|
Qosimbetov.L
Farmaciya 226
O'ZBETINSHE JUMIS
Tema: Mikroorganimlar fiziologik toparlari: rikketsiyalar,
aktinomisetlar, xlamidiylar, mikoplazmalar, zamariqlar,
RIKKECIYALAR
Etiologiyasi. Taspali tif qozdiriwshisi —
Provachek rikketsiyasi perde menen
oralǵan, háreketsiz, mayda
mikroorganizm bolıp, nawqas qan
tamırlarınıń endoteliy kletkalarında tabıladı.
Rikketsiyalar bıyt organizminde, aq
tıshqanlar ókpe toqımasında hám
rawajlanıp atırǵan tawıq embrionında
ko’beyedi. Rikketsiyalar tómen
temperaturada bir neshe jıl, bittin’
qaldiqlarinda bir neshe ayǵasha tiri
saqlanadı. Joqarı temperatura, ızǵarlıq
hám dezinfekciyalawshielementler
tásirinde tez nabid boladı.
Epidemiologiyası. Keselliktiń birden-bir
deregi nawqas adam esaplanadı. Ol
keselliktiń jasırın dáwiri aqırınan baslap,
tap dene temperaturası normal
bolǵandan keyin taǵı 2 kún (geyde 10
kún) múddet dawamında qáwipli boladı.
Sol dáwirde nawqas qanın so'rig’an bıyt,
ishegindegi epitelial kletkalarda
rikketsiyalar 4-5 kún dawamında
kóbeygeninen keyinǵana basqalarǵa
juqtırıw qábiletli boladı. Sonlıqtan, nawqas
keselliktiń dáslepki 5 kúninde
emlewxanaǵa jatqizilip, epidemiyalıq
oshaqta tezlik penen dezinseksiya
(bıytlardı joytıw ) jumısları ótkerilse, bul
oshaqta jańa keselleniw halları bolmaydı.
Выступайте уверенно с личным экраном для
чтения своих заметок, просмотра таймера и
предпросмотра следующих слайдов.
Patogenezi. Qanǵa túsken rikketsiyalar
mayda qan tamırlar (arteriollar, kapillarlar)
endoteliyasiga kirip, jaralaydı. Aqıbette
xamma aǵzalarda, kóbirek MNS hám
ásirese uzinsha miyde, búyrek ústi bezi,
teri hám de júrek-tamır sistemasında
salmaqli ózgerisler (menińoensefagit,
miokardit, vaskulit) júzege keledi. Búyrek
ústi bezine qan quyıladı. Rikketsiyalardan
bóleklengen endotoksin ulıwma
intoksikatsiyani (tif xolatini) júzege keltirip,
áwele oraylıq hám vegetativ nerv
sistemasına, júrek qan tamırlar sisteması
hám basqa aǵzalarǵa tásir etip, olardıń
iskerligin aynıwına alıp keledi
Keselliktiń jasırın dáwiri — ortasha eki
hápte, geyde ol 7 kunge shekem
qısqarıwı yamasa 23 kunge shekem
sozılıwı múmkin.Keselliktiń tiykarınan
sporali, jeńil hám abortiv keshiwi
gu’zetiledi. Kópshilik rawajlang’an
mámleketlerde, atap aytqanda biziń
jurtımızda xam epidemiyalıq taspali tif
tamamlanılǵan kesellik esaplanadi.
Onıń sporadik túri, yaǵnıy Brill keselligi
axyon-hár waqıttada ushırasıp turadı.
Klinika si. Taspali tifning keshiwinde 4 dáwir
parıq etedi: 1) jasırın, 2) baslanǵısh, 3) háwij
alǵan dáwir, 4) tawır bolıw dáwiri.
