Shtatlar jadvali har bir tashkilot bo'lishi kerak bo'lgan majburiy kadrlar to'g'risidagi hujjatdir

2.1 Shtatlar jadvali har bir tashkilot bo'lishi kerak bo'lgan majburiy kadrlar to'g'risidagi hujjatdir. Odatda, T-3 shakli ishlatiladi, ammo siz shuningdek tashkilot faoliyatining xususiyatlarini hisobga olgan holda o'zingizning shaklingizni ishlab chiqishingiz mumkin. Shtat jadvali yil boshidan yoki tashkilot faoliyati boshidan tuziladi va rahbarning buyrug'i bilan tasdiqlanadi. Hujjatning haqiqiyligi har qanday bo'lishi mumkin - masalan, rahbarning qaroriga qarab bir yil yoki bir necha yil. Agar tashkilot faoliyati davomida jiddiy shtat o'zgarishlari bo'lsa (xodimlar soni, lavozim lavozimi, tarif stavkalari), u holda rahbarni amaldagi shtat jadvalini o'zgartirish to'g'risida buyruq berish va yangisini tasdiqlamaslik oqilona bo'ladi. Tashkilotdagi shtatlar jadvali shtat tarkibi va kompaniyaning umumiy sonini shakllantirish uchun zarurdir. Shtat jadvalining tarkibi barcha firmalar uchun standartdir - lavozimlar ro'yxati, tarkibiy tarkibi, shtat birligi, xodimlarning ish haqi, oylik ish haqi va mavjud imtiyozlar to'g'risidagi ma'lumotlar; kompaniyaning nizomi yoki qonunosti hujjatlari bilan belgilanadi.
2.2 Dalolatnoma (akt) — muassasa yoki ayrim shaxslar faoliyati bilan bogliq voqea, hodisa, ish-holatini yoki mavjud holatni tasdiqlash, unga guvohlik berish maqsadida bir necha kishi tomonidan tuzilgan hujjat. Dalolatnoma deyarli barcha hollarda pul mablaglari va moddiy boyliklarga bogliq holda tuziladi, chunki u koproq moliya-xojalik faoliyatida, hisob-kitob, oldi-sotdi va savdo sohalarida keng qollaniladi. Dalolatnomalar tegishli taftish otkazilgandan keyin, rahbarlik almashinayotganda moddiy boyliklarni bir shaxsdan ikkinchisiga otkazishda, mashina va uskunalarning yangi nusxalarini sinovdan otkazishda, qimmatbaho buyumlarni hisobdan otkazish yoki hisobdan chiqarish, baxtsiz hodisalar yoki tabiiy ofatlar oqibatlarini tekshirishda, sud-tergov ishlari va tibbiyot sohasida, xodimlarning moddiy, yashash sharoitlarini organishda va boshqa hollarda tuziladi. Dalolatnoma yozuvlaridagi “Belgilar uchun” ustuniga takroriy berilgan guvohnomaning seriyasi, raqami, berilgan kun, oy va yil hamda guvohnoma bergan FHDY organi xodimining familiyasi yozilib, imzolanadi.
2.3 Arizadagi zaruriy qismlar barchasida takrorlanavermaydi. Masalan, xodim ozi ishlayotgan korxona yoki idora rahbariyatiga ariza yozganida uning yashash joyi haqida malumot zarur bolmaydi. Bunday hollarda xodim ozi ishlaydigan bolim va lavozimini korsatsa kifoya. Shuningdek, kopchilik arizalar uchun ilovalarning ham hojati bolmaydi. Arizaning zaruriy qismlari: 1. Ariza yollangan muassasaning yoki mansabdor shaxsning nomi. 2. Ariza yozuvchining turar joyi, vazifasi, ismi, ota ismi va familiyasi. 3. Hujjatning nomi (Ariza). 4. Asosiy matn (taklif, iltimos, shikoyat). 5. Arizaga ilova qilinadigan hujjatlar ismi (agar zarur deb topilsa). 6.Ariza yozuvchining imzosi, ismi va ota ismining bosh harflari, familiyasi. 7. Ariza yozilgan vaqt (yil, kun va oy).

