Toshkent Pediatriya Tibbiyot institute 2-pediatriya va Tibbiy biologiya fakulteti talabasi Shamsiddinova Muslima

Toshkent Pediatriya Tibbiyot instituti II Pediatriya va tibbiy biologiya fakulteti talabasi Xamidov Sardor

Mavzu: Najas tahlilining diagnostik ahamiyati.

Koprogramma Bolalarda najasni tahlil qilish

Koprogramma- oshqozon -ichak traktining ovqat hazm qilish qobiliyatini baholash va ko'plab kasalliklarni aniqlash imkonini beruvchi muhim va qulay keng qamrovli tadqiqot.

• Koprogramma uchun najas tahlilini qanday to'g'ri o'tkazish kerak?
• Ma'lumki, najas ovqat hazm qilishning yakuniy mahsulotidir, shuning uchun bu ularning tabiatiga bog'liq. Ba'zi ovqatlar bizning tadqiqotimizning normal ishlashiga xalaqit berishi mumkin, masalan:
• Qabziyat yoki diareyaga olib kelishi mumkin bo'lgan ovqatlar
• rang berish xususiyatiga ega mahsulotlar.

Shuning uchun, najasni nazorat qilishdan ikki -uch kun oldin, bunday ovqatlardan tashqari dietaga rioya qilishimiz kerak:
yashil sabzavotlar;
pomidor, bolgar qalampir sabzi;
baliq va go'sht mahsulotlari.
kartoshka pyuresi;
sut mahsulotlari;
bo'tqa;
Oq non;
Sariyog’;
oz miqdorda meva.
Bundan tashqari, 1-2 kun oldin vitamin va mineral komplekslarni o'z ichiga olgan dori-darmonlarni qabul qilinmagan bo’lishi kerak.
Ushbu tahlilning zaruriy sharti:Najasni yig'ishdan oldin, perineal joyni yaxshilab yuvib tashlash.
shuningdek, najasda siydik aralashmalari yo'qligini tekshirish kerak.
Najas spatula bilan germetik yopiq vintli qopqoqli toza va quruq idishga yig'iladi. Miqdori taxminan 1-2 choy qoshiq bo'lishi kerak. Dorixonada qopqog'i bo'lgan maxsus steril plastik idishdan foydalaniladi.
Najas olish uchun maqbul vaqt ertalab hisoblanadi, uni darhol laboratoriyaga yetkazib berish kerak. Agar buning iloji bo'lmasa, tadqiqot uchun steril idishda 8-12 soatdan ko'p bo'lmagan vaqt davomida muzlatgichda saqlab keyin tezda yetqazish kerak.
Najasni kimyoviy tekshirish
Kimyoviy tadqiqotlar ekspres usul yordamida sinovli chiziqlar yordamida amalga oshirilishi mumkin. Najasni kimyoviy tahlil qilish oqsil, yashirin qon, bilirubin, sterkobilin va pH qiymatini aniqlashni o'z ichiga oladi.

Sog'lom odamning najasida oqsil yo'q. Ushbu elementni aniqlash yallig'lanish, qon ketish yoki najasda hazm qilinmagan oziq-ovqat oqsillari mavjudligini ko'rsatadi.

• oshqozon (saraton, oshqozon yarasi, gastrit);
• ingichka ichak (duodenit, enterit, oshqozon yarasi, saraton, çölyak kasalligi);
• yo'g'on ichak (kolit, polip, saraton, yuqori sekretsiya funktsiyasi, disbiyoz);
• rektum (proktit, saraton, gemorroy, yoriqlar).

Najasni tekshirish natijalari materialni yig‘ib olishga ko‘p jihatdan bog‘liq. Najas defekatsiyadan kechi bilan 8—12 soat keyin tekshirilishi kerak. Material toza, quruq idishga olinadi. Najasni unda gijja tuxumlari, qon sterkobilin bor-yo‘qligini tekshirish uchun material olinganida parafinlangan stakanchalardan foydalanish maqsadiga muvofiq bo‘lsa, ovqatning nechog‘liq hazm bo‘lganligini aniqlash uchun defekatsiyada chiqqan hamma najasni yig‘ib olish kerak bo‘lganida kattagina shisha idish ishlatish lozim.
Bir qancha hollarda koprologik tekshirish oldidan bemorni maxsus tayyorlash zarur bo‘ladi. Tekshirishdan maqsad yashirin qon borligini aniqlash bo‘lsa, uni aniqlashga qaratilgan reaksiyaga ko‘rsata oladigan masalliqlarni uch kungacha ovqatga ishlatmaslik kerak. Go‘sht, baliq, ko‘k sabzavotlarning hamma turlari, pomi- dorlar ana shunday masalliqlardir. Huqnadan va surgi dori ichilganidan keyin, shamchalar holidagi dorilar qo‘yilganidan so‘ng kanakunjut moyi yoki vazelin moyi hamda axlatning rangini o‘zgartiradigan dorilar (temir, vismut, bariy) ichilganidan keyin tekshirishga axlat yuborish yaramaydi.
Najasni tekshirish makroskopik, mikroskopik, kimyoviy va bakteriologik tekshirishga bo‘linadi. Makroskopik tekshirishda axlat­ning konsistensiyasi va shakliga, rangiga, hidiga, hazm bo‘lmay qolgan ovqat qoldiqlari va patologik aralashmalar bor-yo‘qligiga ahamiyat beriladi.
Me’yorda najas zichroq konsistensiyaga (tarkibida 80—85 % suv bor), silindrsimon shaklga ega bo‘ladi. Ichak peristaltikasining zo‘rayishi suv so‘rilishining buzilishiga olib keladi, shuning natijasida najas bo‘tqasimon, shaklsiz bo‘lib qoladi. Ich qotib ketganda axlat kichik-kichik qattiq qumaloqlar ko‘rinishida tushishi mumkin. Qo‘y qumalog‘i deb shuni aytiladi. Najasning tasmasimon bo‘lishi to‘g‘ri ichakda to‘siq (o‘sma, poliplar, sfinkter spazmi) borligiga aloqador bo‘lishi mumkin. Najas, odatda, qo‘ng‘iroq-jigarrang tusda bo‘ladi, bu — ichak mikroflorasi ta’sirida bilirubindan hosil bo‘ladigan pig- ment-sterkobilin borligiga bog‘liq.

E’tiboringiz uchun tashakkur!

E’tiboringiz uchun tashakkur!