Mikoplazmalar viruslarǵa jaqın
mikroorganizmler bolıp, olar -polimorf,
yag'niy túrli formadaǵı mikroorganizmler,
ju'da' mayda (0, 1- 1 mikron) haqiqiy
bakteriyalardan qabıǵındaǵı diywaldıń joq
ekenligi menen parıq etedi. Olar spora payda
etpeydi, bakteriyalı filtrden ótedi. Sol sebepli
de olar bakteriya hám viruslardıń aralıǵindaǵı
mikroorganizmler bolıp tabıladı. Olarda
haqıyqıy qabıqtıń ornına úsh qabatli
lipoprotein membrana qáliplesken.
Mikoplazmalardin' viruslardan ayırmashılıǵı
olardın' dúzilisi kletka dúzilisine jaqın hám
jasalma azıq ortaliqlarda ósedi, hám de
olardıń quramı RNK hám DNK dan ibarat
esaplanadi.
Mikoplazmanin' adamlarǵa
tásiretetuǵın eńkeń tarqalǵantúrlerinen
biribul Mikoplazmapnevmoniyası. Bul
birinshináwbette dem alıw
jollarınińızǵar silekeyqabatlarınahújim
etedihám júriwpnevmoniyasınkeltirip
shıǵaradı. Bul bakteriyaádette
adamnanadamǵa jug'adi.
Haywanlardanadamǵa juǵıwıkemnen-
kem ushraydı.
МИКОПЛАЗМЫ
Forması kokk tárizli bolıp, bakteriyalı filtrden
ótedi hám ápiwayı bóliniw jolı menen
kóbeyedi. Olar izotonik eritpelerde hám
gipertonik ortalıqta ósedi; ósiw faktorı —
purin, pirimidin, lipidli azıq ortalıqlar о’sedi.
Spora payda etpeydi, háreketsiz, Gramm (-) ,
fakultativ anaerob, L. Paster anıqlaǵan.
Aktinomitsetlar, nursimon zamarıqlar –
shaxlang’an kletkalar yamasa giflerdi payda
etiwshi bakteriyalar. Olar dúzilisinde zamarıqlarǵa
tán ayrıqshalıqlar da bar. Aktinomitsetlarga
Aktinomitsetlar mikobakteriyalar, streptomitsetlar
hám basqa kiredi; 700 ge jaqın túri bar.
Aktinomitsetlar substratdan nursimon ósip shıqqan
jińishke 78 jipshelerden ibarat (nursimon zamarıq
atı sonnan kelip shıqqan ). Jipshe (miseliy)
shaxlarinin’ ushinda sporalari boladı.
Aktinomitsetlar sol sporalardan ko’biyedi. Topıraq,
suw háwizleri, hawa hám ósimlik qaldıqlarında
ushraydı. Geyparaları adam hám haywanlarda
(aktinomikoz, tuberkulyoz, difteriya), sonıń menen
birge ósimliklerde parazitlik etedi. Antibiotiklarni
payda etiwshi túrleri (tiykarınan, streptomitsetlar),
pigmentler, vitaminlar hám formasından
mikrobiologiya sanaatında paydalanıladı, sonıń
menen birge dári-darmaqlar (antibiotikler) alınadı.
Aktinomikoz (aktino... nur, mykes - zamarıq ) -
túrli nursimon zamarıqlar - aktinomitsetlar
keltirip shıǵaratuǵın juqpalı kesellik. Adamda
kem ushraydı ; kóbinese haywanlar (kóbisi
qaramallar ) kesellenedi. Aktinomikoz menen
tiykarınan jaq hám buwin tarawı, qarın boslig'i
aǵzaları, sonıń menen birge ókpe kesellenedi.
Aktinomikoz payda bolǵan orınnıń tu’bi qattı
tartıp, irin’lesip , bir qansha waqıttan keyin
jariladi; bunda jaradan jabisqaq iriń ag’ip shıǵadı ;
sol irińde kóbinese aktinomitsetlar boladı. Jara
pitip ketkeninen keyin tırtıq bolıp qaladı.
Aktinomikoz waqtında emlenbese. Ol denediń
basqa orinlarinada tarqalıp ketiwi múmkin.
Zamanagóy emlew usılları kóbinese nawqastıń
pútkilley tawır bolıp ketiwine múmkinshilik
beredi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