3.1 Buyruqlar ikkiga bolinadi: asosiy faoliyatga oid va kadrlarga oid. Ular ketma-ket tartibda alohida raqamlanadi va ayrim saqlanadi. Asosiy faoliyatga oid buyruqlar doimiy, kadrlarning shaxsiy tartibiga oid buyruqlar esa 40 yilgacha muddatda saqlanadi.

3.2 Tavsiyanoma bu malum bir shaxsning mehnat va ijtimoiy faoliyati, shuningdek, oziga xos xislat va fazilatlarini aks ettiruvchi rasmiy hujjat. Tavsifnomalarning "ishlab chiqarish tavsifnomasi", "tavsifiy tavsiyanoma", "xizmat tavsifnomasi" va shu kabi turlari mavjud bolib, ular ayrim xususiyatlari bilan ozaro farqlanadi. Tavsiyanoma biror shaxsni malum lavozimga yoki ijtimoiy-siyosiy tashkilotlarga azo bolish uchun tavsiya etuvchi rasmiy hujjat. Tavsiyanomalar ijodiy uyushmalar, muassasa mamuriyati yoki alohida shaxs tomonidan berilishi mumkin. Tavsiyanomalar bazi xususiyatlariga kora tavsifnomaga oxshaydi. Shu sababli tavsiyanomalarning kopchiligi tavsifiy tavsiyanomalar shaklida boladi. Ular orasidagi asosiy farq shundaki, tavsifnomalarda shaxsning barcha ijobiy, salbiy xususiyatlari qayd etiladi. Tavsiyanomalarda esa uning ijobiy xususiyatlari bilan birga, keyinchalik uning zimmasiga yuklatiladigan vazifani olishga ishonch bildiradi va tavsiya etiladi.
3.3 Bildirishnomaning zaruriy qismlari:1. Bildirishnoma yollangan rahbarning lavozimi, ismi va ota ismining bosh harflari hamda jonalish kelishigidagi familiyasi.2. Bildirishnoma tayyorlagan shaxsning lavozimi, ismi va ota ismining bosh harflari hamda jonalish kelishigidagi familiyasi.3. Hujjat turining nomi (bildirishnoma).4. Matn sarlavhasi.5. Bildirishnoma matni (mazmuni).6. Qancha varaqligi korsatilgan ilovalar royxati (agar bor bolsa).7. Bildirishnoma tayyorlovchi xodim yoki rahbarning imzosi (agar bir necha shaxs tomonidan tayyorlangan bolsa, u barcha mualliflar tomonidan imzolanadi).

8. Bildirishnoma taqdim etilgan sana (sana muallif yoki muassasa rahbari tomonidan bildirishnoma imzolanayotgan paytda qoyiladi).

4.1 Tushuntirish xati – intizomning buzilishiga doir har qanday fakt va xodisaning (ish joyida yo‘qligi, kechikish, mehnat vazifalarini buzish, ish beruvchining mulkiga zarar yetkazish va boshqalar) sabablarini harakat (yoki harakatsizlik) ishtirokchisi tomonidan tushuntirib beruvchi hujjatdir.Tushuntirish xati odatda qo‘l bilan yozilishi maqsadga muvofiq, qabul qiluvchi uni talab qilgan mas’ul shaxs bo‘ladi.Tushuntirish xatining shakliga (qo‘lda yoki kompyuterda yozilishiga) nisbatan qonun hujjatlarida hech qanday talab belgilanmagan. Shuning uchun ma’lum bir tashkilotlarda qabul qilingan ish yuritish shakliga muvofiq tushuntirish xati kompyuterda ham yozilishi mumkin.
4.2 Malumot-axborot hujjatlari juda katta guruhni tashkil etadi, bu guruhga quyidagilar kiradi: ariza, bildirgi, malumotnoma, tushuntirish xati, dalolatnoma, ishonchnoma, tarjimayi hol, elon, tavsiyanoma, tavsifnoma, vasiyatnoma bayonnoma bayonnomadan kochirma bildirgi bildirishnoma tilxat hisobot
4.3 Dalolatnomaning zaruriy qismlari:1. Bosh idora, muassasa va tarkibiy bolinma nomi.2. Tuzilgan sanasi va joyi.

