Tabiiy gazni yig‘ish tizimlari “Sho‘rtan” koni misolida. «Sho‘rtan»

Tabiiy gazni yig‘ish tizimlari “Sho‘rtan” koni misolida.

«Sho‘rtan» koni 1974 yilda ochilgan. Sanoat miqyosida gazliligi, yuqori yura kelliovoy-oksford qatlamining karbonatli qalinligini XV gorizonti rifli massivining uchta nuqtasiga joylashgan.

Joylashgan joyning relfiga qarab, gaz uyumlarining yotish chuqurligi 2670 m dan 3282 m gacha tebranib turadi. Uyum massivli, litolik jihatdan ekranlashgan.

O‘lchamlari: uzunligi - 18,5 km, eni-17 km, balandligi -476 m.

Uyum maydoni - taxminan 200 km².

Gaz koni 0,08 % hajm - miqdorda vodorod sulfidini, 3,13 % - miqdorda СО₂ gazini o‘z ichiga oladi. С₅+yuqori og‘ir uglevodorodlar konsentratsiyasi 1,13% hajmni tashkil etadi.

Ishlatiladigan quduqlar, asosan quyidagi konstruksiyalarga egadir: konduktor-324 mm, tushish chuqurligi - 100 dan 500 m gacha, texnik kolonna-245 mm, tushish chuqurligi - 2100 dan 2350 m gacha, ishlatish kolonnasi - 168 mm, tushish chuqurligi - 3000 dan 3250 m gacha, liftli quvurlar (LQ) diametri - 114 va 89 mm.

“Sho‘rtan” konidagi qatlam gazining hozirgi tarkibi quyidagilarni tashkil qiladi, % об: СН₄-90,116: С₂Н₆-4,087, С₃Н₈-0,899: _iС₄Н₁₀-0,205, _nС₄Н₁₀-0,227: _iС₅Н₁₂-0,120, _nС₅Н₁₂-0,108, С₆Н₁₄-0,145, С₇Н_16+yuqori.-0,350, N₂-0,439, СО₂-3,240, Н₂S-0,073.

Gaz zichligi 20 ⁰С da =- 0,715 – 0,775 kg/m³, barqaror kondensat zichligi 0,7-0,8 kg/dm³.

Qatlam gazida kondensatning boshlang‘ich miqdori 58,02 g/m³ ni tashkil qiladi, joriy - 35,3 g/m³ (2004 y.) Р_zich=126 kgf/sm² da.

С_5+yuqori fraksiyalarning molekulyar massasi -122,8.

Qatlam suvlari tarkibida, 68-78,8 g/l - xlor ionlari, 32,6-48 g/l - ishqorli metallar, 10 g/l gacha – kalsiy ishtirok etadi. Sulfatlar va gidrokarbonatlar miqdori unchalik yuqori darajada emas.

«Sho‘rtan-18» loyihasi bo‘yicha, ishlashning umumiy muddati - 46 yil, o‘sib boruvchi qazib chiqarish davri - 11 yil, doimiy qazib chiqarish – 18 yil.