISKERLIGI DAWAMÍNDA 11 MILIONNAN ASLAM ADAMLARǴA JÁRDEM BERGEN DÚNYADAǴÍ En IRI SHÓLKEMLERDEN BIRI ESAPLANADÍ
Songi vaqtlarda AQSHta immigrantlarning ko'p bolimi Xitoydan kelgan. Xitoy ning geografik joylashishi AQSHtan uzoq bo'lishi migraciyanı qiyin va qimmatqa aylandiradı. 2000 va 2005-yillarda AQSHqa immigrantlar hisobidan 2, 8 million odamga ko'payishga ega bo'ldi. O'z o'rninida Meksika en katta 4 million odamga ziyonga ega bo'ldi. Xitoy shu ziyon hajmi bo'yicha ikkinchi o'rinni egallab 1, 9 million odamga ziyon ko'rdi. Ruxsatsiz immigraciya huquqiy tomondan taqiqlanadi
Amerika Qo'shma Shtatlarınıg xozirgi aholisiniıg 98% ten ortig'i immigrantlar yoki immigrantlardın avlodlari hisoblanadi. 2000-yilda Amerika Qo'shma Shtatlarınıg 4 million aholisi yoki 1, 5% i avvaldan Amerika hududida yashab kelgandan iborat. Amerikanıo 13 foiz aholisi boshqa davlatlarda tug'ilgan. Boshqa mamlakatlarga qiyosan bu en yuqori ko'rsatkich hisoblanadi.
Xalqaro mehnat migraciyasında hanuz siyosiy jarayonlar o'z ta'sirini yo'qotmagan : Xususan,
Rivojlangan mamlakatlarga iqtisodiy quyi rivojlangan davlatlardan «aqıllılar oqimı» yuksalib barmoqta; • mehnat migraciyasıda qatnashayotgan insonlarning asosiy bo'lagi rivojlanmagan mamlakatlarga to'g'ri keladi ; • xaliqaraliq mehnat migraciyasında lotareya tizimsi ham joriy etilgan bo'lib ulardan ayniqsa, AQSH katta foyda ko'radi. Xalqaro mehnat migraciyasın boshqaruvchi tashkilot Xalqaro mehnat muassasasi - deb atalıp, u hamma mehnat migraciyaların o'zlar ichiga qamrab oladi va ulardagi qonunchiliktı kuzatib tekshirib turadi
Miynet migraciyasi
Doimiy vaqtinsha Fasllik Moyatnikli
Dunyodagi en kichkina mamlakat bu Vatikan. Uning aholisi 825 odam (2019 j.) Ularni ko'plarining kelib chiqishi chet elli odamlardan iborat. Bu yerda mehnat qilayotgan aholiga fuqarolik beriladi. Ishlamasa fuqaroliktan chetlatiladi. Mamlakat kichkina bo'lganligi u yerda ko'chalarning otlari ham, manzillari da yo'qlar