3. Tartib raqami va tasdiq belgisi (zarur bolganda).4. Hujjat turi, nomi (dalolatnoma).5. Matn sarlavhasi.6. Hujjat tuzish uchun asos (buyruq, qaror, qollanma).7. Komissiya tarkibi (raisi va azolari).8. Ishtirok etuvchilar (guvohlar).

9. Dalolatnoma matni.10. Ilovalar (necha betligi korsatiladi).11. Tuzgan va ishtirok etganlar imzosi.12. Ijro etilgani haqidagi belgi.

5.1 Tavsifnoma bu malum bir shaxsning mehnat va ijtimoiy faoliyati, shuningdek, oziga xos xislat va fazilatlarini aks ettiruvchi rasmiy hujjat.Tavsifnoma muassasa mamuriyati tomonidan oz xodimiga bir qancha maqsadlar uchun beriladi. Tavsifnomada xodimning jamoatchilik va xizmat faoliyati, uning ishchanligi va axloqiy sifatlari ham korsatib otiladi.

Tavsifnoma matnini ozaro mantiqan boglingan uch tarkibiy qismga ajratish mumkin.Birinchi qismda shaxsning mehnat faoliyati, yangi mutaxasisligi, aynan shu korxona yoki tashkilotda qachondan buyon ishlayotgani, xizmat vazifasidagi ozgarishlar va boshqalar haqida malumot beriladi.Ikkinchi qismda uning shaxsiy tavsifi, yani ishga munosabati, mutaxassislik boyicha mahorati, siyosiy va iqtisodiy bilimlarini oshirishi, jamoat ishlarida ishtiroki, oilaviy ahvoli, xulq-atvori, ishdagi o`rtoqlariga munosabati, xodimning qanday hukumat mukofotlariga sazovor bolgani va boshqa asosiy ragbatlantirishlar, shuningdek, berilgan mamuriy jazolar qayd etiladi.Uchinchi qismda esa bayon qilinganlardan xulosa chiqarilib, uning maqsadi yoki nima uchun berilgani korsatiladi.Tavsifnoma matni uchinchi shaxs tilidan bayon qilinadi.
5.2 Ko`rsatma korxonalarda axborot mеtodik tusdagi masalalar, shuningdеk buyruqlar, yo`riqnomalar va boshqa hujjatlarning ijrosi bilan bog`liq bo`lgan tashkiliy masalalar yuzasidan chiqariladigan huquqiy hujjatdir. Ko`rsatmaga birinchi bo`lib rahbar bosh muhandis ularning o`rinbosarlari imzo chеkish huquqiga ega. Ko`rsatma korxonaning xos ish qog`oziga bosiladi. U ham buyruq kabi, odatda, sarlavha bilan yoziladi, asos va farmoyish qismlaridan tarkib topadi. Asos qismida, falon “maqsadda”, falon “buyruqni bajarish uchun” kabi taomilga kirgan iboralar qo`llanadi va “YUKLAYMAN”, “TAVSIYA ETAMAN” so`zlari bilan farmoyish qismi boshlanadi. Muayyan xodimga uning xizmat lavozimi vazifalariga kirmaydigan ishlar yuklatilsa “TAVSIYA ETAMAN” so`zi qo`llanadi. Ko`rsatmaning farmoyish qismi buyruqning farmoyish qismiga o`xshash bo`ladi.
5.3 Tushuntirish xatining zaruriy qismlari: 1.Hujjat  yo‘llanayotgan  tashkilot  yoki  mansabdor  shaxsning 
to‘liq nomi. 2.Hujjatni tayyorlagan muassasa yoki shaxsning to‘liq nomi. 3.Hujjat turining nomi (Tushuntirishxati). 
4.Hujjat matni. 5.Imzo. 6.Sana.

