TOSHKENT ARXITEKTURA-QURILISH INSTITUTI QURILISHNI BOSHQARISH FAKULTETI 35-20 GURUH TALABASI NAJMIDDINOV SHERZODNING UY-JOY KOMMUNAL XO’JALIGI VA SERVIS ASOSLARI FANIDAN TAYYORLAGAN MUSTAQIL ISHI
Tekshirdi: Tolipova N.
Kommunal xo’jaligi tarmog’i iqtisodiyoti
Ijtimoiy siyosatning asosiy maqsadlaridan biri aholining turmish faravonligini oshirish hisoblanadi. Aholinig faravonligini oshirishda kamunal xo’jaligi tarmog’i muhim omillardan biri hisoblanadi. Bu o’z navbatida uy-joy kamunal xo’jaligi korxonalar faoliyati bilan bog’liq. Uy-joy kommunal xo’jaligi tarmog’i uy xo’jaligidan va kamunal xo’jaligidan iboratdir. Uy xo’jaligi insonlarning uy-joy bilan bog’liq yashash sharoitlarini yaxshilash uylarning qulayligini va turmush darajasini oshirish hamda shart-sharoitlarni yaxshilash jarayonlarini amalga oshirish hisoblanadi.
Uy-joy kommunal xo’jaligi tarkibiga kiruvchi korxona va tashkilotlar ko’rsatadigan xizmat turlaridan kelib chiqib asosan quyidagi guruhlarga bo’linadi.
1.Uy-joy majmuosini hizmat ko’rsatish va uy-joy fo’ndini taminlash qurilish tashkilotlari;
2. Issiqlik energiyasi ta’minoti xo’jaligi;
3. Gaz ta’minoti xo’jaligi
4. Elektr energetika taminoti va ko’chalarni yoritish xo’jaligi;
5. Suv taminoti va oqava quvur xo’jaligi;
6. Muhandislik tizimlari va inshoatlar xo’jaligi:
Iqtisodiyotning barcha tarmoqlarida bozor munosabatlarning joriy etilishi uy-joy kamunal xo’jaligi sohasini toliq isloh qilish zaruratini keltirib chiqaradi. Bu tizimni isloh qilish va uning faoliyatini bozor munosabatlari asosida tashkil etish uchun asosan quydagilar tasir ko’rsatadi:
1. Uy-joy kamunal xo’jalik tizimida barcha resurslar markazlashgan tartibda taqsimlanadi.
2. Yangi qurilish ishga tushirayotgan uy-joy fo’ndlari ham aholining turar joyga bo’lgan ehtiyojlardan kelib chiqib taqsimlangan.
3. Kamunal xizmatlar ko’rsatayotgan korxona va tashkilotlar ko’rgan zararlari davlat tomidan qoplanadi.
Kamunal xo’jaligining rivojlanishi mamlakatning iqtisodiyotiga sezirali tasir ko’rsatadi shuning uchun bu xo’jalik ijtimoiy sohanimg ajralmas qismi hisoblanadi.
Shuni alohida takidlash joizki O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasinig 2013 yil 3 dekabrdagi 315-son ,, Respublioka aholi punkitlarida sanitariya jihatdan tozalash tizimini rivojlantirish va takomillashtirish chora-tadbirlari to’g’risida’’ gi qarorga asosan respublika byudjetidan 65,0 mlrd so’m ajratildi, shundan:
- 58,4 mlrd so’m 400 dona chiqindi chiqarish mahsus texnikasi sotib olishga;
- 6,6 mlrd so’m obodonlashtirish boshqarmalari xisobidan qattiq mayishiy chiqindi poligonlariga xizmat ko’rsatish uchun 65 dona mahsus texnika sotib olishga yo’naltirildi.
- 49 ta yangi barpo etiladigan qattiq mayishiy chiqindi poligonlarini qurish va texnika bilan jihozlash uchun 2,3 mlrd so’m mablag’ ajratildi.
- 51 ta mavjud qattiq mayisiy chiqindi poligonlarini tartibga kektirish va texnika bilan jixozlash uchun 16,3 mlrd so’m;
- 21117 dona chiqindi yig’ish maydonchalarini kirish va ularni 5015 dona konteynerlar bilan jihozlash ishlarigs jami 17,3 mlrd so’m;
Mahaliy byudjet mablag’jaridan 35,9 mlrd so’m malag’ ajratildi. Jumladan:
Aholi punktlarini obodonlashtirish xarajatlari 750,8 mlrd so’mni tashkil qilgan bolsa, xususan:
Aholi punkitlari obodonlashtirish va shahar, shaharcha va tumanlardagi boshqa infratuzilmalarni qo’llab-quvvatlashga – 424,2mlrd so’m;
Mahaliy ahamiyatga ega avtomabil yollarini saqlashga – 139,1 mlrd so’m;
Dafn etish joylarini obodonlashtirishga – 89,8 mlrd so’m;
Ko’chalarni yoritishga -45,2 mlrd so’m;
Obodonlashtirish boyicha boshqa harajatlar -52,5 mlrd so’m
Mamlakatimizning barcha hududlarida uy-joylar qurish surati va ko’lami yil sayin kengaymoqda. Mustaqillik yillarida uy-joy fo’ndining umumiy maydoni 1,9 borabar oshdi. Aholi soni ko’payib borayotganiga qaramasdan, odamlarni uy-joy bilan taminlashda jon boshiga to’g’ri keladigan uy-joy maydonini 12,4 kvadrat metrdan 15,4 kvadrat metrga ko’paydi. Qishloq joylarda namunaviy loyxalar asosida yakka tartibda uy-joylar qurish bo’yicha maqsadli davlat dasturining amalga oshirilishi alohida e’tiborga loyiqdir. Ushbu dastur dorasida 2014 yilda 11 mingta yangi turar joylar barpo etildi.
Uy xo’jaligi
Oilaviy
Oiladan tashqari
jamoaviy
Oilaviy xo’jaligi – o’zor nikox qarindoshlik munosabatlariga asoslangan xo’jalik hisoblanadi.
Oiladan tashqari uy xojaligi –bu o’zoro nikox qarindoshlik munosabatiga bilan bo’gliq bo’lmagan xo’jalikdir.
Jamoaviy uy xo’jaliklari – yakka tartibdagi byudjetlarga ega emas, balki umumiy xo’jalik jarayonidir.
E’tiboringiz uchun rahmat!
