Toshkent davlat agrar universiteti biznesga kirish

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
TOSHKENT DAVLAT AGRAR UNIVERSITETI
BIZNESGA KIRISH

TA'LIM YO’NALISHI:

60310100

- IQTISODIYOT (QISHLOQ XO’JALIGIDA)

6-mavzu.
INSON RESURSLARINI BOSHQARISH, XODIMLAR ISH FAOLIYATINI BAHOLASH USULLARI

Reja

• Tashkilotlarda inson resurslari bilan ishlash
• Inson resurslarini boshqarishning xuquqiy asoslari
• Firmaning inson resurslariga bo‘lgan ehtiyojini aniqlash
• Xodimlarni ishga jalb etish manbaalari

1.Tashkilotlarda inson resurslari bilan ishlash
Yaxshi ishlovchilarni izlab topish va ularni ushlab turish hozirgi zamon menejerlarining asosiy vazifalaridan biri hisoblanadi. Tashkilotning xodimlari bu uning raqobat ustunligining bosh manbayidir, chunki kompaniya ishining natijalari ularga to‘g‘ridan to‘g‘ri bog‘liq, inson resurslari bo‘yicha menejerlar esa ushbu manbani to‘ldirib turish va rivojlantirishda muhim rol o‘ynaydi. Inson resurlarini boshqarish, deganda tashkilotning maqsadlariga erishish uchun odamlarning qobiliyatlaridan samarali va unumli foydalanishni ta’minlaydigan rasmiy (formal) tizimlarni ishlab chiqish va qo‘llash tushuniladi. Menejerlar kerakli odamlarni izlab topishi, ularni eng samarali holda mehnat qilishlari mumkin bo‘lgan pozitsiyalarga qo‘yishlari hamda ular kompaniyaning muvafaqqiyatiga qo‘shadigan hissasini oshirib borishlari uchun ularning bilim va ko‘nikmalarini rivojlantirish kerak.
Yirik korxonalar inson resurslarini boshqarish bo‘yicha xodimlarni qog‘ozbozlik ishlaridan ozod qilib, ularga strategik masalalar bilan shug‘ullanish imkoniyatini bergan holda kadrlarning hisobini olib borish bo‘yicha mashaqqatli operatsiyalarni mustaqil firmalarga o‘tkazish uchun tobora ko‘proq murojaat qilmoqdalar.
tizimiga integratsiya qiladi, uni strategik ko‘rsatmalar va korporativ madaniyat bilan, shuningdek, ilmiy tadqiqot ishlari, ishlab chiqarish, sotuv, sifatni oshirish va h.k.ni rejalashtirish bilan bog‘laydi:
•ish bilan bandlikni tartibga solish, ish o‘rinlarini rejalashtirish, kadrlar tanlash va joylashtirishni tashkil qilish, ishlar mazmunini bashorat qilish, tayyorlash, mukofotlash va boshqalar bo‘yicha doimiy va dasturiy chora-tadbirlar kengaytirilgan tizimini qamrab oladi:
• xodimlarning professional xislatlari va sifatlarini, shuningdek, ularning faoliyat natijalarini batafsil hisobga olini ko‘zda tutadi (jumladan, axborot tizimlarida);
•firma xodimlari va ularning oila a’zolari bilan targ‘ibot va tarbiya ishlarini ko‘zda tutadi;
Keyingi vaqtda O‘zbekistonda tadbirkorlik faoliyatining konsalting (maslahat) turi rivojlanmoqda. Bu tadbirkorlik turi ko‘p yo‘nalishlardan iborat bo‘lib, kelajakda yaxshi rivojlanib ketishiga jahon iqtisodiyoti taraqqiyoti guvohlik beradi. Ishlab chiqarish tadbirkorligining mohiyati. Tadbirkorlik faoliyati turlari nisbatan mustaqil bo‘lib, bir-birini to‘ldirib keladi. Innovatsion, ilmiy-texnik faoliyat, tovarlarni bevosita ishlab chiqarish, xizmat ko‘rsatish va shu sohadagi axborot bilan ishlash faoliyati ishlab chiqarish tadbirkorligiga kiradi. Ishlab chiqarish bilan shug‘ullanmoqchi bo‘lgan har bir ishbilarmon tadbirkorlik faoliyatining qaysi turi bilan shug‘ullanishini, qanaqa mahsulot ishlab chiqarishini, qanday xizmat ko‘rsatishini oldindan belgilab olishi lozim. Shu ish amalga oshgandan keyin tadbirkor marketing bilan shug‘ullanadi.
•firmada boshqaruvni direktorlar kengashi a’zolaridan biri yoki vitse-prezidentlardan biri qo‘lida mujassam etadi, shuningdek, kadrlar ishi mexanizmini takomillashtiri bo‘yicha chora-tadbirlarni amalga oshiradi. Inson resurslarini boshqarish tizimiga qo‘yiladigan eng muhim shartlar:
•tizimni shakllantirishda ham tarmoq xarakteridagi, ham muayyan tashkilotning o‘ziga xos xususiyatlari hisobga olinishi zarur;
•tizim kompleksli xarakterga ega bo‘lishi, ya’ni zarur elementlar – bazaviy strategiya, operatsion quyitizimlar va resusrlar ta’minoti blokini o‘z ichiga olishi lozim;
•tizim faoliyati tashkilot boshqaruvining barcha darajalarida ta’minlanishi lozim (butun tashkilot, strukturali bo‘linmalar, alohida ijrochilar);
•tizimni ishlab chiqish bosqichida bir tomondan, uning asosiy elementlari statiklik (ya’ni barqarorlik) zaruriy darajasi, boshqa tomondan esa – ularnig ichki va tashqi muhitning bashorat qilinadigan o‘zgarishlarga moslashuvchanlik yuqori darajasi oqilona uyg‘unlashuvi ta’minlanishi lozim;