6.1 Ishonchnoma bu muayyan muassasa yoki ayrim shaxs oz nomidan ish korishi uchun ikkinchi bir shaxsga ishonch bildiradigan yozma vakolatli hujjat. Ishonchnomalar oz mazmuniga kora, mol-mulkni boshqarish, pul va moddiy-buyum boyliklarini olish, sud idoralarida ish olib borish va boshqa ishlarni amalga oshirishni ifodalaydi.

6.2 Farmoyish hujjatlari asosan tashkilot rahbari (dirеktor)ning buyrugi, korsatmasi, farmoyishlari asosida vujudga kеladi.

Farmoyish bu muassasa mamuriyati (direktor, uning orinbosarlari, bosh muhandis), shuningdek, bolim rahbarlari tomonidan amaliy masalalar yuzasidan qabul qilinadigan hujjat. Odatda, farmoyishlarda harakat muddati cheklangan bolib, uning kuchi bolimlarning tor doirasiga, ayrim mansabdor shaxslar va fuqarolarga taalluqli bo`ladi. Farmoyishning matni xuddi buyruqdagi kabi zaruriy qismlardan tarkib topadi, faqat uning asosiy (kirish) qismida "BUYURAMAN" sozi orniga "TAVSIYA QILAMAN", "RUXSAT BERAMAN" kabi iboralar ishlatiladi.

6.3 Korxona va bolinma rahbariga xizmat faoliyati bilan aloqador muhim masalalar yuzasidan yoki yuqori idora, mansabdor shaxsni biron voqea, hodisa haqida xabardor qilish zarurati tugilganda taqdim etiladigan mufassal yozma axborot bu bildirishnomadir. Unda odatda, bayon qilinayotgan masalalar boyicha tuzuvchi (yozuvchi)ning takliflari aks etadi. Kimga yonalganiga qarab, bildirishnoma ichki va tashqi turlarga ajratiladi.Ichki bildirishnoma korxona rahbari yoki bolim boshligiga yoziladi.U toza oq qogozga qolda yoki kompyuterda yozilishi mumkin. Bunday bildirishnomalar muallif tomonidan imzolanadi. Tashqi bildirishnoma, yani muassasa rahbari tomonidan yuqori idoraga yoki mansabdor shaxsga yoziladigan bildirishnoma, odatda, xos ish qogoziga ikki nusxada yoziladi. Hujjatning ikkinchi nusxasi korxonaning ozida qoldiriladi. Bunday bildirishnomalar korxona rahbari tomonidan imzolanadi.
7.1 Bayonnoma bu turli yigilish, kengash va boshqa turdagi anjumanlarning borishini, majlis qatnashchilarining chiqishlari va ular qabul qilgan qororlarni aniq, siqiq holda qayd qiluvchi rasmiy hujjat. U voqelikning orni, vaqti va holati haqida malumot berish bilan birga qarorlarning togri qabul qilinganini tekshirish va bajarilishini nazorat qilishga imkon beradi. Doimiy ish koruvchi organlar (ilmiy kengash, hayat va boshqalar), shuningdek, vaqtinchalik ish koruvchi organlar (konferensiyalar, yigilishlar, komissiyalar) faoliyatlarida albatta, majlis bayoni yozilishi kerak. Majlis bayonnomasini yozishni tashkil etish kotibning asosiy vazifalaridan biridir. Majlis bayonlari turli organlarning doimiy kotiblari tomonidan tuziladi va rasmiylashtiriladi. Vaqtinchalik ish koruvchi organlar majlisida esa bu ishni yigilish jarayonida saylangan kotib bajaradi.
7.2 Dalolatnomaning zaruriy qismlari:1. Bosh idora, muassasa va tarkibiy bolinma nomi.2. Tuzilgan sanasi va joyi.

3. Tartib raqami va tasdiq belgisi (zarur bolganda).4. Hujjat turi, nomi (dalolatnoma).5. Matn sarlavhasi.6. Hujjat tuzish uchun asos (buyruq, qaror, qollanma).7. Komissiya tarkibi (raisi va azolari).8. Ishtirok etuvchilar (guvohlar).

