Baholash ob’yektlari va mavzu bo’yicha standartlar to’plamining tuzatilishi uzoq vaqt davomida baholash samaradorligini isboti sifatiga e’tirof etishi – baholash natijalarining talqini eng aniq deb baholanadigan darajada.
(AERA, APA, va NCME, 1999; Ananda, 2003; Impara, 2001; Resnick et al., 2003; Webb, 1997b)
An‘anaviy
sozlash usullari
Rivojlanish ketma-ketligi
Ekspert fikri– Baho va standartlar tasdiqlagandan keyin qo’llanilasi (Komitet tomonidan qadamma-qadam)
Hujjatlar tahlili – kodlash tizimi, uning mazmuni, tuzilishi yordamida tahlil asosida standart va baholar kodlash tizimi, uning mazmuni, tuzilishi yordamida standart va baholar tahlili hujjatlari
Sozlashning yetakchi modellari
1. Webb modeli (mundarija, tenglik va haqqoniylik asosida
Pedagogik xulosalar sistema qo‘llanilishi )
2. Qabul qilingan o‘quv rejaning tadqiqot modeli (standart va baholar mavzular mundarijasi va ta‘lim talabiga muvofiq toifalanadi)
3. Yutuqlar modeli (elementlarni rivojlanishidagi malaka oshirishda testlardagi bo‘shliqlarning tahlili)
3. Sozlamalar statistikasida uning reytinglararo ishonchliligini o‘lchash mumkin
1 kun bilim darajasi mosligi va guruhlar elementlariga;
1 oy hisobot va tahlilga;
Uebb sozlash modeli qo‘llashda tahlil va sozlash ikki qismga bo‘linadi:
1-qismda, maqsad va standartlarda bilim darajasi pog‘onalarida konsensusga (bir fikrga kelish)ga erishish;
2-qismda tadqiqotchilar testlarni bilim darajasini standartga moslab kodlaydi va testlarning har bir elementini qo‘yilgan maqsadga mosligini aniqlaydi.
Yutuqlar modeli
1. Tadqiqotchilar xulosalar chiqarib berishi kerak;
2.To‘liq ko‘rinishi
3. Texnik hisobotlar berish.
Umumlashtirish
Hisobot
Webb modeli
kriteriyalari
Toifalarning muvofiqligi – bu umumiy ko‘rsatkich bo‘lib, bu testlar har bir standartning mazmunini o‘z ichiga olgan elementlarini biriktiradi;
Bilim teranligining mosligi– bu ko‘rsatkich shu ko‘rsatilgan standartlarni testdan o‘tish mosligini, ilmiy qobiliyatini, bajarishi va bilishi kerak bo‘lgan standartlarning mosligini tekshiradi;
Bilimlar diapazoni mosligi–bu ko‘rsatkich talabaning bilim hajmi, so‘rayotgan bilim hajmiga nisbatan muvofiqligini tekshiradi, talaba test elementlariga to‘g‘ri javob berishi kerak;
Reprezentativlik balansi– daraja, bir qatordagi standartdagi testlarning boshqa maqsadli testga nisbatan nisbiyligi.
Treningning o‘tkazilishi
Har bir standart uchun bilim teranligi
Testning o‘tkazilishi
Har bir element baholanadi va bilim teranligi pog‘onasi aniqlanadi
Agar standartlar va testlat bir hil tarkibga ega bo’lsa, standartlarning umumiy ko’rsatgichini ifodalaydi
Bu mezon baholaydi, asosan, tadqiqotchilarga testni tarkibiga muvofiqligini o‘lchash imkonini beradi;
Taqrizchilar o‘z kasbiy tafakkuridan foydalanib va Webb prinsipiga asoslanib, har bir standartning o‘lchanilayotgan mundarijasidagi eng kamida 6 ta savolni standart va testlarning toifalar mosligini yaxshi ko‘rsatkichliligini aniqlaydi.
Bilimlar teranligining mosligi
Standartlar mundarijasida ko‘rsatilganidek, talaba bilishi va bajarishi hamda fikrlashi kerak bo‘lgan testdagi sozlamalarni kontent standartlari bilan test elementlarining mosligini ko‘rsatib beradi;
Bilim teranligidagi standartlarning 50%dan kam bo‘lmagan standartlarga mos darajada yoki undan baland darajada bo‘lishi kerak.
Bilimlar muvofiqligi
Talaba standart bilan bog‘liq test savoliga to‘g‘ri javob berish uchun bilimlar hajmidan kutilayotgan natijaning standartga muvofiqligini bilish qobiliyatiga ega bo‘lishi kerak;
Bilimlar diapazonining maqbulligi testdagi savol standart bilan eng kamida 50%dan kam bo‘lmagan holda tuzilishi kerak
Bir standartning boshqasiga qaysi darajada e‘tibor berilayotganini ko‘rsatiladi. Test savollarining baholarni taqsimlash uchun indeksdan foydalaniladi. Bu indeks faqat baholashdagi bir elementga ega standartga mos maqsad qo‘yiladi;
Bu tadqiqotlardagi indeks so‘rovnoma qismi standartning bir bo‘lagi farqi hisoblanadi.(Maqbul tarkibga savolning mosligi)
0,6 dan 0,7 gacha indeks diapazoni reprezentativlik balansi mezonlari mo‘tadil olinganligiga rioya qilinganligini ko‘rsatadi.
