Урок №1. Предмет астрономии. Роль астрономии в развитии цивилизации. Особенности методов познания в астрономии. Практическое применение астрономических исследований



Download 20,13 Kb.
Sana25.02.2022
Hajmi20,13 Kb.
#277957
TuriУрок
Bog'liq
Урок


Урок №1. Предмет астрономии. Роль астрономии в развитии цивилизации. Особенности методов познания в астрономии. Практическое применение астрономических исследований.
Астрономия - наука о строении, движении, происхождении и развитии небесных тел, их систем и всей Вселенной в целом.
Вселенная - максимально большая область пространства, включающая в себя все доступные для изучения небесные тела и их системы. Астрономия, как и все другие науки, возникла из практических потребностей человека: 
- потребность счета времени, ведение календаря;
- земледелие;
- ориентация на местности, находить дорогу по звездам, особенно мореплавателям;
- любознательность – разобраться в происходящих явлениях;
- забота о своей судьбе, породившая астрологию. 
Древние славяне почти не изучали звёздное небо. Причины этого:
1) почти полгода небо на Руси закрыто облаками и туманами;
2) в летнее время ночи очень светлые;
3)славяне долгое время были изолированы от народов, накопивших богатый наблюдательный материал. 
Славяне жили в основном в лесах и по берегам рек, которые давали массу вспомогательных ориентиров по сторонам горизонта: по растениям, по рельефу местности, по направлениям ветров (по сезонам) и т. д. Они иначе воспринимали мир, чем, например, жители южных широт с их открытым небом и пространством пустынь и степей или народы, населявшие морские берега, которые использовали знания звёздного неба в навигационных целях.
Наблюдения – основной источник знаний о небесных телах, процессах и явлениях происходящих во Вселенной.
Особенности астрономических наблюдений: 1) астрономические наблюдения в большинстве случаев пассивны по отношению к изучаемым объектам. Мы не можем активно влиять на небесные тела, ставить опыты (за исключением редких случаев), как это делают в физике, биологии, химии. Лишь использование космических аппаратов дало в этом отношении некоторые возможности.
2) Мы наблюдаем положение небесных тел и их движение с Земли, которая сама находится в движении. Поэтому вид неба для земного наблюдателя зависит не только от того, в каком месте Земли он находится, но и от того, в какое время суток и года он наблюдает. Например, когда у нас зимний день, в Южной Америке летняя ночь, и наоборот. Есть звезды, видимые лишь летом или зимой.
3) Все светила находятся от нас очень далеко, так далеко, что ни на глаз, ни в телескоп нельзя решить, какое из них ближе, какое дальше. Все они кажутся нам одинаково далекими. Поэтому при наблюдениях обычно выполняют угловые измерения и уже по ним часто делают выводы о линейных расстояниях и размерах тел. 
Наблюдения проводятся в специализированных учреждениях - обсерваториях, возникших еще на первом этапе развития астрономии до НЭ. Но настоящее астрономическое исследование началось с изобретением телескопа в 1609г. Телескоп – оптический прибор, увеличивающий угол зрения, под которым видны небесные тела и позволяющий собирать во много раз больше света, приходящего от светила, чем глаз наблюдателя. С помощью телескопов производят не только визуальные и фотографические наблюдения, но и фотоэлектрические и спектральные наблюдения. Фотографические наблюдения (перед визуальными) имеет преимущества:
1. Документальность – способность фиксировать происходящее явление и процессы и долгое время сохранять полученную информацию.
2. Моментальность – способность регистрировать кратковременные события.
3. Панорамность – способность запечатлеть одновременно несколько объектов.
4. Интегральность – способность накапливать свет от слабых источников.
5. Детальность – способность рассматривать детали объекта на изображении.
Последнее время на орбиту Земли выводятся телескопы и целые орбитальные обсерватории: (т.е. развиваются внеатмосферные наблюдения).
Значение астрономии в народном хозяйстве:
- Ориентирование по звездам для определения сторон горизонта;
- Навигация (мореходство, авиация, космонавтика) - искусство прокладывать путь по звездам;
- Исследование Вселенной с целью понять прошлое и спрогнозировать будущее;
- Космонавтика:
- Исследование Земли с целью сохранения ее уникальной природы;
- Получение материалов, которые невозможно получение в земных условиях;
- Прогноз погоды и предсказание стихийных бедствий;
- Спасение терпящих бедствие судов;
- Исследования других планет для прогнозирования развития Земли.

Dars raqami 1. Astronomiya mavzusi. Sivilizatsiya rivojlanishida astronomiyaning o'rni. Astronomiyada bilish usullarining xususiyatlari. Astronomik tadqiqotlarning amaliy qo'llanilishi.