9. Dalolatnoma matni.10. Ilovalar (necha betligi korsatiladi).11. Tuzgan va ishtirok etganlar imzosi.12. Ijro etilgani haqidagi belgi.
7.3 Rekvizitlar (huquqda) — muayyan hujjat (Mas, chek, veksel)ni haqiqiy deb topish uchun unda boʻlishi kerak boʻlgan maʼlumotlar. Mas, hujjat nomi, hujjat tuzilgan sana; ishtirokchi tomonlarning nomlari, manzillari; bitim shartlari, javobgar shaxslarning imzolari va h.k.). Buxgalteriya, pul hujjatlari, shuningdek, chet el subʼyektlari bilan tuziladigan hujjatlarda R.ga alohida eʼtibor beriladi.

8.1 bayonnoma buyruq

8.2 Tavsifnomaning asosiy zaruriy qismlar quyidagilar:1. Tavsiflanayotgan shaxs haqida asosiy malumotlar:

A) ismi, otasining ismi va familiyasi;B) tugilgan yili;V) millati;G) partiyaviyligi;D) malumoti;E) lavozimi;

J) ilmiy darajasi va unvoni (agar ular mavjud bolsa).2. Hujjat nomi (Tavsifnoma).3. Matn.4. Imzolar.5. Sana.6. Muhr.
8.3 Munosabat belgisi.  Xizmat hujjatlari ustiga mansabdor shaxslar tomonidan muayyan fikr bildirib yoziladigan qaydlar. Bunday qaydlar, odatda, nihoyatta qiska lo‘nda shaklda, ko‘rsatma tarzida yoziladi; biror qog‘ozga – hoh u yuqoridan kelgan yo‘riqnoma yoki buyruq bo‘lsin, hoh u muayyan xodimning talabi yoki shikoyati bo‘lsin – munosabat belgisini yozishdan oldin rahbar u bilan yaxshi tanishib chiqishi, moxiyatini chuqur anglashi va ijrosini to‘g‘ri belgilashi kerak. Munosabat belgisi ijrosini vaqti–vaqti bilan nazorat qilib turishga ham e’tibor berish lozim.

-Ishchi va xizmatchilarning mehnat faoliyatini ko‘rsatuvchi asosiy xujjat. Unda mehnat stajining hamma turi (umumiy, o‘zuluksiz, maxsus) belgilanadi, shuning uchun uni to‘g‘ri to‘ldirishga, yozuvlarni aniq yozishga alohida e’tibor beriladi.

-Biror shaxsni ma’lum lovozimga yoki ijtimoiy siyosiy tashkilotlarga a’zo bulish uchun tavsiya etuvchi rasmiy xujjat.

-Bo‘lgan voqea yoki mavjud holatlarni bildirish – axborot berish mazmunida ifodalaydigan xujjat. Ma’lumotnomalar, odatda, yuqori idora, mansabdor shaxs hamda oddiy kishilarning ko‘rsatmasiga , talabiga yoki iltimosiga binoan tuziladi; so‘ralayotgan yoki iltimos qilinayotgan axborot va ma’lumotlarni o‘zida aks ettiradi.

9.1 O'zbek tilining izohli lug'atida “Hujjat” so'ziga quyidagicha izoh beriladi: "Hujjat” arabcha so‘z bo'lib, qayd qilish, tasdiqlash ma’nosini bildiradi. Shuningdek, u ijtimoiy tarixiy ahamiyatga ega bolgan yozuv va suratlar, asar yoki adabiyot ma’nosini ham ifodalaydi.O‘tmishdagi hujjatlar aslida yaqindagina vujudga kelmagan. U qadim davrlarga borib taqaladi.

Turkiy xalqlarda ham hujjat tuzish qadimdan mavjud bo'lgan. X- asr va undan oldingi davrlarga oid turli hujjat namunalari bizgacha yetib kelgan. Hatto M.Qoshg'ariyning “Devonu lug‘otit turk” asarida “