Savolga toʻxtalishdan oldin biz davlat va funksiya soʻziga alohida ta’rif berib oʻtmasdan ilojimiz yoʻq, albatta

Javob

Savolga toʻxtalishdan oldin biz davlat va funksiya soʻziga alohida ta’rif berib oʻtmasdan ilojimiz yoʻq, albatta.

Davlat tushunchasiga ta’rif berishda fanda quyidagi umumlashgan yondashuvlar mavjud:

Davlat (umumijtimoiy mazmunda) – bu muayyan hududda oliy hokimiyatni amalga oshiruvchi, maxsus boshqaruv apparatiga ega boʻlgan, jamiyatdagi barcha ijtimoiy-siyosiy guruhlarning manfaatlarini ifoda etuvchi, ularni birlashtirib cva muvofiqlashtirib turuvchi tashkilot;

Davlat (yuridik mazmunda) – bu muayyan hududda ommaviy hokimiyatni amalga oshiradigan, umummajburiy normalar oʻrnatadigan va suverenitrtga ega boʻlgan siyosiy tashkilot.ⁱ

Falsafada funksiya deganda biron-bir obyekt xususiyatlarini ma’lum munosabatlar tizimidagi tashqi ifodasi tushuniladi. Funksiya – vakolat doirasidan kelib chiquvchi faoliyatdir. Chunki “funksiya” lotin tilidan olinga boʻlib, “faoliyat” degan ma’noni anglatadi.

Davlat funksiyalari haqida gapirganda uning maqsadi va vazifalariga ham alohida toʻxtalib oʻtish kerak deb hisoblayman. Chunki davkatni oʻz oldiga qoʻygan maqsadi va vazifasi boʻlmasa davlat ishlab chiqqan funksiya hech qachon oʻz samarasini bermaydi !

Maqsad bu muayyan davlatning tarqqiyotidagi keying bosqichda erishmoqchi boʻlgan holati boʻlsa (masalan: demokratik davlat barpo etish), vazifa esa ushbu maqsadga erishish uchun hal etilishi lozim boʻlgan masalalar, funksiya – vazifalar yechimiga yoʻnaltirilgan faoliyat yoʻnalishidir.

Davlat funsiyalarini amal qilish vaxtiga toʻxtalsak. Davlat funksiyalarini amal qilish vaqti boʻyicha ikkiga boʻlib oʻrganamiz, doimiy va vaqtinchalik.

Doimiy funksiyalar – mening fikrimcha bu soha davlatning barcha yo’nalishlarida amal qiladi va vaqt bunda ahamiyatsiz. Ya’ni bu ishlab chiqilgan doimiy funksiya yillar, asrlar davomida oʻz ahamiyatini yoʻqotmaydi. Misol uchun insonlarni qonun bilan tartibga solish. Bunday faoliyat oldin ham bo’lgan, faqat ibtidoiy davrda bu funksiya boshqacha koʻrinishda namoyon boʻlgan ya’ni u davrda qonunlar qonun hujjatlarida asoslanmagan. Hozirda esa hammasi qoniniy va asoslangan. Ya’ni har ikkalasida ham oʻzak bir xil. Soliqlar yigʻish ham asrlar davomida saqlanib kelmoqda.

Vaqtinchalik funksiyalar – bu funksiya ma’lum bir vaqt uchun tuziladi. Vaqt oʻtishi bilan esa oʻz ahamiyatini yoʻqotadi.Masalan iqtisodiyotni rivojlantirish uchun ma’lum bir vaqtlar oraligʻi olinadi va shu vaqtlar oraligʻida oʻsha mamlakat iqtisodiyoti oʻsishini koʻrishimiz mumkin. Keyin vaqt oʻtishi bilan bu funksiya oʻz kuchini yoʻqotadi va tugatiladi.

i