Astronomiya - bu samoviy jismlarning tuzilishi, harakati, kelib chiqishi va rivojlanishi haqidagi fan, ularning tizimlari va umuman olam.
Olam - bu kosmosning eng katta maydoni, shu jumladan, barcha osmon jismlari va ularning tizimlarini o'rganish uchun. Astronomiya, boshqa barcha fanlar singari, insonning amaliy ehtiyojlaridan kelib chiqqan:
- vaqtni hisoblash, taqvimni boshqarish zarurati;
- qishloq xo'jaligi;
- er yuzida yo'nalish, yulduzlar, ayniqsa dengizchilarga yo'l topish;
- qiziquvchanlik - nima bo'layotganini tushunish;
- astrologiyani tug'dirgan o'z taqdiriga g'amxo'rlik qilish.
Qadimgi slavyanlar yulduzli osmonni deyarli o'rganmaganlar. Buning sabablari:
1) deyarli yarim yil davomida Rossiyada osmon bulutlar va tumanlar bilan qoplangan;
2) yozda tunlar juda yorug ';
3) slavyanlar uzoq vaqt davomida boy kuzatuv materiallarini to'plagan xalqlardan ajratilgan.
Slavlar asosan o'rmonlarda va daryo bo'yida yashaganlar, ufqning yon tomonlarida ko'plab yordamchi joylarni ta'minlagan: o'simliklar, erlar, shamollar yo'nalishlari bo'yicha (fasllar bo'yicha) va boshqalar. Dunyo, masalan, ochiq osmonli, cho'l va dashtli janubiy kengliklarning aholisi yoki dengiz qirg'og'ida yashagan, yulduzli osmon haqidagi bilimlarni navigatsiya maqsadlarida ishlatgan.
Kuzatishlar - bu koinotda sodir bo'layotgan samoviy jismlar, jarayonlar va hodisalar haqidagi bilimlarning asosiy manbai.
Astronomik kuzatuvlarning xususiyatlari: 1) astronomik kuzatishlar ko'p hollarda o'rganilayotgan ob'ektlarga nisbatan passiv bo'ladi. Biz fizika, biologiya, kimyo kabi samoviy jismlarga faol ta'sir o'tkaza olmaymiz, tajribalar o'tkaza olmaymiz (kamdan -kam hollar bundan mustasno). Faqat kosmik kemalardan foydalanish bu borada ba'zi imkoniyatlarni yaratdi.
2) Biz samoviy jismlarning holatini va ularning harakatda bo'lgan Yerdan harakatini kuzatamiz. Shuning uchun, quruqlikdagi kuzatuvchi uchun osmonning ko'rinishi nafaqat u Yerning qayerida, balki u kun va yilning qaysi vaqtini kuzatishiga ham bog'liq. Masalan, bizda qish kuni bo'lsa, bu Janubiy Amerikada yozgi kechadir va aksincha. Yulduzlar faqat yozda yoki qishda ko'rinadi.
3) Yoritgichlarning barchasi bizdan juda uzoqda, shunchalik uzoqki, ko'z bilan ham, teleskop orqali ham qaysi biri yaqinroq, qaysi biri uzoqroq bo'lishini hal qilib bo'lmaydi. Ularning hammasi bizga bir xil masofada ko'rinadi. Shuning uchun, kuzatishlar paytida, odatda, burchak o'lchovlari o'tkaziladi va ulardan ko'pincha jismlarning chiziqli masofalari va o'lchamlari to'g'risida xulosalar chiqariladi.
Kuzatishlar astronomiya rivojlanishining birinchi bosqichida SHdan oldin paydo bo'lgan ixtisoslashtirilgan muassasalarda - rasadxonalarda o'tkaziladi. Ammo haqiqiy astronomik tadqiqotlar 1609 yilda teleskop ixtiro qilinishi bilan boshlandi. Teleskop - bu ko'rish burchagini oshiradigan optik qurilma, uning ostida osmon jismlari ko'rinadi va yulduzdan kuzatuvchining ko'ziga qaraganda bir necha barobar ko'proq yorug'lik to'plashga imkon beradi. Teleskoplar yordamida nafaqat vizual va fotografik kuzatishlar, balki fotoelektrik va spektral kuzatuvlar ham amalga oshiriladi. Vizual kuzatuvning afzalliklari bor:
1. Hujjatlar - sodir bo'layotgan hodisa va jarayonlarni qayd etish va olingan ma'lumotlarni uzoq vaqt saqlash qobiliyati.
2. Momentallik - qisqa muddatli hodisalarni ro'yxatga olish qobiliyati.
3. Panoramik - bir vaqtning o'zida bir nechta ob'ektni suratga olish qobiliyati.
4. Integrallik - zaif manbalardan yorug'lik to'plash qobiliyati.
5. Detal - tasvirdagi ob'ekt tafsilotlarini ko'rish qobiliyati.
Yaqinda teleskoplar va butun orbital rasadxonalar Yer orbitasiga chiqarildi: (ya'ni, atmosferadan tashqari kuzatuvlar ishlab chiqilmoqda).
Astronomiyaning milliy iqtisodiyotdagi ahamiyati:
- yulduzlarning ufq tomonlarini aniqlashga yo'naltirilishi;
- navigatsiya (navigatsiya, aviatsiya, kosmonavtika) - yulduzlarni sayohat qilish san'ati;
- o'tmishni tushunish va kelajakni bashorat qilish uchun olamni o'rganish;
- Astronavtika:
- Yerni o'ziga xos tabiatini saqlab qolish maqsadida tadqiq qilish;
- quruqlik sharoitida olish mumkin bo'lmagan materiallarni olish;
- ob -havo ma'lumoti va tabiiy ofatlarni bashorat qilish;
- halokatga uchragan kemalarni qutqarish;
- Erning rivojlanishini taxmin qilish uchun boshqa sayyoralarni o'rganish.
Download 20,13 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish