Tuproqning ekalogik holati Umurzoqulova Begoyim

Tuproqning ekalogik holati

Umurzoqulova Begoyim

Tuproq tabiiy mahsulot sifatida turli xil mahsulotlar va xizmatlarning manbai hisoblanadi. Tuproq hayotiy faoliyatni qo'llab-quvvatlashda ishlatiladigan eng muhim ishlab chiqarish usuli hisoblanadi, o'simlik mahsulotlari manbai, biologik xilma-xillikning hayot manbai, barcha abiotik va biotik omillarning boshpanasi. Bu muqaddas va milliy qadriyatdir.
O'simlik ozuqa ulushiga 80 ta'sir ko'rsatadigan tuproq juda yuqori tabiiy hosilga ega. Tuzilishi, elementlari, xususiyatlari, tizimliligi, hosildorligi va ularning xususiyatlariga mos naslchilik choralari kabi ma'lumotlarni aniqlash tuproqshunoslik yordamida amalga oshiriladi.O'simlik hayotida muhim bo'lgan tuproq elementlari ekologik jihatdan juda muhimdir. Tuproq tarkibidagi suyuqlik va gazlarning miqdori, pedogenetik jarayonlarning amalga oshirilishi va tuproqni tashkil etuvchi omillar sinchkovlik bilan tekshiriladi. Tuproqni hosil qiluvchi omillar; iqlim, namlik, harorat, ota-ona materiallari, topografiya, organizmlarning mavjudligi va vaqt.
Tuproq resurslarining ifloslanishi.
Insonning tuproqqa ijobiy va salbiy ta'siri ajratiladi. Ijobiy ta'siriga tuproq hosildorligini oshirish, yerlarning holatini yaxshilash, yashil o'simliklar ekish, daraxtzorlar tashkil etish, tabiiy o'g'itlar berish va hokazolar kiradi.
Salbiy ta'siriga, shaharlar qurilishi, atrof-muhitning ifloslanishi, agrotexnik tadbirlar talabga javob bermasligi, gidrotexnika tadbirlarining noto'g'ri yo'lga qo'yilishi, kimyoviy moddalardan me'yordan ortiq ishlatilishi, yaylovlarga chorva mollarini boqish, o'rmon va to'qaylarni qirqib yuborish va b.q ta'siri oqibatida yerlar yaroqsiz holga keladi.Yеr inson uchun bebaho boyliklar, ammo inson bu boylikni saqlashni, undan oqilona foydalanishni hozirga qadar mukammal egallagan emas.Yerga nisbatan noto'g'ri munosabatda bo'lish tufayli hozirgacha 20 mln. kv.km unumdor yerning strukturasi buzilib, yaroqsiz holga kelib qoldi. Bu hozir foydalanib kelinayotgan erdan qariyb ikki baravar ko'p.
Yuksak taraqqiy etgan Yaponiya va G'arbiy Yevropa davlatlarida har bir metr yerni dengizga shag'al, tuproq to'kib o'zlashtirib olayotgan bo'lsalar, bizda esa har yili minglab gektar unumdor yer sho'rlantirib yaroqsiz holga keltirmoqdamiz.